Mobiele menu

The Coverage lock policy for extremely expensive new medicines: an ethical analysis and evaluation

Pakketsluis voor dure geneesmiddelen: een ethische evaluatie van de werking en de effecten

Dure geneesmiddelen worden niet zomaar vergoed via de basisverzekering, maar komen eerst in de zogenoemde Pakketsluis terecht. Dit is een maatregel van de overheid die bepaalt dat bij dure geneesmiddelen extra onderzoek moet worden gedaan door Zorginstituut Nederland. Het ministerie van VWS gaat bovendien onderhandelen met de fabrikant van het geneesmiddel om de prijs naar beneden te krijgen.
De Pakketsluis is bedoeld om de solidariteit binnen het zorgstelsel te beschermen door de kosten in de hand te houden. Maar het betekent ook dat patiënten langer moeten wachten op een nieuwe behandeling en dat roept de vraag op of dat wel eerlijk is.
Dit onderzoek richtte zich op hoe rechtvaardigheid en solidariteit worden gewaarborgd bij de Pakketsluis en hoe dit eventueel beter zou kunnen. Voor het onderzoek is gesproken met betrokkenen bij een Pakketsluisprocedure over hun ervaringen. Daarnaast is een vragenlijstonderzoek gedaan onder de Nederlandse bevolking. Voor de evaluatie vanuit de theorie over solidariteit en rechtvaardigheid is wetenschappelijke literatuur gebruikt.

De conclusies zijn onder andere:

  • De Pakketsluis bevindt zich in het spanningsveld tussen het belang van een solidair gezondheidszorgsysteem en de onderlinge solidariteit tussen individuen. Deze spanning wordt ervaren door patiënten, burgers, zorgverleners en beleidsmakers.
  • Bij het maken van lastige keuzes in dit spanningsveld is het van groot belang dat dit rechtvaardig gebeurt.
  • In de Pakketsluisprocedure ligt de nadruk op de kosteneffectiviteit van een behandeling. Deze methode heeft belangrijke beperkingen wat kan leiden tot grenzen aan de zorg die onrechtvaardig zijn.
  • Zowel het algemene publiek als de partijen die nauw betrokken waren bij een Pakketsluisprocedure zien de noodzaak om grenzen te stellen aan de zorg.
  • De pijn van het stellen van grenzen komt terechtkomt bij een kleine groep mensen die veelal in een kwetsbare positie zitten. De onzekerheid over de wachttijd en de uitkomst van de Pakketsluisprocedure berokkenen veel leed. Ook de betrokken zorgverleners raken in een moeilijke positie.
  • De Pakketsluis lost het probleem van hoge kosten van geneesmiddelen niet op omdat de oorzaken elders liggen.

Uit dit onderzoek komen de volgende aanbevelingen:

  • Verbreding van de overwegingen bij de beoordeling van een geneesmiddel, zoals de aard van de ziekte, aanwezigheid van alternatieve behandelingen, de ziektelast van de te behandelen ziekte en de kans op effect van de behandeling.
  • Vergroting van de transparantie door gedurende de procedure op vooraf bepaalde tijden informatie te verstrekken aan patiënten en zorgverleners.
  • Vergroten van de betrokkenheid van patiënten, hun naasten en zorgverleners om meer -    aandacht voor de menselijke kant en de daarmee samenhangende knelpunten in de procedure te krijgen.
  • Meer aandacht voor de toegang tot een geneesmiddel in de Pakketsluisperiode. Criteria voor gelijke toegang zijn essentieel.
     

Samenvatting bij start

Sinds enkele jaren worden dure geneesmiddelen in de zogenoemde Pakketsluis geplaatst voordat ze in Nederland worden vergoed. Dit betreft middelen tegen kanker, maar ook geneesmiddelen voor erfelijke ziekten in de kinderleeftijd, zoals taai-slijmziekte en spinale spieratrofie (SMA) waarvoor vaak nog geen behandeling bestaat.
De Pakketsluis is ingevoerd om zorgkosten te beheersen, wat noodzakelijk is voor een gezondheidszorgbeleid dat enerzijds een grote mate van solidariteit omvat en anderzijds voor de samenleving betaalbaar en aanvaardbaar blijft.

Opzet

In dit project:

  • worden de werking en de effecten van de pakketsluis geëvalueerd vanuit de ethische principes van solidariteit en rechtvaardigheid.
  • wordt gekeken naar de moreel relevante effecten op de patiëntenzorg.
  • vindt het betrekken van het perspectief van burgers plaats door een groot vragenlijstonderzoek.
  • worden de ervaringen van patiënten en artsen onderzocht in een casestudy naar het geneesmiddel Spinraza voor SMA.
     

Meer informatie:

Producten

Titel: De Pakketsluis voor dure geneesmiddelen
Auteur: Ghislaine van Thiel, Féline Scheijmans, Margot Zomers, Rieke van der Graaf, Hans van Delden, Geert Frederix, Marcel Timmen en Ludo van der Pol.
Link: https://www.umcutrecht.nl/nieuws/de-pakketsluis-voor-dure-geneesmiddelen
Titel: De Pakkersluis voor dure geneesmiddelen
Auteur: Ghislaine van Thiel, Féline Scheijmans, Margot Zomers, Rieke van der Graaf, Hans van Delden, Geert Frederix, Marcel Timmen en Ludo van der Pol.
Link: https://www.umcutrecht.nl/nieuws/de-pakketsluis-voor-dure-geneesmiddelen

Verslagen


Eindverslag

Nieuwe geneesmiddelen komen vaak zonder belemmeringen in het verzekerde basispakket. Bij extreem dure, nieuwe geneesmiddelen gaat dit anders. De minister van VWS plaatst de geneesmiddelen eerst in een ‘Pakketsluis’ om deze te beoordelen en om over de prijs te onderhandelen. In deze ‘Pakketsluisperiode’ hebben patiënten geen toegang tot het geneesmiddel. In dit onderzoek is de Pakketsluis geevalueerd vanuit het perspectief van solidariteit en rechtvaardigheid. Het onderzoek betrof een casestudy van de Pakketsluisprocedure voor het geneesmiddel nusinersen, een publieksonderzoek en een literatuurstudie. De gecombineerde resultaten leidden tot conclusies en aanbevelingen ten behoeve van het verbeteren van de Pakketsluis.
In dit onderzoek staat de zogenaamde Pakketsluis voor de invoering van dure geneesmiddelen centraal. Aan de hand van inzichten over solidariteit en rechtvaardigheid willen we een bijdrage leveren aan het verbeteren van deze procedure. In dit eerste jaar zijn we begonnen met onderzoek in de literatuur naar de rol van solidariteit en rechtvaardigheid bij de invoering van dure geneesmiddelen. Ook hebben we een interviewstudie opgezet om erachter te komen welke effecten de pakketsluis heeft en hoe verschillende belanghebbenden (zoals patienten, zorgverleners en beleidsmakers)hier tegen aankijken.

Kenmerken

Projectnummer:
854011007
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2019
2022
Gerelateerde programma's:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Dr. G.J.M.W. van Thiel
Verantwoordelijke organisatie:
Universitair Medisch Centrum Utrecht