De impact van de COVID-19 uitbraak op de diagnostiek en behandeling van kankerpatiënten: lessen voor de toekomst.
Welke impact heeft de uitbraak van COVID-19 op de zorg voor mensen met symptomen van kanker en de zorg voor mensen met kanker? Dit onderzoek richt hier op.
Doel
Er worden ‘lessen voor de toekomst’ geformuleerd, waarmee een optimale balans tussen door COVID-19 noodzakelijke aanpassingen in de zorg en de kwaliteit/beschikbaarheid van zorg voor mensen met kanker wordt gewaarborgd.
Achtergrond
De opsporing van en de zorg voor patiënten met kanker is mogelijk anders en minder goed verlopen tijdens de COVID-19 uitbraak.
Onderzoeksopzet
Om bij een volgende uitbraak of vergelijkbare ingrijpende gezondheidscrises te voorkomen, worden de volgende vragen beantwoord:
- Hoe groot was de invloed van de COVID-19 uitbraak op de opsporing van kanker?
- Waarom werden kankerdiagnoses later gesteld en hoe kunnen we dat voorkomen?
- Op welke manier is de zorg aangepast en wat is effect hiervan op de kwaliteit van zorg? Hoe kan dit volgende keer beter?
Eerste resultaten
De resultaten van dit project kunnen zorginhoudelijke, organisatorische en bekostigingsbesluiten in de zorg op korte en lange termijn ondersteunen. De resultaten zijn belangrijk voor de maatschappij en de toekomstige patiënt, omdat zorgmijding en gezondheidsverlies voorkomen moet worden. De eerste resultaten zijn in een factsheet samengevat. Op de website van Integraal Kankercentrum Nederland staan nog andere resultaten.
Op 23 november 2021 werd het manuscript "Impact of COVID-19 and suspension of colorectal cancer screening on incidence and stage distribution of colorectal cancers in the Netherlands." gepubliceerd in het tijdschrift European Journal of Cancer.
Op 13 december 2021 werd het manuscript "Fewer head an neck cancer diagnoses and faster treatment initiation during COVID-19 in 2020: a nationwide population-based analysis." gepubliceerd in het tijdschrift Radiotherapy and Oncology.
Op 28 januari 2022 werd het manuscript "The impact of the COVID-19 pandemic on keratinocyte carcinoma in the Netherlands: Trends in diagnoses and magnitude of diagnostic delays." gepubliceerd in het tijdschrift Journal of The European Academy of Dermatology and Venereology.
Op 2 april 2022 werd het manuscript "Impact of the COVID-19 outbreak on prostate cancer care in the Netherlands." gepubliceerd in het tijdschrift Cancer Treatment and Research Communications.
Context uitgestelde zorg
Dit onderzoek is één van de 4 onderzoeken naar het onderwerp uitgestelde zorg. Door de COVID-19-pandemie zijn geplande operaties en behandelingen deels uitgesteld. Deze gestapelde zorg legt extra druk bij patiënten en zorgprofessionals. De resultaten van dit onderzoek en aanverwante onderzoeken geven inzicht in mogelijke gevolgen van deze uitgestelde zorg, waardoor beleid eventueel aangepast kan worden ten einde kwalitatief hoogstaande zorg kunnen blijven leveren.
ZonMw werkt, samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners, aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij.
Auteur: Anouk Eijkelboom Sabine Siesling
Auteur: Anouk Eijkelboom Sabine Siesling
Auteur: M Grant, C van Gils, C Helsper, N van Erp, H van Weert, N de Wit. On behalf of COVID and Cancer-NL consortium, ZonMW (#10430022010014).
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant Niek de Wit
Auteur: M Grant, C van Gils, C Helsper, N van Erp, H van Weert, N de Wit. On behalf of COVID and Cancer-NL consortium, ZonMW (#10430022010014).
