COVID-19 Follow-up care paths and Long-term Outcomes Within the Dutch health care system: a combined rehabilitation, pulmonary, and intensive care perspective (CO-FLOW study)

Projectomschrijving

Na ziekenhuisontslag volgen COVID-19 patiënten verschillende nazorgpaden, zoals bijvoorbeeld in een revalidatiecentrum, verpleeghuis of fysiotherapiepraktijk. Er is nog weinig bekend over het uiteindelijke herstel na COVID-19 en het effect van deze nazorgpaden.

Achtergrond

De COVID-19 pandemie heeft een snelle ontwikkeling geforceerd van de nazorg voor COVID-19 patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen geweest. Of deze nazorg de juiste zorg op de juiste plaats biedt voor patiënten die lange-termijn klachten ervaren na COVID-19 is onbekend.

Doel

Het in kaart brengen van de langetermijngevolgen van COVID-19 bij patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen geweest en het doorontwikkelen van de nazorgpaden.

Onderzoeksopzet

Gedurende 2 jaar worden COVID-19 patiënten gevolgd die in een ziekenhuis opgenomen zijn geweest in de regio Rotterdam-Rijnmond en Delft. Er worden gegevens verzameld over patiëntstromen in de diverse nazorgpaden, zorggebruik, faciliterende en belemmerende factoren in het nazorgproces zoals ervaren door zorgprofessionals en patiënten, (arbeids)participatie, kwaliteit van leven en (voorspellers van) lichamelijk, cognitief en psychologisch herstel. Metingen worden verricht op 3, 6, 12 en 24 maanden na ziekenhuisontslag.

De eerste resultaten

De verwachting is dat patiënten die COVID-19 hebben doorgemaakt na ziekenhuisontslag nog lang klachten kunnen ondervinden op verschillende gebieden. Door het onderzoek wordt inzichtelijk wat de langetermijngevolgen van COVID-19 zijn en wordt de nazorg beter op de patiënt afgestemd. Aan het onderzoek nemen 650 patiënten deel. Tussentijdse analyses laten zien dat ondanks vaak goed herstel van longschade en longfunctie, 51% van de patiënten een half jaar na ziekenhuisontslag nog vermoeid is, met impact op de kwaliteit van het leven.

Deze resulaten zijn terug te lezen in onderstaande artikelen.

Context Organisatie van zorg

Context organisatie van zorg

Dit onderzoek is één van de 10 onderzoeken naar het onderwerp ‘organisatie van zorg’. De COVID-19-pandemie heeft een negatieve impact gehad op het gehele zorgsysteem in Nederland. De resultaten van dit onderzoek helpen bij het inrichten van zorg, zodat hoogwaardige kwaliteit van zorg geleverd kan blijven worden. Dit geldt zowel voor ziekenhuiszorg, als huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg.

ZonMw werkt, samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners, aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij.

Uitvoerende partijen

Erasmus MC, in samenwerking met Rijndam Revalidatie en Zorggroep Laurens en ziekenhuizen in de regio Rotterdam-Rijnmond en Delft.

Meer informatie

Dr. H.J.G. van den Berg-Emons (Erasmus MC)
E-mailadres: h.j.g.vandenberg@erasmusmc.nl

