Conditions for technological solutions in a Covid-19 exit strategy, with particular focus on the legal and societal conditions
Digitale oplossingen kunnen bijdragen aan het beheersen van de huidige Covid-19 pandemie. De huidige discussie over met name contact tracing apps brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee, zoals de vraag hoe we deze technologieën kunnen implementeren op een manier die zowel rekening houdt met de grondrechten van het individu als de noodzaak voor democratische controle. Dit onderzoek richt zich dan ook op de vraag aan welke juridische, ethische en maatschappelijke voorwaarden moet worden voldaan voor het gebruik van digitale oplossingen in de Covid-19 exitstrategie. Naast een diepgaande analyse van juridische en maatschappelijke voorwaarden ten aanzien van de implementatie van digitale oplossingen, wordt ook gebruik gemaakt van een empirisch onderzoek naar de percepties en ervaringen van gebruikers, en de impact op de maatschappij.
Het onderzoek wordt geleid door Prof. Natali Helberger, Prof. Claes de Vreese, Prof. Joris van Hoboken en Prof. Mireille van Eechoud. Zij worden bijgestaan door een groep van experten en het interdisciplinair onderzoeksteam van Digital Transformation en Information en Communication & the Data Society, twee onderzoeksinitiatieven aan de UvA.
Verslagen
Eindverslag
Digitale technologieën kunnen bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, bijvoorbeeld het beheersbaar maken van de pandemie en Nederland uit de Covid-19 crisis leiden. Twee technologieën hebben op bijzonder veel aandacht kunnen rekenen in het maatschappelijke debat, namelijk de CoronaMelder-app die gebruikt wordt voor bron- en contactonderzoek en de CoronaCheck-app die gebruikt wordt voor negatieve testen en vaccinatiepaspoorten.
In Nederland, Europa en wereldwijd stuitte de introductie van apps als de CoronaMelder en CoronaCheck op kritiek van experts, politici, maatschappelijke organisaties en wetenschappers. Deze kritiek varieert van het gebrek aan bewijs voor de effectiviteit van dergelijke apps, de onzekerheid over de voorwaarden waaraan moet worden voldaan om het doel te bereiken, onze groeiende afhankelijkheid van technologiebedrijven, tot zorgen over grondrechten zoals het recht op privacy en non-discriminatie. Ook mogelijke nadelige effecten voor kwetsbare groepen, zoals ouderen of gebruikers zonder smartphone worden genoemd.
Het doel van dit onderzoek is om een afwegingskader te creëren om de mogelijke gevolgen van de invoering van de CoronaMelder voor de samenleving te monitoren, en om regelgevers en beleidsmakers te adviseren over hoe om te gaan met de juridische, ethische en maatschappelijke implicaties hiervan.
Overheden over de hele wereld, waaronder de Nederlandse overheid, hebben digitale technologieën aangedragen in het oplossen van de Covid-19 crisis. Meerdere technologische oplossingen zijn hierbij besproken; van apps voor het traceren van contacten en zelfdiagnose tot immuniteitspaspoorten, als ook het gebruik van mobiele data en de inzet van drones en robots.
De introductie van veel van deze technologieën gaat gepaard met zorgen over de mogelijke implicaties op de grondrechten en de behoefte aan transparantie en democratische verantwoordelijk alsmede de implicaties voor de individu en de samenleving als geheel. Omdat de huidige situatie nieuw is, is er nog weinig inzicht en ervaring met betrekking tot de daadwerkelijke implicaties voor individuele gebruikers en hun fundamentele rechten. Nog onduidelijker zijn de implicaties voor de samenleving in het algemeen en de mate waarin de afhankelijkheid van technologische oplossingen zal resulteren in de ontwikkeling van apparatuur, ongelijkheid en een groeiende afhankelijkheid van grote technologiebedrijven.
Het doel van dit project is om een monitoringskader en een waarschuwingssysteem te creëren, die kunnen bijdragen aan het identificeren van mogelijke problemen en ongewenste neveneffecten van de gevolgen van de introductie van digitale oplossingen, zowel voor individuele gebruikers als de samenleving. Door ons onderzoek hopen wij ook te kunnen bijdragen aan het publieke debat op deze onderwerpen.