COVID-19 Follow-up care paths and Long-term Outcomes Within the Dutch health care system: a combined rehabilitation, pulmonary, and intensive care perspective (CO-FLOW study)
Na ziekenhuisontslag volgen COVID-19 patiënten verschillende nazorgpaden, zoals bijvoorbeeld in een revalidatiecentrum, verpleeghuis of fysiotherapiepraktijk. Er is nog weinig bekend over het uiteindelijke herstel na COVID-19 en het effect van deze nazorgpaden.
Achtergrond
De COVID-19 pandemie heeft een snelle ontwikkeling geforceerd van de nazorg voor COVID-19 patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen geweest. Of deze nazorg de juiste zorg op de juiste plaats biedt voor patiënten die lange-termijn klachten ervaren na COVID-19 is onbekend.
Doel
Het in kaart brengen van de langetermijngevolgen van COVID-19 bij patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen geweest en het doorontwikkelen van de nazorgpaden.
Onderzoeksopzet
Gedurende 2 jaar worden COVID-19 patiënten gevolgd die in een ziekenhuis opgenomen zijn geweest in de regio Rotterdam-Rijnmond en Delft. Er worden gegevens verzameld over patiëntstromen in de diverse nazorgpaden, zorggebruik, faciliterende en belemmerende factoren in het nazorgproces zoals ervaren door zorgprofessionals en patiënten, (arbeids)participatie, kwaliteit van leven en (voorspellers van) lichamelijk, cognitief en psychologisch herstel. Metingen worden verricht op 3, 6, 12 en 24 maanden na ziekenhuisontslag.
De eerste resultaten
De verwachting is dat patiënten die COVID-19 hebben doorgemaakt na ziekenhuisontslag nog lang klachten kunnen ondervinden op verschillende gebieden. Door het onderzoek wordt inzichtelijk wat de langetermijngevolgen van COVID-19 zijn en wordt de nazorg beter op de patiënt afgestemd. Aan het onderzoek nemen 650 patiënten deel. Tussentijdse analyses laten zien dat ondanks vaak goed herstel van longschade en longfunctie, 51% van de patiënten een half jaar na ziekenhuisontslag nog vermoeid is, met impact op de kwaliteit van het leven.
Deze resulaten zijn terug te lezen in onderstaande artikelen.
- Persistent health problems beyond pulmonary recovery up to 6 months after hospitalization for SARS-CoV-2
- CO-FLOW: COvid-19 Follow-up care paths and Long-term Outcomes Within the Dutch health care system: study protocol of a multicenter prospective cohort study following patients 2 years after hospital discharge
Context Organisatie van zorg
Dit onderzoek is één van de 10 onderzoeken naar het onderwerp ‘organisatie van zorg’. De COVID-19-pandemie heeft een negatieve impact gehad op het gehele zorgsysteem in Nederland. De resultaten van dit onderzoek helpen bij het inrichten van zorg, zodat hoogwaardige kwaliteit van zorg geleverd kan blijven worden. Dit geldt zowel voor ziekenhuiszorg, als huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg.
ZonMw werkt, samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners, aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij.
Uitvoerende partijen
Erasmus MC, in samenwerking met Rijndam Revalidatie en Zorggroep Laurens en ziekenhuizen in de regio Rotterdam-Rijnmond en Delft.
