Amyloid-triggered glia response: the first step towards dementia?

In dit project laten we zien dat gliacellen in de hersenen veranderd zijn, al voordat er Amyloïd plakken zijn gevormd

Aanleiding

Heel vroeg in het Alzheimer ziekteproces wordt er in de hersenen al te veel amyloïd-eiwit gevormd. Voordat dit amyloïd als een plak zichtbaar wordt onder de microscoop, is het al giftig voor hersencellen.

Een verstoring tussen zenuwcellen is waarschijnlijk het begin van dementie

De hersenen bestaan uit zenuwcellen en gliacellen. Een signaal tussen 2 zenuwcellen gaat via een contactpunt, de synaps. De gliacellen in de hersenen kunnen het aantal synapsen regelen, en ook zorgen zij ervoor dat de signaaloverdracht via de synaps optimaal verloopt. Een verstoring in het signaal tussen zenuwcellen is waarschijnlijk het begin van dementie.

De interactie tussen zenuwcellen, gliacellen en synapsen zijn onderzocht

Wij hebben als één van de eersten in het veld ons gericht op de interactie tussen zenuwcellen, gliacellen en synapsen vroeg in het ziekteproces.

Werkwijze

Wij hebben onderzocht hoe, in het eerste stadium van de ziekte, de gliacellen zijn aangedaan. Sinds kort weten we namelijk dat gliacellen, ook wel steuncellen van de hersenen genoemd, even belangrijk zijn als zenuwcellen voor het goed functioneren van de hersenen. Ook weten we dat gliacellen al heel vroeg in het ziekteproces reageren op amyloïd. Daarom hebben we uitgezocht wat de mogelijke rol is van de gliacellen heel vroeg in het ontstaan van de cognitieve achteruitgang, die uiteindelijk leidt tot dementie.

Resultaten

In dit project laten we zien dat zowel de microglia als ook de astrocyten morfologisch en functioneel veranderd zijn, al voordat er Amyloïd plakken gevormd zijn. Deze veranderingen beginnen zeer waarschijnlijk bij de microglia, de immuuncellen van de hersenen. Zij herkennen amyloïd als een gevaar, en hierop volgt een ontstekingsreactie om het amyloïd onschadelijk te maken. Een volgende stap in dezeontstekingsreactie is dat de astrocyten reageren, hierdoor ondersteunen ze de synaps niet meer optimaal. In dit samenspel tussen microglia en astrocyten worden uiteindelijk de synapsen vernietigd en de signaaloverdracht tussen zenuwcellen verstoord.

Het voorkomen van cognitieve veranderingen

In deze studie hebben synaps-, microglia- en astrocyt-specialisten samengewerkt en we hebben aangetoond dat het onderdrukken van de microglia en astrocyt reactie vroeg in het Alzheimer proces bepaalde cognitieve veranderingen kan voorkomen.

Nieuwe aangrijpingspunten voor medicijnen

Dit onderzoek biedt kansen voor het ontdekken van nieuwe aangrijpingspunten voor medicijnen, die in de vroege fase dementie kunnen remmen.

Meer informatie

• Onderzoek naar hersencellen en dementie | Kijkje achter de schermen bij dementieonderzoek #1 (video van Alzheimer Nederland, 2021)