Cost-effectiveness of follow-up of patients with superficial bladder cancer

Blaaskanker kan optreden als een oppervlakkige (niet spier invasieve) dan wel een levensbedreigende spierlaag infiltrerende vorm. De oppervlakkige vorm van blaaskanker komt het meest frequent voor en kan goed behandeld worden door chirurgische verwijdering via transurethrale resectie. Desondanks komt in 75% van de gevallen de tumor terug (recidief), en bovendien kan ze dan overgaan in de levensbedreigende spier invasieve vorm van blaaskanker (progressie). Om deze reden worden patienten met blaaskanker elke 3 maanden vervolgd middels een blaaskijk onderzoek (cystoscopie) om te zien of er een recidief is opgetreden. Omdat dit onderzoek relatief kostbaar is en door haar invasieve karakter ook belastend voor de patient onderzochten we of surveillance waarbij cystoscopie gedeeltelijk vervangen werd door een genetische test op spontane urine even goed in staat zou zijn om recidieven op te sporen als de huidige surveillance uitsluitend door middel van cystoscopie. Voordeel van deze urinetest ten opzichte van de cystoscopie zou ook zijn, dat deze een tumor van de bovenste urinewegen (nierbekken, urineleiders) kan opsporen. Daarnaast keken we in hoeverre klinisch-pathologische tumor kenmerken, inclusief de aanwezigheid van een mutatie in de fibroblast groeifactor receptor 3 in de oorspronkelijke tumor, een recidief tumor dan wel progressie naar een potentieel levensbedreigende tumor kon voorspellen. Verder vergeleken wij de invloed van het ondergaan van cystoscopie en de urinetest op kwaliteit van leven.
In totaal namen 448 patienten met een oppervlakkige blaaskanker deel aan het onderzoek, waarvan 222 bij loting in de groep terechtkwam, bij wie een deel van de cystoscopieen werd vervangen door de genetische test, terwijl 226 patienten op de gebruikelijke wijze met cystoscopie werden vervolgd. De patienten werden gemiddeld gedurende 34 maanden vervolgd. In de groep patienten die ingeloot waren voor de urinetest werden bij iets meer (113) patienten een of meer recidieven gevonden vergeleken met de groep met de standaard follow-up (101 patienten). Er werd echter ook iets vaker een klinische progressie vastgesteld in de urinetest groep (8.1%) dan in de cystoscopie groep (7.5%), terwijl in de urinetest groep meer (5) tumoren van de bovenste urinewegen werden gedetecteerd dan in de cystoscopie groep (2). Deze resultaten zouden dus aantonen, dat de surveillance met de urinetest vrijwel gelijkwaardig is aan die met cystoscopie. Nadere analyse liet echter zien, dat de urinetest vaak een positief resultaat liet zien, terwijl gelijktijdige cystoscopie geen tumor aantoonde (positieve voorspellende waarde 20%). Verder werden door de urinetest een tamelijk groot aantal met cystoscopie zichtbare tumoren gemist (sensitiviteit 58%). De urinetest was wel vaak positief meerdere maanden voorafgaand aan een recidief, en het risico op het optreden van een recidief bij patienten met een of meerdere positieve urinetest was 82% na een follow-up van 24 maanden, in tegenstelling tot een risico van 21% als de urinetest negatief bleef. Verder werd duidelijk, dat tumorgraad samen met de uitkomst van de mutatie analyse van het gen coderend voor de fibroblast groeifactor receptor 3 het optreden van progressie goed kon voorspellen.
Economisch onderzoek liet zien, dat de totale kosten van surveillance per patient gedurende 2 jaar middels de urinetest €671 euro duurder was dan de standaard cystoscopie. Met name de feitelijke kosten van cystoscopie waren lager dan aanvankelijk verwacht, namelijk €168.-. Uit het kwaliteit van leven onderzoek bleek, dat cystoscopie gepaard gaat met een grotere belasting, zowel tijdens als na de ingreep, vergeleken met de urinetest. Bij de laatste groep werd vooral het wachten op het resultaat als belastend ervaren. Opvallend was, dat er geen verschil tussen beide groepen bestond in koorts, urineweg infecties of problemen bij het plassen. De cystoscopie werd vooral door jongere patienten als belastend werd ervaren, terwijl er juist geen