De organisatie van interdisciplinaire (kinder)zorg in de eerste lijn in verschillende samenwerkingsvormen

Aanleiding: Bij samenwerking richten zorgprofessionals zich in eerste instantie op de inhoud van de zorg. Maar een goede organisatie en ondernemerschap zijn ook heel belangrijk. In een project hebben drie samenwerkingsverbanden op een systematische wijze gewerkt aan het verbeteren van hun organisatie. Het project is uitgevoerd binnen het ZonMw programma Op één lijn.
De drie verschillende interdisciplinair samenwerkingsverbanden maakten gebruik van het zelfde interdisciplinair cliënt gecentreerd zorgproces bij kinderen met complexe zorgvragen in de eerste lijn. Het doel van het project was het in kaart brengen van organisatorische randvoorwaarden voor samenwerking, waarbij knelpunten in kaart worden gebracht en oplossingsstrategieën voor de organisatorische knelpunten worden ontwikkeld en (deels) geëvalueerd.

Methode: Het project was op gebouwd uit vier fasen volgens de PDCA-cyclus (Plan-Do-Check-Act). Daarbij is gebruikt gemaakt van een nieuw ontwikkeld stappenplan waarbij per samenwerkingsverband visueel weergegeven wordt hoe de organisaties eruit zien. Het stappenplan geeft weer welke competenties (interdisciplinaire zorg, gezamenlijk ondernemen en praktijk overschrijdende zaken) aanwezig zijn binnen het samenwerkingsverband. In de eerste fase van het project werden aan de hand van interviews en korte vragenlijsten knelpunten op elk niveau in kaart gebracht. Op basis van de nulmeting heeft elk samenwerkingsverband actiepunten geformuleerd. Op basis van literatuuronderzoek, inventarisatie best practices en het uitnodigen van experts heeft elk samenwerkingsverband oplossingstrategieën gekozen en (deels) geïmplementeerd. Elk samenwerkingsverband heeft in haar jaarplan actiepunten opgenomen die gericht zijn op de integrale verantwoordelijkheid en juridische structuur.

Resultaten: De organisatorische aspecten van samenwerken hebben op de drie locaties gedurende de looptijd van het project volop de aandacht gekregen. Dit heeft geleid tot meer oog en aandacht voor de verschillende aspecten van geformaliseerde samenwerking. Het in kaart brengen van de status van het samenwerkingsverband middels het stappenplan op de drie gebieden inhoudelijke zorg, ondernemerschap en organisatie heeft veel tijd gekost en geleid tot het formuleren van actiepunten die bijdragen aan het stabieler maken van de samenwerkingsverband op de drie locaties. Daarnaast heeft het kennen en ervaren van elkaars competenties en de competenties die nodig zijn voor een succesvolle levering van interdisciplinaire zorg, er toe geleid dat taken en verantwoordelijkheden van de organisatorische, financiële en zorginhoudelijke aspecten van de samenwerking verdeeld zijn

Conclusie: Het op een systematische wijze aandacht besteden aan de organisatie van de samenwerkingsverbanden aan de hand van het visuele stappenplan heeft goed gewerkt. Het gebruik van schema’s en eenvoudig taalgebruik door experts om complexe materie rondom organisatie bij zorgprofessionals, die gericht zijn op de inhoud van de zorg, werkt verhelderend. Op deze wijze was het mogelijk dat zorgprofessionals die niet gewend waren om met deze moeilijke materie te laten werken aan gezamenlijk ondernemen en praktijk overstijgend organiseren.