Meer informatie
Dr. H.J.G. van den Berg-Emons (Erasmus MC)
E-mailadres: h.j.g.vandenberg@erasmusmc.nl
Producten
Link: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/07/20/wordt-long-covid-een-substantieel-probleem-voor-de-volksgezondheid-a4051729
Link: https://www.nporadio1.nl/podcasts/long-covid-de-schaduwpandemie
Link: https://www.nporadio1.nl/fragmenten/nos-radio-1-journaal/c6a735f0-3401-4706-936a-d72dd92d0e52/2022-08-25-9-op-10-opgenomen-coronapatienten-jaar-later-nog-klachten
Link: https://www.doq.nl/herken-langdurige-symptomen-na-covid-19
Link: https://www.doq.nl/herken-langdurige-symptomen-na-covid-19/?hash=c151e57162f490550b743e688a9abe1
Link: https://www.trouw.nl/wetenschap/jaar-na-opname-om-corona-hebben-negen-op-de-tien-patienten-nog-steeds-klachten~b7ad2005/
Link: https://www.nd.nl/nieuws/nederland/1083149/drie-mensen-met-long-covid-over-hun-ziekte-ik-heb-geen-keuze-ik
Link: https://nos.nl/collectie/13919/artikel/2457736-genezen-maar-toch-ziek-de-vergeten-pandemie-van-long-covid
Link: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2022Z00039&did=2022D00073
Link: http://nvt
Link: http://rijnmond.nl/nieuws/amp/1408594/
Link: https://amazingerasmusmc.nl/infectie/9-op-de-10-patienten-houden-langdurige-klachten-na-ziekenhuisopname-voor-covid-19/
Link: http://nvt
Link: http://nvt
Link: https://wnl.tv/2022/11/22/nog-steeds-is-er-weinig-bekend-over-long-covid-problematisch-voor-de-maatschappij/
Link: https://youtu.be/I4ac0gfOo9U
Link: https://www.healio.com/news/pulmonology/20211015/pulmonary-impairment-persists-during-first-6-months-postcovid19-hospitalization
Link: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/08/18/bij-mensen-met-long-covid-vertoont-het-immuunsysteem-tal-van-afwijkingen-a4139249
Link: https://www.npostart.nl/nos-journaal/25-08-2022/POW_05158743
Link: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/10/langdurig-gevangen-door-het-coronavirus-een-raadsel-zonder-snelle-oplossing-a4133083
Link: https://amazingerasmusmc.nl/biomedisch/co-flow-studie-volgt-alle-covid-19-patienten-uit-rijnmond-na-ontslag-ziekenhuis
Link: https://ntr.nl/Focus/287/detail/Ziek-na-corona-12/VPWON_1344838
Auteur: Wulf Hanson S and collaborators.
Magazine: JAMA
Begin- en eindpagina: 1604-1615
Link: https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2797443
Auteur: Lakenman PLM, Joosten KFM, van Bommel J, Bek LM, van den Berg-Emons RJG, Olieman J.
Magazine: Nutrition
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.1016/j.nut.2023.112025
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal, Huijts S, van Genderen ME, Vlake JH, van Bommel J, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG, Hellemons M.
Magazine: ERJ Open Research
Begin- en eindpagina: 1-10
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal MH, Hellemons ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://www.revalidatie.nl/ntr/nazorg-en-langetermijngevolgen-van-covid-19-interim-analyses-tot-12-maanden-na-ziekenhuisontslag-in-het-co-flow-cohort/
Auteur: Hellemons ME, Huijts S, Bek L, Berentschot J, Nakshbandi G, Schurink CAM, Vlake J, van Genderen ME, van Bommel J, Gommers D, Odink A, Ciet P, Shamier MC, GeurtsvanKessel C, Baart SJ, Ribbers GM, van den Berg-Emons HG, Heijenbrok-Kal MH, Aerts JGJV.
Magazine: Annals of American Thoracic Society
Begin- en eindpagina: 1-34
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34582728/
Auteur: Berentschot, J. C., Drexhage, H. A., Aynekulu Mersha, D. G., Wijkhuijs, A. J. M., GeurtsvanKessel, C. H., Koopmans, M. P. G., Voermans, J. J. C., Hendriks, R. W., Nagtzaam, N. M. A., de Bie, M., Heijenbrok-Kal, M. H., Bek, L. M., Ribbers, G. M., van den Berg-Emons, R. J. G., Aerts, J. G. J. V., Dik, W. A., & Hellemons, M. E.
Magazine: Frontiers in immunology
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.3389/fimmu.2023.1254899
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal, Huijts S, van Genderen ME, Vlake JH, van Bommel J, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG, Hellemons M.
Magazine: European Respiratory Journal
Begin- en eindpagina: 1-32
Link: http://10.1183/2312.00355-2022
Auteur: LM Bek, JC Berentschot, ME Hellemons, SM Huijts, JGJV Aerts, J van Bommel, ME van Genderen, DAMPJ Gommers, GM Ribbers, MH Heijenbrok-Kal, RJG van den Berg-Emons, and the CO-FLOW Collaboration Group
Magazine: BMC Health Services Research
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: http://rdcu.be/cvRVg
Auteur: Berentschot JC, Drexhage HA, Aynekulu Mersha DA, Wijkhuijs AJM, Geurts van Kessel CH, Koopmans MPG, Voermans J, Heijenbrok-Kal MH, Bek LM, Ribbers GM, van den Berg-Emons RJG, Aerts JGJV, Dik WA, Hellemons ME.
Magazine: medrxiv.org
Begin- en eindpagina: 1-32
Link: http://www.medrxiv.org/content/10.1101/2022.09.15.22279970v1
Auteur: Berentschot JC, Heijenbrok-Kal MH, Bek LM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, Hellemons ME, van den Berg-Emons RJG, on behalf of the CO-FLOW Collaboration Group.
