BRAM: een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij justitie en sociaal werk samenwerken?

Aanleiding
In Nederland eindigen jaarlijks 34.000 huwelijken in een scheiding. Hier zijn ruim 35.000 minderjarige kinderen bij betrokken. Van de scheidingen is 20% complex te noemen. Langdurende conflicten zijn hierbij kenmerkend. Deze hebben veel negatieve gevolgen voor betrokken kinderen.
In Twente bestaat de werkwijze BRAM. Justitie en hulpverlening werken er samen. De kinderrechter kan BRAM inzetten. Ouders werken met getrainde social workers aan de communicatie en afspraken over de omgang met hun kinderen. De bedoeling van BRAM is dat de conflicten tussen de ouders stoppen en zij weer constructief met elkaar kunnen communiceren, zodat betrokken kinderen weer normaal kunnen opgroeien. Wat zijn de resultaten van BRAM? En wat zijn de ervaringen van de betrokkenen met BRAM?

Kwalitatieve studie
In een tweejarig onderzoeksproject zijn verschillende studies gedaan om deze vraag te beantwoorden.
Ten eerste zijn er met alle betrokken stakeholders (ouders, advocaten, rechters, zittingsvertegenwoordigers en sociaal werkers) focusgroepen of interviews gehouden. Centraal stond de vraag hoe zij kijken naar BRAM en welk werkzame elementen bij de aanpak van (conflict) scheidingen terugkomen in BRAM. Deze kwalitatieve studie laat zien dat de verschillende partijen het een goede ontwikkeling vinden dat ze met elkaar zijn gaan samenwerken in BRAM. Er is behoefte aan samenwerking rond conflictscheidingen. De samenwerking is wel voor verbetering vatbaar. Zo weten de partners niet precies wie welke rol heeft en is de hulp nog niet voldoende op elkaar afgestemd. Er is bij de stakeholders nog weinig bekend over de inhoud van BRAM en andere interventies die ingezet kunnen worden. Hier is wel behoefte aan. Ook is er behoefte aan meer kennis over de doelgroep ouders in een conflictscheiding. De gesproken ouders zijn niet erg positief over BRAM. Ze hebben geen goede relatie met de hulpverlener(s) ervaren en hadden graag meer aandacht gehad voor het verwerken van de scheiding.

Kwantitatieve studies
Er zijn ook kwantitatieve studies uitgevoerd. In een van deze studies hebben ouders voor en na een BRAM traject een vragenlijst ingevuld. We wilden hier te weten komen of er verbetering is op onderdelen als communicatie en samenwerken. Ook wilden we toetsen of er een afname is van de conflicten tussen de ouders. De resultaten laten zien dat er in de situatie van de ouders een paar kleine veranderingen zijn. Zo hebben ze het gevoel dat ze minder conflicten met elkaar hebben en de ouders die BRAM volledig hebben afgerond kunnen meer constructief met elkaar communiceren. Er zijn echter geen verbeteringen in de samenwerking tussen de ouders. Een conflictmeting laat zien dat er evenveel conflicten zijn na BRAM als voor BRAM. Een vergelijkende studie waarin ouders die een mediation traject hebben gevolgd zijn vergeleken met ouders die een BRAM traject hebben gevolgd, laat zien dat ouders die mediation hebben gehad positiver uit het traject komen, dan BRAM ouders.

Conclusie
Hoewel het onderzoek niet laat zien dat BRAM effectief is, heeft het wel veel aanknopingspunten opgeleverd om interventies bij conflictscheidingen aan te toetsen of mee te ontwikkelen. Zo laat het literatuuronderzoek bijvoorbeeld zien dat het belangrijk is dat interventies bij conflictscheidingen psycho-educatie bevatten over de gevolgen van scheiding voor betrokken kinderen. De rol van de hulpverleners in begeleiding bij (conflict)scheidingen is groot. Ze moeten veel vaardigheden en kennis hebben om ouders goed te kunnen ondersteunen: inhoudelijk kennis over de gevolgen van scheiding voor kinderen, maar ook zakelijke kennis over de juridische gang van zaken bij conflictscheidingen. Een professional moet kunnen balanceren tussen onpartijdigheid en betrokkenheid en ook tussen besluitvaardigheid en het bieden van ruimte. Hiervoor is het nodig dat professionals goed geschoold worden.

Aanbevelingen
Dit project biedt aanknopingspunten bij het ontwikkelen van interventies. Ook kunnen effec