Bloedtransfusiebeleid

Samenvatting richtlijn bloedtransfusie Bloed en bloedproducten nemen een bijzondere plaats in binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Waar de meeste andere ‘verbruiksproducten’ in de geneeskunde door commerciële bedrijven worden geleverd, wordt bloed zonder vergoeding afgegeven door vrijwillige donoren (bijna 3% van de Nederlandse bevolking). Bij bloedtransfusies staat de veiligheid en de gezondheid van patiënten en donors centraal. Dat vereist geavanceerde productiemethoden, strakke procedures, strenge kwaliteitseisen en controles, en regelgeving en bewaking bij de toediening. Iedere donatie wordt getest, waardoor het risico op bloedoverdraagbare infecties door bloedproducten minimaal is. Toch blijft er, ondanks alle voorzorgen, een zeer kleine kans bestaan op besmetting door bloedtransfusie. Mede daarom is terughoudendheid in het gebruik van bloed en bloedproducten gewenst. Schadeclaims van patiënten die met HIV besmet bloed ontvingen deden internationaal het inzicht groeien dat de aansprakelijkheid voor de veiligheid van bloedproducten beter geregeld moest worden. In Nederland is Sanquin Bloedvoorziening verantwoordelijk voor de donorzorg, de donor-productkoppeling en de veiligheid en de werkzaamheid van het product. De ziekenhuizen zijn verantwoordelijk voor doelmatig en juist geïndiceerd gebruik van bloedproducten. Deze herziening bloedtransfusie is een update van de multidisciplinaire richtlijn bloedtransfusiebeleid uit 2004, waarbij nieuwe onderzoeksgegevens en ontwikkelingen in het maatschappelijk debat op relevantie zijn beoordeeld en in de richtlijn verwerkt. Het doel van de aanbevelingen in deze richtlijn is het stimuleren van een meer uniform klinisch denken en handelen op het gebied van bloedtransfusie. Maar ook het verankeren van de rol van verpleegkundigen bij bloedtransfusies en het incorporeren van nieuwe nationale initiatieven, zoals de totstandkoming van TRIX (Transfusie Register Irregulaire antistoffen en X-proefproblemen), een elektronisch register met patiënteninformatie over aangetoonde antistoffen tegen bloedgroepen zijn belangrijke aandachtspunten bij de revisie geweest. In de richtlijn wordt deskundigheidsbevordering van medewerkers betrokken bij bloedtransfusie nagestreefd met accent op de ziekenhuissituatie. Dit betreft zowel analisten, verpleegkundigen als artsen. Daar waar ondanks nieuwe literatuur nog kennislacunes blijven bestaan over (deel)onderwerpen, heeft de werkgroep op basis van discussie en consensus suggesties en aanbevelingen geformuleerd om deze kennislacunes voorlopig te ondervangen. Bij deze revisie is een korte samenvatting van de richtlijn in zakformaat uitgebracht, de Transfusiegids, die 100% aansluit op de bloedtransfusie richtlijn 2011. Parallel aan de revisie van de richtlijn is er op basis van de richtlijn een set interne kwaliteitscriteria ontwikkeld gericht op het effectief en veilig gebruik van bloedproducten. Hoewel deze richtlijn in de eerste plaats procedures en handelingen betreft die binnen een ziekenhuis plaatsvinden, gelden de aanbevelingen eveneens voor bloedtransfusies buiten het ziekenhuis, bijvoorbeeld binnen de zelfstandige behandelcentra (ZBC) en via de thuiszorg.