Chicken and Egg. A national study on the neurocognitive processes involved in the etiology of problematic use of licit and illicit drugs in adolescents and young adults
Neurocognitieve eigenschappen en verslaving
Diverse neurocognitieve eigenschappen, zoals waarneming, hebben invloed op alcohol- en drugsmisbruik. Een gebrekkige impulscontrole is daar een voorbeeld van. Tegelijkertijd worden dergelijke persoonskenmerken ook beïnvloed door het gebruik van alcohol en drugs. Dit leidt tot de vraag wat er eerst is bij mensen met een verslaving: het gebruik van de middelen of deze eigenschappen.
Doel
Het doel van dit project is om kennis te vergaren over de wisselwerking tussen neurocognitieve processen en het gebruik van alcohol en drugs tijdens de pubertijd. Hiervoor worden twee studies gebruikt:
- HBSC: een nationale studie onder 11- tot 16-jarigen over hun gezondheidsbeleving, psychische gezondheid, mate van sociale integratie en risicogedrag.
- EXPLORE: een vergelijkbare studie onder ‘risicokinderen’.
De onderzoekers bepalen welke neurocognitieve eigenschappen verslaving voorspellen. Ook kijken ze wat de effecten van vroeg alcohol- en druggebruik zijn op deze eigenschappen.
Doelgroep
Wetenschappers, verslavingspreventie
Producten
Auteur: Peeters, M., Wiers, RW., Monshouwer, K., van de Schoot, R., Janssen, T., & Vollebergh, WAM
Magazine: Addiction
Auteur: Peeters, M, Vollebergh, WAM., Wiers, R. & Field, M
Magazine: Alcohol & Alcoholism
Auteur: Fernie, G., Peeters, M., Gullo, M, Christiansen, P., Cole, P., Sumnall, H., Field, M
Magazine: Addiction
Auteur: Peeters, M., Monshouwer, K., Janssen, T., Wiers, RW, & Vollbergh, WAM.
Magazine: Alcoholism: Clinical and Experimental Research
Auteur: Peeters, M., Janssen, T., Monshouwer, K., Boendemaker, W., Pronk, T., Wiers, R., & Vollebergh, W.
Magazine: Developmental Cognitive Neuroscience
Auteur: Peeters, M., Monshouwer, K., van de Schoot, R., Janssen, T., Vollebergh, W. A. M. & Wiers, R. W
Magazine: Journal of Studies on Alcohol and Drugs
Auteur: Peeters, M., Monshouwer, K., van de Schoot, R., Janssen, T, Wiers, RW., & Vollebergh, WAM
Magazine: Alcoholism: Clinical and Experimental Research
Auteur: m.peeters
Verslagen
Eindverslag
In deze studie is er gekeken naar welke rol cognitieve processen spelen in het ontstaan en in het verloop van alcohol gebruik onder (at-risk) adolescenten. Verminderde controle van gedrag in combinatie met relatief sterke automatische processen (gedreven door alcohol cognities) zouden ten grondslag kunnen liggen aan een vroege start met het gebruik van alcohol en zouden de kans op problematisch alcoholgebruik later in de adolescentie vergroten. Om deze aanname te testen zijn 380 adolescenten in de leeftijd van 12-14 jaar, gedurende 2 jaar gevolgd. Omdat eerder onderzoek aan heeft getoond dat met name jongeren in het speciaal onderwijs (Cluster 4, externaliserende gedragsproblematiek) een verhoogd risico lopen op de ontwikkeling van problematisch alcoholgebruik, zijn jongeren van 17 verschillende voortgezet speciaal onderwijs scholen (VSO) geselecteerd voor deze studie. Gedurende 2 jaar, verdeeld over 4 metingen iedere 6-8 maanden, zijn deze adolescenten gevolgd en is hun drankgebruik en executief functioneren gemeten. In het verlengde van deze studie zijn exact dezelfde cognitieve functies (executieve functies en alcohol cognities) en het gebruik van alcohol, gemeten in een groep adolescenten in het regulier onderwijs (vergelijkbare leeftijd). Op deze manier kunnen beiden groepen vergeleken worden.
Het doel van deze studie is inzicht krijgen in hoe impliciete, oftewel automatische processen het gedrag beïnvloeden. Meer specifiek wordt er gekeken naar de invloed van automatische processen op het genotmiddelen gebruik van jonge adolescenten. Er wordt aangenomen dat gedragsspecifieke associaties worden versterkt door ervaring (drinken van alcohol leidt tot toename van alcohol associaties), en deze associaties versterken het gedrag op hun beurt weer. Voornamelijk in de afwezigheid van goede impulsbeheersing zouden deze associaties vrij spel hebben en gedrag beïnvloeden. Onderzoek heeft al aangetoond dat deze associaties het drinkgedrag van (jong)volwassenen beïnvloeden maar weinig is bekend over de invloed van deze processen op het moment dat jongeren starten met drinken. Om te onderzoeken hoe deze associaties ontstaan en hoe zij van invloed zijn op gedrag, worden 350 adolescenten in de leeftijd van 12-14 jaar (op T1) 2 jaar lang gevolgd. Er is gekozen om adolescenten uit het speciaal onderwijs (REC-4) te benaderen omdat eerder onderzoek uitwijst dat het alcohol gebruik hier hoger ligt in vergelijking met hun leeftijdsgenoten op regulier onderwijs. Het lijkt dat met name deze groep een risico vormt voor het ontwikkelen van probleemgebruik van alcohol. Op 4 meetmomenten worden gegevens verzameld over middelengebruik en risicofactoren en worden reactietijd taken, die deze automatische processen meten, afgenomen.