The effectiveness of a psycho-educational program for child witnesses and victims of Domestic Violence.

'En nu ik…!' is een preventief psycho-educatief programma met als doel inter- en externaliserende problemen en posttraumatische stresssymptomen bij kinderen te verminderen. In deze gerandomiseerde studie is onderzocht in hoeverre dit programma met (trauma)specifiek werkzame factoren effectiever is voor kinderen (6-12 jaar) blootgesteld aan geweld tussen ouders vergeleken met een controle programma. In totaal werden 164 ouder-kind-paren blind geloot over het interventieprogramma en het controle-programma 'Jij hoort erbij'. Beide programma's hadden dezelfde opbouw, met het verschil dat in 'Jij hoort erbij' geen groepsgewijze aandacht aan het huiselijk geweld werd besteed, maar de nadruk lag op het creëren van een veilige ontspannen sfeer. Voor aanvang, direct na afloop en zes maanden na afloop van het programma hebben ouders en kinderen vragenlijsten ingevuld en speltaakjes gedaan voor observatie van ouder-kind interactie.
De kinderen uit de interventieconditie en die uit de controleconditie 'vertoonden een vergelijkbare afname in problemen. In de huidige vorm lijkt de traumagerichte preventieve interventie dan ook geen duidelijke meerwaarde te hebben boven een interventie met alleen algemeen werkzame factoren. Kinderen die langer geleden huiselijk geweld hadden meegemaakt, hadden voordat zij aan de interventie begonnen evenveel problemen als kinderen bij wie het geweld pas kort geleden was gestopt. Dit wijst erop dat alleen het verstrijken van de tijd niet voldoende is om problemen te laten afnemen. Kinderen met meerdere risicofactoren naast het meemaken van huiselijk geweld hadden ook baat bij deelname aan een van de interventies. Er zijn dus geen aanwijzingen dat de problematiek van deze kinderen te 'zwaar' is voor deelname. Een mogelijke uitzondering hierop zijn kinderen met symptomen van verstoorde gehechtheid, zij daalden minder tijdens de interventie dan kinderen zonder symptomen van verstoorde gehechtheid. Verder lieten de resultaten zien dat positieve effecten van hulpverlening via de ouders kunnen worden doorgegeven aan het kind. Meer positieve aandacht van de cursusleiding in de oudergroep van beide interventies hing samen met beter psychisch functioneren van de ouder - wat weer samenhing met een afname van posttraumatische stress bij kinderen. Hoewel meer toepassing van trauma-specifiek werkzame factoren in de kindergroep samenhing met een toename in de vaardigheid van kinderen om met moeilijke situaties om te gaan en met een afname in posttraumatische stress bij kinderen, lijkt de huidige vorm van 'En nu ik…!' geen meerwaarde te hebben voor een daling in posttraumatische stress, vergeleken met een interventie met alleen algemeen werkzame factoren.
Het is belangrijk om de resultaten te interpreteren binnen de kaders van dit onderzoek. Het ontbreken van verschillen tussen de kinderen uit de twee interventiegroepen kan niet worden verklaard door een kleine steekproef. Alle begeleiders waren goed opgeleid en getraind in het sensitief omgaan met kwetsbare ouders en kinderen. Ook werd vóór de start van de interventie met alle ouders en kinderen een intakegesprek gevoerd waarin het huiselijk geweld werd besproken. Alle ouders en kinderen wisten daardoor dat de andere deelnemers aan de groep ook huiselijk geweld hadden meegemaakt. Dit kan hebben bijgedragen aan een gevoel van saamhorigheid en een vermindering van gevoelens van (zelf)stigmatisering. Dit zou er ook voor gezorgd kunnen hebben dat de problemen afnamen. In 'Jij hoort erbij' werd daar niet over gepraat. De resultaten van het onderzoek zijn dan ook niet zonder meer toe te passen op andere preventieve interventies waarbij er a) minder of anders opgeleide begeleiders ingezet worden, b) geen intakegesprek wordt gevoerd waarin het huiselijk geweld wordt besproken, of c) geen lotgenoten deelnemen. Dit onderzoek biedt belangrijke aanwijzingen voor wat werkt in interventies voor kinderen en hun ouders die huiselijk geweld hebben meegemaakt.

Summary in Englis