Magazine: Lancet Regional Health
Begin- en eindpagina: 1-14
Link: https://doi.org/10.1016/j.lanepe.2022.100485
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Hellemons ME, Huijts SM, Aerts JGJV, van Bommel J, van Genderen ME, Gommers DAMPJ, Ribbers GM, Heijenbrok-Kal MH, van den Berg-Emons RJG, and the CO-FLOW Collaboration Group
Magazine: BMC Health Services
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34419032/
Auteur: Wulf Hanson S, et al.
Magazine: JAMA
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2797443
Auteur: Berentschot JC, Heijenbrok-Kal MH, Bek LM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, Hellemons ME, van den Berg-Emons RJG, on behalf of the CO-FLOW Collaboration Group
Magazine: The Lancet Regional Health – Europe 2022
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://authors.elsevier.com/sd/article/S2666-7762(22)00181-8
Auteur: Bek, L. M., Berentschot, J. C., Hellemons, M. E., Remerie, S. C., van Bommel, J., Aerts, J. G. J. V., Ribbers, G. M., van den Berg-Emons, H. J. G., Heijenbrok-Kal, M. H., & CO-FLOW collaboration group
Magazine: BMC medicine
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.1186/s12916-023-03083-3
Auteur: Hellemons ME, Huijts S, Bek L, Berentschot J, Nakshbandi G, Schurink CAM, Vlake J, van Genderen ME, van Bommel J, Gommers D, Odink A, Ciet P, Shamier MC, GeurtsvanKessel C, Baart SJ, Ribbers GM, van den Berg-Emons HG, Heijenbrok-Kal MH, Aerts JGJV
Magazine: Ann Am Thorac Soc.
Begin- en eindpagina: 1-34
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34582728/
Auteur: Bek LM, Hellemons ME, Berentschot JC, Visser MM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons RJG, Heijenbrok-Kal MH, on behalf of the CO-FLOW collaboration group.
Magazine: Annals of Physical and Rehabilitation Medicine
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.1016/j.rehab.2023.101737
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal, Huijts S, van Genderen ME, Vlake JH, van Bommel J, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG, Hellemons M.
Magazine: medrxiv.org
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.12.11.21267652v1
Auteur: Sarah Wulf Hanson, Cristiana Abbafati, Joachim G Aerts, Ziyad Al-Aly, Charlie Ashbaugh, Tala Ballouz, Oleg Blyuss, Polina Bobkova, Gouke Bonsel, Svetlana Borzakova, Danilo Buonsenso, Denis Butnaru, Austin Carter, Helen Chu, Cristina De Rose, Mohamed Mustafa Diab, Emil Ekbom, Maha El Tantawi, Victor Fomin, Robert Frithiof, Aysylu Gamirova, Petr V Glybochko, Juanita A. Haagsma, Shaghayegh Haghjooy Javanmard, Erin B Hamilton, Gabrielle Harris, Majanka H Heijenbrok-Kal, Raimund Helbok, Merel E H
Magazine: medrxiv.org
Begin- en eindpagina: 1-52
Link: https://doi.org/10.1101/2022.05.26.22275532
Auteur: Bek LM, Hellemons ME, Berentschot JC, Visser MM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons RJG, Heijenbrok-Kal MH, CO-FLOW Collaboration group.
Magazine: Annals of Physical and Rehabilitation Medicine
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.1016/j.rehab.2023.101737
Auteur: Berentschot, J. C., de Ridder, W. A., Bek, L. M., Heijenbrok-Kal, M. H., Braunstahl, G. J., Remerie, S. C., Stuip, Y., Ribbers, G. M., Aerts, J. G. J. V., Ista, E., Hellemons, M. E., van den Berg-Emons, R. J. G., & CO-FLOW Collaboration Group
Magazine: Respiratory research
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://doi.org/10.1186/s12931-024-02748-8
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Link: https://debatgemist.tweedekamer.nl/node/27207
Auteur: L Bek
Auteur: J. Berentschot
Auteur: M Hellemons
Auteur: M Hellemons
Auteur: M Heijenbrok-Kal
Auteur: M. Hellemons
Link: https://healthinvestment.nl/cursus/nationaal-poh-congres-2022,
Auteur: M Bek
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Link: https://debatgemist.tweedekamer.nl/node/27207
Auteur: L Bek et al.
Auteur: M Hellemons
Auteur: L Bek
Auteur: M. Hellemons
Link: https://healthinvestment.nl/cursus/tweedaagse-huisartsen-nascholingen-2022
Link: https://www.leerpuntkoel.nl/nascholing.html/scholing/2400/webinar-post-covid-pati-ntenzorg-weet-u-wat-te-doen-
Auteur: Hellemons, Berentschot, Bek
Auteur: WHO, Hellemons, Berentschot, Bek
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Link: https://debatgemist.tweedekamer.nl/node/27207