Auteur: Anouk Eijkelboom Lotte van Dongen Sabine Siesling
Auteur: Joyce Meijer
Auteur: Sabine Siesling, senior onderzoeker IKNL & Universiteit Twente
Link: https://www.soncos.org/therapie-op-maat/
Auteur: Anouk Eijkelboom, onderzoeker IKNL
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant
Auteur: Prof. Dr. Sabine Siesling Netherlands Comprehensive Cancer Organisation (IKNL), Utrecht University of Twente, Enschede
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant
Auteur: Jeanne Bakx
Auteur: Sabine Siesling Joyce Meijer Marloes Elferink Boukje van Dijk Ellis Slotman Charles Helsper Matthew Grant Jolanda van Hoeve Anouk Eijkelboom Lotte van Dongen Lydia van der Geest Irene Dingemans Lisa van Hoogstraten
Auteur: Irene Dingemans
Auteur: Ellis Slotman
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant Niek de Wit
Auteur: Prof. Dr. Sabine Siesling Netherlands Comprehensive Cancer Organisation (IKNL), Utrecht University of Twente, Enschede
Auteur: Sabine Siesling Joyce Meijer
Auteur: Irene Dingemans
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant Niek de Wit
Auteur: Charles Helsper Matthew Grant Carla van Gils Niek de Wit
Link: https://www.elo.huisartsopleidingutrecht.nl/course/view.php?id=666
Auteur: Rosanne C. Schoonbeek Dominique V.C. de Jel Boukje A.C. van Dijk Stefan M. Willems Elisabeth Bloemena Frank J.P. Hoebers Esther van Meerten Berit M. Verbist Ludi E. Smeele György B. Halmos Matthias A.W. Merkx Sabine Siesling Remco De Bree Robert P. Takes on behalf of the Dutch Head, Neck Society
Magazine: Radiotherapy and Oncology
Link: https://doi.org/10.1016/j.radonc.2021.12.005
Auteur: Marinde F. R. Siepman Van den Berg MSc Matthew Grant MBBS, MBioethics, PhD Nicole van Erp MD, MSc, PhD Carla H. van Gils PhD Jean Muris MD, PhD Daan Brandenbarg PhD Kristel M. van Asselt MD, PhD Niek J. de Wit MD, PhD, FRCPe Charles W. Helsper MD, MSc, PhD COVID and Cancer-NL Consortium
Magazine: Cancer
Link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jgf2.597
Auteur: Matthew P Grant Charles W Helsper Rebecca Stellato Nicole van Erp Kristel M van Asselt Pauline Slottje Jean Muris Daan Brandenbarg Niek J de Wit Carla H van Gils
Magazine: Cancers
Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36358772/
Auteur: Lisa M.C. van Hoogstraten Lambertus A. Kiemeney Richard P. Meijer Geert J.L.H. van Leenders Ben G.L. Vanneste Luca Incrocci Tineke J. Smilde Sabine Siesling Alfred J. Witjes Katja K.H. Aben on behalf of the BlaZIB study group and the COVID and Cancer-NL consortium
Magazine: Cancer
Link: https://doi.org/10.3233/BLC-211608.
Auteur: Charles W. Helsper Carla H. Van Gils Nicole F. Van Erp Marinde F. R. Siepman van den Berg Omar Rogouti Kristel M. Van Asselt Otto R. Maarsingh Jean Muris Daan Brandenbarg Sabine Siesling Niek J. De Wit Matthew P. Grant on behalf of the COVID and Cancer Consortium
Magazine: Cancers
Link: https://doi.org/10.3390/cancers15051462.