Producten
Titel: Mariska heeft al bijna drie jaar post covid; ik leef binnen 4 muren
Auteur: M Hellemons
Titel: CO-FLOW: Onderwijs Bachelor Geneeskunde Erasmus universiteit, Leiden universiteit, Technische Universiteit Delft
Auteur: L Bek
Titel: CO-FLOW onderzoek en patientparticipatie
Auteur: LM Bek, J Berentschot
Titel: Interview NPO 1 Journaal (radio): Langdurige klachten na COVID-19
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Wetenschappers ontdekken steeds meer over long covid
Auteur: M Hellemons
Magazine: Parool
Titel: Langdurige klachten na COVID-19
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Langdurig gevangen door het coronavirus
Auteur: M Hellemons
Magazine: NRC Handelsblad
Titel: Onderwijs: COvid-19 follow-up zorgpaden en langetermijnuitkomsten in de Nederlandse gezondheidszorg. Pulmonary recovery, persistent symptoms, and physical, cognitive, and psychological recovery up to 1 year after hospital discharge.
Auteur: Bek LM, Berentschot J.
Titel: Mogelijk honderdduizenden met long covid
Auteur: M Hellemons
Titel: Diverse kranten/media: 9 op de 10 patienten houden langdurige klachten na ziekenhuisopname voor COVID-19
Auteur: M Hellemons, HJG van den Berg-Emons
Titel: nieuwsfragment NPO 1 Journaal (TV): langdurige klachten na COVID-19
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Long COVID blijft een mysterie
Auteur: J Aerts
Magazine: Trouw
Titel: Wordt Long COVID een substantieel probleem voor de volksgezondheid?
Auteur: Hellemons, Aerts
Magazine: NRC Handelsblad
Titel: Interview Amazing Erasmus MC CO-FLOW
Auteur: HJG van den Berg-Emons, M Hellemons
Titel: Interview CO-FLOW TV Rijnmond in kader van Science Hotel
Auteur: M Hellemons
Titel: 9 op de 10 patienten ervaart op 1 jaar nog klachten na ziekenhuisopname
Auteur: vd Berg-Emons, Hellemons
Titel: OP 1, long covid
Auteur: M Hellemons
Titel: Genezen maar toch ziek
Auteur: M Hellemons
Titel: Interview Amazing Erasmus: 9 op de 10 patienten houden langdurige klachten na ziekenhuisopname voor COVID-10
Auteur: M Hellemons, HJG van den Berg-Emons
Link: https://amazingerasmusmc.nl
Titel: Bij mensen met long covid vertoont het immuunsysteem tal van afwijkingen
Auteur: M Hellemons
Titel: CO-FLOW: onderwijs fysiotherapie studenten Haagse Hoge School
Auteur: L Bek
Titel: Hoe is het om COVID te hebben?
Auteur: J den Boon
Magazine: Nederlands Dagblad
Titel: CO-FLOW: onderwijs bachelor studenten Geneeskunde Erasmus Universiteit, Leiden Universiteit, Technische Universiteit Delft
Auteur: L Bek, J Berentschot
Titel: Veel leraren hebben long covid
Auteur: M Hellemons
Magazine: Trouw
Titel: (H)erken langdurige symptomen na COVID-19.
Auteur: M Hellemons
Titel: The Shadow Pandemic
Auteur: M Hellemons
Titel: Nog steeds is er weinig bekend over long covid; Problematisch voor de maatschappij
Auteur: M Hellemons
Titel: Nieuwsbrief CO-FLOW onderzoek
Auteur: M Bek, J Berentschot, M Hellemons, M Heijenbrok-Kal, R van den Berg-Emons, J Aerts, G Ribbers
Titel: Onderwijs: COVID-19 in de kliniek en het herstel daarna. Bachelor geneeskunde, Erasmus Universiteit
Auteur: M Hellemons
Titel: Recovery in aerobic capacity up to 12 months after hospitalization for COVID-19; results from the multicenter prospective CO-FLOW study.
Auteur: J Berentschot et al.
Titel: CO-FLOW onderzoek
Auteur: L Bek
Titel: Physical recovery across care pathways up to 12 months after hospitalization for COVID-19: a multicenter prospective cohort study (CO-FLOW).
Auteur: J Berentschot.
Titel: CO-FLOW, onderzoeksdesign
Auteur: L Bek
Titel: CO-FLOW
Auteur: M Heijenbrok-Kal
Titel: Results of the CO-FLOW study up to 1 year after hospitalization for COVID-19: physical and cognitive recovery, and symptom persistence.
Auteur: LM Bek
Titel: Physical recovery and persistent fatigue up to 12 months after hospitalization for COVID-19.
Auteur: J Berentschot et al.
Titel: Long-Covid voor zorgprofessionals
Auteur: M. Hellemons
Titel: Physical recovery in ICU ad ward-only patients for COVID-19 up to 1 year after hospitalization.
Auteur: J. Berentschot
Titel: Fatigue, psychological and cognitive outcomes up to 12 months after hospitalization for COVID-19
Auteur: L Bek et al.
Titel: Symptoms persisting after hospitalization for COVDI-19: 12 months interim results of the CO-FLOW study.
Auteur: LM Bek.
Titel: Patient Satisfaction with aftercare and unmet needs in survivors of COVID-19
Auteur: J Berentschot
Titel: Trajectory of patient-reported outcomes (PROMS) up to 6 months after hospitalization for SARS-CoV-2.
Auteur: J. Berentschot
Titel: Immunofatigue
Auteur: J Berentschot
Titel: CO-FLOW
Auteur: L Bek, J Berentschot
Titel: CO-FLOW, eerste tussentijdse resultaten
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Predictors of physical activity up to one year after hospitalization for COVID-19; results from the CO-FLOW study.
Auteur: J. Berentschot / J.B.J. Bussmann
Titel: Cognitive functioning, fatigue, and psychological outcomes up to 12 months after hospitalization for COVID-19
Auteur: L Bek
Titel: Post-Covid patientenzorg weet u wat te doen
Auteur: M. Hellemons
