Diagnosis and staging of lung cancer by Endoscopic Ultrasound guided Fine Needle Aspiration (EUS-FNA)

Projectomschrijving
De behandeling van longkanker is afhankelijk van het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Om dit te bepalen moeten de lymfeklieren tussen de longen worden weggehaald voor onderzoek. Dit gebeurt tijdens een operatie waarbij de patiënt onder narcose gaat. Een (recent) alternatief is het aanprikken van de lymfeklieren met een holle naald op geleide van een echografiebeeld vanuit de slokdarm. Deze techniek, EUS-FNA geheten, kan poliklinisch en onder een lichte verdoving worden uitgevoerd. In academische ziekenhuizen blijkt deze patiëntvriendelijke techniek in meer dan de helft van de gevallen de operatie te kunnen vervangen. In Leiden is onderzocht of ook longartsen in niet-academische ziekenhuizen de methode veilig kunnen uitvoeren. Een onderzoek met 9 longartsen in 5 ziekenhuizen toonde aan dat zij na een gedegen training ook longartsen in niet-academische ziekenhuizen de methode veilig kunnen uitvoeren. Ook het percentage uitgespaarde operaties was gelijk in de academische en niet-academische ziekenhuizen.
Verslagen

Eindverslag

Longkanker is met 8900 nieuwe patiënten per jaar een van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. De behandeling van longkanker is afhankelijk van het stadium en om dit te bepalen is het veelal noodzakelijk om weefsel van de lymfeklieren tussen de longen weg te halen voor onderzoek. Momenteel gebeurt dit meestal door kijkoperaties. Kijkoperaties hebben als nadeel dat ze belastend zijn, algehele narcose en opname in het ziekenhuis vereisen en derhalve gepaard gaan met hoge kosten. Recent is gebleken dat lokale lymfeklieren ook nauwkeurig onderzocht kunnen worden door middel van een veel minder belastend onderzoek door ze met behulp van geluidsgolven aan te prikken vanuit de slokdarm. Deze endoscopische techniek met fijne naald aspiratie wordt afgekort als EUS-FNA (transoesofageal ultrasound- guided fine needle aspiration). EUS wordt uitgevoerd in dagbehandeling onder een licht slaapmiddel, is veilig en heeft de voorkeur van patiënten boven een kijkoperatie. In de landelijke richtlijn longkanker wordt EUS vermeld als een alternatief voor (kijk) operaties. Recent onderzoek toont aan dat EUS meer dan de helft van de geplande (kijk) operaties voor longkanker kan voorkomen. Deze resultaten zijn echter behaald door experts in academische centra en het is tot op heden niet bekend of deze resultaten reproduceerbaar zijn in algemene ziekenhuizen. Doel van deze implementatie studie was om vast te stellen of artsen in algemene ziekenhuizen met vergelijkbare betrouwbaarheid kunnen vast stellen of er uitzaaiingen van longkanker in de klieren aanwezig zijn. Allereerst werden longartsen en chirurgen voorgelicht over de mogelijkheden van EUS. Vervolgens werden negen artsen uit vijf ziekenhuizen opgeleid betreffende het gebruik van de EUS techniek . Na deze training werden 644 patienten gedurende twee jaar met EUS onderzocht in de implementatie ziekenhuizen en het opleidings centrum. Van de 551 patienten met longkanker die met EUS zijn onderzocht in de implementatie en expertise ziekenhuizen bleken dat net opgeleide artsen even goed in staat waren vast te kunnen stellen of uitzaaiingen aanwezig waren in de lymfeklieren tussen de longen. Het hoge aantal operaties dat voorkomen kon worden was vergelijkbaar (> 50%) voor beiden ziekenhuizen. Indien gewenst kan de huidige implementatie strategie gebruikt worden om de EUS methode landelijk te implementeren voor de z0rg van patiënten met longkanker.

Longkanker is met 8900 nieuwe patiënten per jaar een van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. De behandeling van longkanker is afhankelijk van het stadium en om dit te bepalen is het veelal noodzakelijk om weefsel van de lymfeklieren tussen de longen weg te halen voor onderzoek. Momenteel gebeurt dit meestal door kijkoperaties. Recent is gebleken dat lokale lymfeklieren ook nauwkeurig onderzocht kunnen worden door middel van een veel minder belastend onderzoek door ze met behulp van geluidsgolven aan te prikken vanuit de slokdarm. Deze endoscopische techniek met fijne naald aspiratie wordt afgekort als EUS-FNA (transoesofageal ultrasound- guided fine needle aspiration). EUS-FNA wordt uitgevoerd in dagbehandeling onder een licht slaapmiddel, is veilig en heeft de voorkeur van patiënten boven een kijkoperatie. In de landelijke richtlijn longkanker wordt EUS- FNA vermeld als alternatief voor (kijk) operaties. Recent onderzoek toont aan dat EUS-FNA tot 70% van de geplande (kijk) operaties voor longkanker kan voorkomen. Deze resultaten zijn echter behaald door experts in academische centra en het is tot op heden niet bekend of deze resultaten reproduceerbaar zijn in algemene ziekenhuizen. Doel van deze implementatie studie is te onderzoeken of en zo ja hoe de behaalde resultaten ook in een algemene gezondheidszorg gerealiseerd kunnen worden. Om dit te testen zullen bij 500 patiënten in 5 verschillende algemene ziekenhuizen en bij 125 patiënten in een academisch ziekenhuis (LUMC) EUS-FNA onderzoeken worden verricht. Het belangrijkste eindpunt van de studie is "het aantal te voorkomen(kijk)operaties door EUS-FNA" in beide patiënten groepen. Patiënten met (de verdenking op) longkanker die een EUS-FNA onderzoek zullen ondergaan, en waarbij de volgende diagnostische stap een (kijk) operatie is, worden gevraagd of de uitslagen voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt mogen worden. Het tweede hoofddoel van de studie is het ontwikkelen en testen van een implementatie strategie welke als model kan dienen voor verdere implementatie van EUS-FNA naar minimaal 20-25 klinieken verspreid over het land. Om dit te bereiken worden de nieuwe mogelijkheden van het EUS- FNA onderzoek overbracht aan longartsen en longchirurgen via voordrachten, publicaties en cursussen. Tevens zal voorlichtingsmateriaal voor patiënten gerealiseerd worden. Voorts is een opleidingsprogramma opgesteld om artsen te leren de techniek uit te voeren en hoe deze methode in de eigen kliniek cq regio in te bedden in de zorg voor patiënten met longkanker.