Auteur: Désirée van Deukeren Berdine L. Heesterman Lianne Roelofs Lambertus A. Kiemeney J. Alfred Witjes Tineke J. Smilde Geert J.L.H. van Leenders Luca Incrocci Ben G.L. Vanneste Richard P. Meijer Sabine Siesling Bart P.J. van Bezooijen Katja K.H. Aben
Magazine: Cancer
Link: https://doi.org/10.1016/j.ctarc.2022.100553
Auteur: Rosanne C. Schoonbeek Dominique V.C. de Jel Boukje A.C. van Dijk Stefan M. Willems Elisabeth Bloemena Frank J.P. Hoebers Esther van Meerten Berit M. Verbist Ludi E. Smeele György B. Halmos Matthias A.W. Merkx Sabine Siesling Remco De Bree Robert P. Takes on behalf of the Dutch Head, Neck Society
Magazine: Radiotherapy and Oncology
Link: https://doi.org/10.1016/j.radonc.2022.01.029.
Auteur: Anouk H. Eijkelboom, Linda de Munck, Marie-Jeanne T. F. D. Vrancken Peeters, Mireille J. M. Broeders, Luc J. A. Strobbe, Monique E. M. M. Bos, Marjanka K. Schmidt, Cristina Guerrero Paez, Marjolein L. Smidt, Maud Bessems, Janneke Verloop, Sabine Linn, Marc B. I. Lobbes, Aafke H. Honkoop, Desirée H. J. G. van den Bongard, Pieter J. Westenend, Jelle Wesseling, C. Willemien Menke-van der Houven van Oordt, Vivianne C. G. Tjan-Heijnen and Sabine Siesling* on behalf of the NABON COVID-19 Consortium a
Magazine: International Journal of Hematology
Link: https://jhoonline.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13045-021-01073-7.pdf
Auteur: E. Slotman K. Schreuder T.E.C. Nijsten M. Wakkee L. Hollestein A. Mooyaart S. Siesling M.W.J. Louwman
Magazine: Cancer
Link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/jdv.17976
Auteur: Anouk H.Eijkelbooma, Linda de Munck, Marc B.I.Lobbes, Carla H.van Gils, JelleWesseling, Pieter J.Westenend, CristinaGuerrero Paez, Ruud M.Pijnappel, Helena M.Verkooijen, Mireille J.M.Broeder, Sabine Siesling, On behalf of the NABON COVID-19 Consortium and the COVID and Cancer-NL Consortium
Magazine: Preventive Medicine
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0091743521001869
Auteur: Joyce Meijer Marloes A. G. Elferink Geraldine R. Vink Femke P. C. Sijtsma Jeroen Buijsen Iris D. Nagtegaal Pieter J. Tanis Miriam L. Wumkes Ignace H. J. T. de Hingh Sabine Siesling
Magazine: International Journal of Colorectal Diseases
Link: https://doi.org/10.1007/s00384-022-04209-4
Auteur: Prof. dr. Sabine Siesling
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Oncologie
Auteur: Anouk H. Eijkelboom Linda de Munck C. Willemien Menke-van der Houven van Oordt Mireille J. M. Broeders Desiree H. J. G. van den Bongard Luc J. A. Strobbe Marc A. M. Mureau Marc B. I. Lobbes Pieter J. Westenend Linetta B. Koppert Agnes Jager Ester J. M. Siemerink Jelle Wesseling Helena M. Verkooijen Marie-Jeanne T. F. D. Vrancken Peeters Marjolein L. Smidt Vivianne C. G. Tjan-Heijnen Sabine Siesling on behalf of The NABON-COVID-19 Consortium & The COVID and Cancer Care-NL Consortium
Magazine: Breast Cancer Research and Treatment
Link: https://doi.org/10.1007/s10549-022-06732-y.
