ON2 NOFlevoland

Samenvatting Naasten spelen een sleutelrol in het bieden van ondersteuning en zorg aan hun dierbaren met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid. Zij pakken deze rol veelal vanzelfsprekend op, gemotiveerd door liefde, loyaliteit of plichtsbesef, en verliezen hierbij eigen behoeften vaak uit het oog. Naasten zijn hiermee niet alleen medezorgverlener maar ook medezorgvrager met eigen zorgbehoeften. Na overlijden kan voor nabestaanden het wegvallen van aandacht en betrokkenheid van professionele zorgverleners de al aanwezige gevoelens van verlies en eenzaamheid versterken. Aandacht na overlijden van júist de zorgverleners die langere tijd ook in het leven van nabestaanden een belangrijk rol hebben gespeeld is ondersteunend in het rouwproces. De ON2 methodiek De Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) methodiek motiveert en ondersteunt zorgverleners om oog te hebben voor de behoeften van de naasten van alle patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid. In het Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) project komen vier ZonMW projecten die aandacht hebben voor naasten bijeen; Oog voor Naasten, Mantelzorg op Maat, InCaSu@home en Werkboek Rouwzorg. Centraal staat de Oog voor Naasten (OvN) methodiek waarin zorgverleners en naasten beiden meer oog voor de behoeften van naasten krijgen. OvN omvat een training voor zorgverleners, een implementatiehandleiding, een praktische handreiking voor zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, verzorgenden) van verpleeghuizen en ziekenhuizen voor het geven van voor- en nazorg, en een informatiemap met folders voor naasten over zelfzorg en verwijzingen naar belangrijke ondersteunde websites en instellingen. De interventies en bevindingen van de andere drie Palliantie projecten zijn heel aanvullend: het wordt mogelijk nog beter de verschillende en veranderlijke behoeften van naasten in kaart te brengen (project Mantelzorg op maat), structureel de behoeften van naasten te inventariseren en deze te vertalen naar indicaties voor zorg (InCaSu@home project) en zorgverleners handvatten te geven voor rouwzorg aan naasten met het Werkboek Rouwzorg (project Consortium Noord-Holland-Flevoland). Aangezien naar schatting 1 op de drie Nederlanders beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond hebben (Pharos 2018) en patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid met name thuis verblijven, is het nodig ON2 door te ontwikkelen voor een bredere doelgroep en ook breder te implementeren. Binnen ON2 wordt de OvN methodiek daarom samen met Pharos, het kenniscentrum voor gezondheidsverschillen, uitgebreid en aangepast voor gebruik in de extramurale setting (thuiszorg, huisartsenpraktijk) en aangepast aan de specifieke behoeften van naasten met beperkte gezondheidsvaardigheden of een migratieachtergrond. Proefimplementatie ON2 Het doel van ON2 is om te komen tot structurele en passende voor- en nazorg voor naasten en nabestaanden van alle patiënten in de extramurale en intramurale setting (ziekenhuizen, verpleeghuizen, hospices, huisartspraktijken, thuiszorg). Hierbij maken we gebruik van zogenaamd participatief actieonderzoek, waarbij onderzoekers samenwerken met zorgverleners en managers/beleidsmakers van zorgorganisaties als gelijke partners. Per organisatie wordt een actieplan ontwikkeld dat volledig is afgestemd op de behoeften van de eigen zorgverleners en kenmerken van de organisatie. Vervolgens wordt gezamenlijk een geïnformeerde keuze gemaakt uit de ondersteunende materialen uit de methodiek ON2 om het actieplan te doen slagen en de zorgverleners optimaal te ondersteunen. Het implementatieplan wordt samen met de onderzoekers elke 3 maanden geëvalueerd en zo nodig bijgesteld en/of aangevuld. In totaal duurt de proefimplementatie per organisatie 12 maanden. Het Netwerk Palliatieve Zorg Noord en Oost Flevoland (NPZ NOF) heeft in 2018 een spiegelbijeenkomst georganiseerd waarin de nabestaanden aangaven dat ze ‘oorverdovende stilte’ ervaren hadden na het overlijden van hun dierbare. Ze waren onvoldoende voorbereid en ervaarden onvoldoende steun. Dit project is dan ook erg passend in onze regio. We zouden heel graag een verbeterslag willen maken middels de ON2 methodiek. De deelnemende organisaties in ons netwerk zijn Allerzorg en Woonzorg Flevoland. Deze organisaties in ons netwerk vinden dat het hebben van oog voor de naasten en nabestaanden verbeterd kan worden en ook meer onderdeel van standaard zorg kan zijn.