Doorontwikkeling CURA als reflectiehulpmiddel bij het gebruik van kwaliteitsstandaarden wijkverpleging

Om kwaliteit van zorg in de wijk te verbeteren en te borgen is het niet alleen van belang dat er kwaliteitsstandaarden zijn, maar ook dat wijkverpleging (verpleegkundigen en verzorgenden) deze standaarden goed en bewust kunnen toepassen. Met ‘goed en bewust toepassen’ bedoelen we dat er in de geest van de aanbevelingen van een standaard wordt gewerkt (‘conceptueel gebruik’). Dit betekent dat zorgverleners de kwaliteitsstandaarden niet routineus en altijd letterlijk opvolgen, maar op een manier die past bij de unieke patiënt en situatie. Weten wanneer een kwaliteitsstandaard relevant is, en soms ook aanpassingen doen of zelfs afwijken op de letter in individuele gevallen (door iets wel, niet of anders te doen), is daarbij essentieel. Uit een eerste peiling in de praktijk (in de drie beoogde proeftuinen van dit onderzoek), blijkt echter dat er bij veel zorgverleners kennis ontbreekt over kwaliteitsstandaarden. Dit sluit aan bij bevindingen uit onderzoek (Grol 2015; Kieny 2018; Consumentenbond 2018). We hebben ook van deze zorgverleners vernomen dat ze, als ze wél bekend zijn met standaarden, vaak de (reflectie)vaardigheden en ondersteuning (ook in de vorm van tijd of gelegenheid) missen om deze weloverwogen en bewust toe te passen, en om als team van elkaar te leren hierin. Onder de zorgverleners en organisaties die we willen betrekken in dit onderzoek is hieraan echter wel sterk de behoefte. Daarom willen we in dit project een reflectiemethodiek ontwikkelen om goede en bewuste toepassing van (samen met zorgverleners nader te selecteren) V&VN Kwaliteitsstandaarden in de wijkverpleging te bevorderen. In het voorgenomen project bouwen we voort op de reflectiemethode CURA. CURA is een laagdrempelige reflectiemethode die samen met de praktijk is ontwikkeld binnen het Palliantie-programma van ZonMw. CURA is primair is bedoeld voor zorgverleners (m.n. V&V) om zelfstandig te reflecteren op moreel lastige kwesties in de palliatieve zorg, maar wordt inmiddels ook buiten die context gebruikt. Een centraal onderdeel van CURA is de vraag hoe een individuele zorgsituatie en wat voor de betrokkenen daarin (met de cliënt voorop) belangrijk is, en hoe dit zich verhoudt tot standaarden, richtlijnen en protocollen. Dit aspect willen we in de doorontwikkeling van de methode sterker op de voorgrond zetten en koppelen aan de (inhoud van de) V&VN Kwaliteitsstandaarden. De hoofdvraagstelling van ons voorgenomen project luidt: Hoe kunnen we op basis van de bestaande methodiek CURA gezamenlijk met stakeholders een haalbare reflectiemethodiek ontwikkelen, werktitel CURA-Zorg voor Kwaliteit (CURA-ZvK), die goed en bewust (conceptueel) gebruik van (een aantal) kwaliteitsstandaarden door de wijkverpleging bevordert? Omdat het slagen van het ontwikkelproces sterk afhangt van of de betrokken zorgverleners de reflectie als zinvol en relevant ervaren, vinden we het belangrijk om in goed overleg met de zorgverleners uit betrokken proeftuinen een keuze te maken uit de op de startdatum van het onderzoek beschikbare V&VN Kwaliteitsstandaarden. Naast de ontwikkeling van de reflectiemethodiek CURA-ZvK zullen we samen met de ontwikkelaars van de te selecteren Kwaliteitsstandaarden bepalen of er, met behulp van de methodiek, inderdaad in de geest van de standaard is gewerkt. We werken vanuit een samenwerkingsverband van drie zorgorganisaties in de regio Rotterdam (MOB, Laurens, Zorg door Contact), twee onderwijsinstellingen (Albeda en Hogeschool Rotterdam) en twee onderzoeksafdelingen (Kenniscentrum Zorginnovatie van HR en Metamedica, Amsterdam UMC) in de vorm van een participatief actieonderzoek. Hierin speelt een Community of Practice (CoP) een belangrijke sturende rol. Deze bestaat uit belanghebbenden uit de praktijk (o.a. zorgverleners, naasten, docenten) en onderzoek (o.a. ontwikkelaars van de relevante standaarden) en monitort en draagt bij aan (de voortgang van) het onderzoek en de ontwikkeling van het instrument. Hiernaast zijn ook docenten, studenten en praktijkopleiders actief betrokken bij de ontwikkeling en het testen van de methodiek. Met name vanuit de minor Wijkzorg van de HR en de Leerwerkplaatsen van het Albeda Zorgcollege. Het participatieve actieonderzoek bestaat uit 4 fasen. De eerste fase richt zich op de identificatie van behoeften van de beoogde eindgebruikers en andere relevante stakeholders. Deze betreffen zowel de beoogde reflectiemethodiek als de Kwaliteitsstandaarden, die we op basis hiervan zullen selecteren. De tweede fase richt zich op de participatieve ontwikkeling van CURA-ZvK op een cyclisch-iteratieve manier. In deze fase wordt ook met de ontwikkelaars gekeken naar de juiste toepassing van de standaarden. De derde fase richt zich op (visie op) implementatie en borging in praktijk en onderwijs en op verspreiding van de ontwikkelde reflectiemethodiek en bijbehorend materiaal i.s.m. V&VN. De vierde fase richt zich op evaluatie en afronding van het proces.