Samenvatting van de aanvraag
Diagnosis and staging of lung cancer still heavily depends on surgical diagnostic interventions, either to establish the diagnosis or to prove locally advanced disease. Surgical procedures such as mediastinoscopy and exploratory thoracotomy are invasive, result in considerable health care consumption and therefore generate high costs to society. Endoscopic ultrasound- guided fine needle aspiration (EUS-FNA) is an endoscopic technique allowing mediastinal lymph node sampling from the esophagus. This technique is applied worldwide in gastro-enterology for the staging of gastro-intestinal malignancies and has recently been demonstrated to be an accurate and cost-effective technique for the diagnosis and staging of lung cancer. Furthermore, EUS-FNA is safe, minimally invasive and can be performed in an ambulatory setting. Our own LUMC data in over 500 patients demonstrate that EUS-FNA can prevent surgical diagnostic procedures in > 50% of the patients with (suspected) lung cancer (in accordance with the published literature). To date it is unknown whether the LUMC results obtained by highly experienced and motivated experts in an academical setting are reproducible in community hospitals. In this prospective study we intend to test: 1) whether the results of EUS-FNA obtained in the acedemical center in preventing surgical diagnostic procedures in patients with (suspected) lung cancer are reproducible in five community hospitals. The primary outcome measure is the difference in prevented surgical procedures between the test and control groups. Five hundred patients (100 in each of the five test centers) and 125 in the control center will be evaluated. 2) an implementation strategy which could serve as a model for further implementation of EUS-FNA. Chest physicians and surgeons who operate lung cancer patients have to be further educated about the indications for EUS-FNA. A select group of physicians will be trained to perform EUS. Courses, actual EUS training, interactive discussion sessions, information material for patients and users will be developed. The following indicators will be used: actual use of EUS-FNA in the diagnosis and staging of lung cancer (measured in succesive intervals, complication registry, feasibility of recruitment, feasibility of the learning curve, proportion of number of adequate/ inadequate obtained FNA specimens. Full implementation of EUS-FNA in 25 hospitals will lead to an annual cost reduction of € 3.0 million.The study will start in the fall of 2004 and last maximum 30 months. Samenvatting Voor het stellen van de diagnose longkanker alsmede het in kaart brengen van de uitbreiding daarvan is momenteel vaak een operatie noodzakelijk. Deze zogenaamde "brievenbus operaties" alsmede longoperaties zijn invasief, vergen opname in het ziekenhuis en gaan gepaard met hoge kosten. Endoscopische echogeleide fijne naald biopsie [EUS-FNA] is een endoscopische techniek waarbij lymfeklieren die tussen de longen zijn gelegen vanuit de slokdarm kunnen worden aangeprikt. Deze techniek wordt wereldwijd toegepast voor het vaststellen van de uitbereiding van tumoren van het spijsverteringskanaal. Recent is aangetoond dat EUS-FNA een nauwkeurige, veilige en kosteneffectieve techniek is voor het stellen van de diagnose longkanker en het aantonen van de regionale uitbreiding hiervan.Gegevens uit het LUMC, gebaseerd op 500 patienten, tonen aan dat bij patienten met (de verdenking op) longkanker, EUS-FNA in meer dan de helft van de gevallen een geplande operatie kan voorkomen. Tot op heden niet duidelijk of de resulten die zijn verkregen door academische experts reproduceerdbaar zijn in de algemene ziekenhuis praktijk. Deze studie test of de resultaten van EUS-FNA bij het voorkomen van operaties bij longkanker patienten in vijf algemene ziekenhuizen overeen komt met die van het academisch ziekehuis. Vijf honderd patienten uit vijf algemene ziekenhuizen en 125 uit het acdemisch ziekenhuis zullen in deze studie geevalueerd worden. De implementatie strategie bestaat uit het onderwijzen van de indicaties voor EUS-FNA aan longartsen en long chirurgen door middel van cursussen, presentaties en het inpassen van deze studie in regionale oncologie richtlijnen. Twee longartsen uit elk van de deelnemende algemene ziekenhuizen zullen een uitgebreid trainings programma volgen om EUS-FNA te leren. Indicatoren om de implementatie strategie te meten zijn "het gebruik van EUS-FNA" gemeten in verschillende tijdsperioden, complicatie registratie, voortgang inclusie, porportie aantal beoordeeelbare biopten.De studie zal binnen twee en half jaar afgerond zijn. Bij volledige implemnetatie van EUS-FNA in 25 ziekenhuizen kan leiden tot een jaarlijkse besparing van 3 miljoen euro.
Onderwerpen
Kenmerken
Projectnummer:
94514407
Looptijd:
2004
2008
Onderdeel van programma:
  • DoelmatigheidsOnderzoek 2003-2006
Gerelateerde subsidieronde:
round 04
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. K.F. Rabe
Verantwoordelijke organisatie:
Leiden University Medical Center