Auteur: Joyce Meijer Marloes A.G. Elferink Jolanda C. van Hoeve Jeroen Buijsen Felice van Erning Iris D. Nagtegaal Pieter J. Tanis Geraldine R. Vink Miriam L. Wumkes Ignace H.J.T. de Hingh Sabine Siesling
Magazine: Clinical Colorectal Cancer
Link: https://doi.org/10.1016/j.clcc.2022.02.005
Auteur: Esther Toes-Zoutendijk Geraldine Vink Iris D. Nagtegaal Manon C.W. Spaander Evelien Dekker Monique E. van Leerdam Sabine Siesling Iris Lansdorp-Vogelaar Marloes A.G. Elferink on behalf ofCOVID and Cancer-NL consortium
Magazine: European Journal of Cancer
Link: https://doi.org/10.1016/j.ejca.2021.11.008
Auteur: Irene Dingemans Vivian Engelen
Link: https://nfk.nl/nieuws
Auteur: Werner Tolsma Joyce Meijer
Link: https://iknl.nl/nieuws/2022/diagnoses-darmkanker-snel-weer-op-niveau-na-hersta
Auteur: Werner Tolsma Jolanda van Hoeve Sabine Siesling
Link: https://iknl.nl/nieuws/2022/terugblik-covid-pandemie-oncologie
Auteur: Anouk Eijkelboom Sabine Siesling Linda de Munck
Link: https://iknl.nl/nieuws/2021/borstkankerzorg-tijdens-eerste-coronagolf-minder-d
Auteur: Dr. Vivian Engelen (v.engelen@nfk.nl) en Drs. Irene Dingemans (i.dingemans@nfk.nl).
Auteur: Sabine Siesling
Link: https://www.ntvo.nl/podcast/prof-dr-sabine-siesling/
Auteur: Sabine Siesling Charles Helsper
Link: https://www.zonmw.nl/nl/de-impact-van-uitgestelde-zorg-door-de-covid-19-pandemie
Auteur: Irene Dingemans Avinash Dinmohamed
Auteur: Sabine Siesling Anouk Eijkelboom
Auteur: Sabine Siesling Joyce Meijer
De analyse van de impact van de eerste COVID golf op de presentatie van kanker-gerelateerde alarmsymptomen bij de huisarts laat zien dat minder mensen zich met mogelijk kanker-gerelateerde symptomen presenteerden dan normaal. Ook blijkt dat een substantiële daling in presentatie van kanker
gerelateerde symptomen gedurende de eerste COVID golf, niet gevolgd wordt door een inhaalslag in presentaties bij de huisarts, behalve voor het symptoom "knobbel in de borst".
Wat betreft de duur van de intervallen van het diagnostisch traject, en redenen voor vertraging hierin, zijn analyses uitgevoerd voor patiënten met borst-, long- en colorectaal carcinoom en melanoom, in de Utrechtse dataset. Met name het huisarts-interval (eerste consult tot verwijzing) lijkt tijdens de eerste COVID golf substantieel verlengd voor darm- en longkanker.
Als onderdeel van werkpakket 2 zijn analyses gedaan naar de impact van COVID-19 op de zorg voor patiënten met verschillende tumorsoorten. Voor patiënten met borstkanker is gebleken dat in de periode van de COVID-19 uitbraak een afname is te zien van de laag stadia tumoren. Op basis hiervan worden naar aanleiding van de uitgestelde diagnoses geen grote effecten op de uitkomsten voor patiënten
verwacht, maar dit zal bevestigd moeten worden in analyse van een data over een langere periode.
Binnen het 3de werkpakket is een rapportage opgeleverd van de ervaringen van patiënten en zorgverleners door de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) in samenwerking met SONCOS (respons patiënten: 2412, medisch specialisten: 180, verpleegkundig specialisten / gespecialiseerd verpleegkundigen: 304). Een tweede uitvraag naar de toepassing van maatregelen door zorgverleners in de 2de en 3de golf (t/m mei 2021) is begin juli uitgestuurd.
Verder is een vragenlijst voor huisartsen ontworpen om de 1e en 2e golf te omvatten, na een laatste 'usability test' is deze in juni 2021 verstuurd via de regionale huisartsnetwerken van Utrecht, Amsterdam, Groningen en Maastricht. De analyse van data is gestart.