Effectiviteitsonderzoek Families First: relatie tussen uitvoering en uitkomsten tot een jaar na afsluiting van de behandeling
Producten
Verslagen
Eindverslag
Sinds de introductie van Families First in Nederland in 1994 vormt onderzoek een vast onderdeel van deze interventie. De belangrijkste resultaten zijn (1) dat de doelgroep bestaat uit kinderen bij wie het risico op uithuisplaatsing groot is, (2) dat Families First getrouw aan het model wordt uitgevoerd, en (3) dat de problemen significant afnemen en ongeveer driekwart van de kinderen een jaar na behandeling thuis woont. Deze uitkomsten geven aanwijzingen voor de effectiviteit van Families First. Een meer overtuigend bewijs kan geleverd worden door het uitvoeren van een experimenteel onderzoek met een controlegroep. Een dergelijk onderzoek blijkt in de praktijk moeilijk te realiseren. Het huidige onderzoek bewandelt een tussenweg. Naast het verzamelen van gegevens over uitkomsten van de interventie worden twee theoretisch onderbouwde vraagstellingen getoetst: (1) meer getrouwheid aan het behandelmodel leidt tot betere uitkomsten, en (2) meer verbetering tijdens de behandeling leidt tot minder uithuisplaatsing in het jaar na behandeling.
Het onderzoek is uitgevoerd bij de Overijsselse zorgaanbieder Commujon. De onderzoekspopulatie bestaat uit gezinnen die tussen 01-10-2006 en 01-10-2007 Families First hebben ontvangen. In totaal gaat het om 157 kinderen, 56% is een jongen en 46% twaalf jaar of jonger. De ontwikkeling van deze kinderen en hun gezinnen is vanaf start Families First tot en met gemiddeld één jaar na afsluiting gevolgd. Op drie meetmomenten (aanvang, afsluiting en follow-up) is met gestandaardiseerde meetinstrumenten informatie verzameld over de gedragsproblemen van het aangemelde kind en de opvoedbelasting van de ouder. Bij follow-up is tevens informatie ingewonnen over de controle van ouders over de opvoeding van het kind. De behandelingsgetrouwheid van Families First is bij afsluiting vastgesteld met het bestaande kwaliteitstoetsingssysteem Families First. Gegevens over de woonsituatie van het kind en ervaringen van ouders met Families First zijn bij follow-up in een interview met ouders verzameld. De gemiddelde respons op de vragenlijsten bij aanvang (72%) en afsluiting (76%) van Families First is redelijk. De gemiddelde respons bij follow-up (65%) is matig. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de verzamelde informatie zijn bij het beantwoorden van de onderzoeksvragen twee datasets gebruikt. In de eerste dataset is de beschikbare informatie meegenomen van alle 157 gezinnen. Op basis hiervan zijn de ontwikkelingen en uitkomsten van kind en ouder tijdens en na de behandeling geanalyseerd. In de tweede dataset zijn 103 gezinnen geselecteerd die op minimaal twee van de drie beoogde meetmomenten beschikken over informatie over de gedragsproblemen en de opvoedbelasting, waarna ontbrekende informatie op relevant geachte variabelen middels een schattingsprocedure is ingevuld. Met Dataset II zijn de twee theoretische vraagstellingen getoetst.
Uit de resultaten blijkt dat Families First bij Commujon voor 99% de beoogde doelgroep bereikt, een behandeling biedt die voor 97% modelgetrouw is, tijdens de behandeling tot een statistisch significante afname van gedragsproblemen en opvoedbelasting leidt, deze afname laat stabiliseren tot een jaar na afsluiting, in 75% van de gevallen tot het voorkomen van uithuisplaatsing binnen één jaar leidt en volgens de mening van 82% van de ouders effectief is. Toetsing van de twee theoretisch onderbouwde vraagstellingen leverde weinig ondersteuning op.
Op basis van deze resultaten worden de volgende aanbevelingen voor verder onderzoek en voor de praktijk gedaan:
- Probeer bij het meten van de behandelingsgetrouwheid niet alleen op structurele kenmerken te letten, maar ook meer inhoudelijke componenten te meten (inclusief de bejegening).
- Probeer na te gaan waarom sommige kinderen wel en andere niet uithuisgeplaatst worden, hier spelen mogelijke risico- en protectieve factoren een rol. Misschien zijn hiermee subgroepen binnen de doelgroep te onderscheiden waarvoor Families First effe
Het hoofddoel van dit project is het onderzoeken van de effectiviteit van Families First, een intensieve ambulante gezinsbehandeling voor gezinnen in crisis waarbij een uithuisplaatsing van een of meer kinderen dreigt. Via een snel ingezette, korte, intensieve behandeling in de thuissituatie wordt getracht deze uithuisplaatsing te voorkomen. Het doel van het onderzoek is drieledig: (1) aantonen dat Families First deze uithuisplaatsing kan voorkomen en er ook in slaagt het kind- en gezinsfunctioneren te verbeteren, (2) nagaan of het getrouw zijn aan de uitgangspunten van Families First leidt tot betere uitkomsten, (3) nagaan of verbeteringen in kind- en gezinsfunctioneren tijdens de behandeling leidt tot minder uithuisplaatsing na de behandeling. Om dit te onderzoeken zal een groep kinderen en gezinnen een jaar lang gevolgd wordem. Bij aanvang en afsluiting alsmede na een half jaar en een jaar zullen met gestandaardiseerde instrumenten metingen verricht worden. Als uitkomstmaten gelden: het aantal dagen uithuisplaatsing in het jaar na de behandeling en indicatoren voor positieve veranderingen in kind en gezinsfunctioneren (o.a. afname externaliserende gedragsproblemen, afname ouderlijke opvoedingsbelasting, toename van gevoelens van competentie en empowerment bij ouders). Tevens zal de behandelingsgetrouwheid (de mate waarin Families First wordt uitgevoerd zoals bedoeld) worden vastgesteld. Er is geen controlegroep in het design opgenomen. Een eerder, voortijdig afgebroken onderzoek liet zien dat willekeurige toewijzing in de praktijk van de crisiszorg niet goed mogelijk was. Met behulp van Reynolds’ voorstellen ten aanzien van Confirmatory Program Evaluation zal evenwel getracht worden sterke indicaties voor effectiviteit te vinden. Het onderzoek zal 20 maanden duren (mei 2007 t/m december 2008).