Link: https://www.leerpuntkoel.nl/nascholing.html/scholing/
Titel: Rondetafelgesprek Long COVID van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Actualiteiten longsymposium
Auteur: M. Hellemons
Link: https://www.pe-online.org/download.aspx
Titel: De rol van de POH (praktijkondersteuner huisarts) bij Long COVID.
Auteur: M. Hellemons
Titel: Return to work and quality of life in survivors of COVID-19 up to 1 year after hospital discharge: interim results of the CO-FLOW study
Auteur: L Bek
Titel: Workshop ‘Long COVID’
Auteur: M. Hellemons
Link: https://healthinvestment.nl/cursus/tweedaagse-huisartsen-nascholingen-2022
Titel: Cognitive and Psychological 1-year Recovery Patterns Across Care Pathways in Survivors of Hospitalization for COVID-19: A Multicenter Prospective Cohort Study (CO-FLOW).
Auteur: L Bek
Titel: Long COVID
Auteur: M Hellemons
Titel: Long COVID
Auteur: M Hellemons
Titel: CO-FLOW onderzoek, design
Auteur: M Bek
Titel: Long COVID
Auteur: M Hellemons
Titel: Predictors of physical activity up to one year after hospitalization for COVID-19; results from the CO-FLOW study.
Auteur: J. Berentschot
Titel: Workshop Long COVID
Auteur: M Hellemons
Titel: Cognitive and physical recovery up to 1 year post hospitalization for COVID-19
Auteur: LM Bek, J Berentschot
Titel: A global systematic analysis of the occurrence, severity, and recovery pattern of long COVID in 2020 and 2021.
Auteur: Wulf Hanson S and collaborators.
Magazine: JAMA
Titel: Severe fatigue as symptom of long COVID and clinical and immunological profile
Auteur: Berentschot JC, Drexhage HA, Aynekulu Mersha DA, Wijkhuijs AJM, Geurts van Kessel CH, Koopmans MPG, Voermans J, Heijenbrok-Kal MH, Bek LM, Ribbers GM, van den Berg-Emons RJG, Aerts JGJV, Dik WA, Hellemons ME.
Magazine: medrxiv.org
Titel: Persistent health problems beyond pulmonary recovery up to 6 months after hospitalization for SARS-CoV-2
Auteur: Hellemons ME, Huijts S, Bek L, Berentschot J, Nakshbandi G, Schurink CAM, Vlake J, van Genderen ME, van Bommel J, Gommers D, Odink A, Ciet P, Shamier MC, GeurtsvanKessel C, Baart SJ, Ribbers GM, van den Berg-Emons HG, Heijenbrok-Kal MH, Aerts JGJV.
Magazine: Annals of American Thoracic Society
Titel: CO-FLOW: COvid-19 Follow-up care paths and Long-term Outcomes Within the Dutch health care system: study protocol of a multicenter prospective cohort study following patients 2 years after hospital discharge
Auteur: LM Bek, JC Berentschot, ME Hellemons, SM Huijts, JGJV Aerts, J van Bommel, ME van Genderen, DAMPJ Gommers, GM Ribbers, MH Heijenbrok-Kal, RJG van den Berg-Emons, and the CO-FLOW Collaboration Group
Magazine: BMC Health Services Research
Titel: Physical recovery across care pathways up to 12 months after hospitalization for COVID-19: a multicenter prospective cohort study (CO-FLOW).
Auteur: Berentschot JC, Heijenbrok-Kal MH, Bek LM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, Hellemons ME, van den Berg-Emons RJG, on behalf of the CO-FLOW Collaboration Group.
Magazine: Lancet Regional Health
Titel: A global systematic analysis of the occurrence, severity, and recovery pattern of long COVID in 2020 and 2021.
Auteur: Sarah Wulf Hanson, Cristiana Abbafati, Joachim G Aerts, Ziyad Al-Aly, Charlie Ashbaugh, Tala Ballouz, Oleg Blyuss, Polina Bobkova, Gouke Bonsel, Svetlana Borzakova, Danilo Buonsenso, Denis Butnaru, Austin Carter, Helen Chu, Cristina De Rose, Mohamed Mustafa Diab, Emil Ekbom, Maha El Tantawi, Victor Fomin, Robert Frithiof, Aysylu Gamirova, Petr V Glybochko, Juanita A. Haagsma, Shaghayegh Haghjooy Javanmard, Erin B Hamilton, Gabrielle Harris, Majanka H Heijenbrok-Kal, Raimund Helbok, Merel E H
Magazine: medrxiv.org
Titel: Cognitive and psychological recovery patterns across different care pathways 12 months after hospitalization for COVID-19: a multicenter cohort study (CO-FLOW)
Auteur: Bek LM, Hellemons ME, Berentschot JC, Visser MM, Huijts SM, van Bommel J, van Genderen ME, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons RJG, Heijenbrok-Kal MH, on behalf of the CO-FLOW collaboration group.
Magazine: Annals of Physical and Rehabilitation Medicine
Titel: Symptoms persisting after hospitalization for COVID-19: 12 months interim results of the CO-FLOW study.
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal, Huijts S, van Genderen ME, Vlake JH, van Bommel J, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG, Hellemons M.
Magazine: European Respiratory Journal
Titel: Symptoms persisting after hospitalization for COVID-19
Auteur: Bek LM, Berentschot JC, Heijenbrok-Kal, Huijts S, van Genderen ME, Vlake JH, van Bommel J, Aerts JGJV, Ribbers GM, van den Berg-Emons HJG, Hellemons M.
Magazine: medrxiv.org
Titel: Position Paper Rondetafelgesprek Long COVID van de vaste commissie voor VWS van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Auteur: HJG van den Berg-Emons
Titel: Its time for action: we have a lot of work ahead of us
Auteur: WHO, Hellemons, Berentschot, Bek
Titel: The CO-FLOW long covid study at Erasmus MC, Rotterdam, Netherlands
Auteur: Hellemons, Berentschot, Bek
Verslagen

Eindverslag

CO-FLOW: een onderzoek naar de langetermijngevolgen van COVID-19

Achtergrond
Na ziekenhuisontslag volgen COVID-19 patiënten verschillende nazorgpaden, zoals bijvoorbeeld in een revalidatiecentrum, verpleeghuis, of fysiotherapiepraktijk. We weten nog weinig over het uiteindelijke herstel na COVID-19 en het effect van deze nazorgpaden.

Doel
Het in kaart brengen van de langetermijngevolgen van COVID-19 en het doorontwikkelen van de nazorgpaden.

Werkwijze
Gedurende 2 jaar volgen we COVID-19 patiënten die in een ziekenhuis opgenomen zijn geweest in Rotterdam-Rijnmond en Delft. We verzamelen veel gegevens, zoals over patiëntstromen, zorggebruik, en (voorspellers van) lichamelijk, cognitief, en psychologisch herstel.

Wat levert het op?
We verwachten dat patiënten die COVID-19 hebben doorgemaakt na ziekenhuisontslag nog lang klachten kunnen ondervinden op verschillende gebieden. Door het onderzoek krijgen we inzicht in langetermijngevolgen van COVID-19 en wordt de nazorg beter op de patiënt afgestemd.
 

Samenvatting van de aanvraag
ONDERZOEKSVRAAG To further develop the care paths for after care for current and future patients with COVID-19, the study aims to follow the care paths of all COVID-19 patients who survived hospitalization in Rotterdam-Rijnmond over a 2 yrs-period and to study: 1] trajectories of physical, cognitive and psychological recovery; 2] patient flows, health care utilization, patient/relative satisfaction, and barriers/facilitators as experienced by care professionals; 3] effects of physical, cognitive and psychological outcomes on social participation and health-related quality of life; and 4] risk factors for post-hospital mortality and long-term disability and effects of diversity on health outcomes, health care utilization, and patient/relative satisfaction. URGENTIE The sudden COVID-19 pandemic forced quick development of care paths for aftercare. These newly developed care paths urgently need evaluation for further development. To ensure inclusion within 3 months after hospital discharge, start of recruitment is urgently needed. HYPOTHESE We expect COVID-19 and the surreal situation in which patients have to deal with often severe symptoms without family support, to cause long-lasting physical, cognitive and psychological impairments, affecting participation and health-related quality of life. Evaluation of the newly developed care paths leads to optimization of treatment which benefits current and future patients. PLAN VAN AANPAK CO-FLOW is a 3-year prospective multi-center cohort study with a combined rehabilitation, pulmonary, and intensive care perspective. Patients are included after hospital discharge, and followed until 2 yrs thereafter through the continuous health care chain. A comprehensive measurement protocol, comprising clinical tests and online questionnaires as part of regular care, is performed within 3 months after discharge, and at 6, 12, and 24 months. Barriers/facilitators of current after care are evaluated in care professionals.
Onderwerpen
Kenmerken
Projectnummer:
10430022010026
Looptijd:
2020
2024
Onderdeel van programma:
Gerelateerde subsidieronde:
Bottom-up ronde COVID-19 aandachtsgebied 2
Projectleider en penvoerder:
Dr. H.J.G. van den Berg-Emons
Verantwoordelijke organisatie:
Erasmus MC
Relevante links organisatie van zorg
Medisch-specialistische zorg