EmpowerMENT: EMPOWERende, integrale persoonsgerichte ondersteuning en samenwerking vanuit de eerste lijn voor screening, begeleiding en verwijzing bij vluchtelingkinderen met MENTale problemen

Probleemstelling: Veel minderjarige vluchtelingen hebben psychische problemen gerelateerd aan trauma’s en huidige sociale omstandigheden; zij komen vaker dan gemiddeld bij de huisarts, maar worden minder vaak verwezen naar GGZ. Huisarts en praktijkondersteuner (POH)-GGZ kunnen een grote rol spelen in herkenning, begeleiding en verwijzing van minderjarige vluchtelingen met psychosociale problemen, maar huisartsen ervaren de zorg als moeilijk en vluchtelingen praten niet makkelijk met de huisarts over psychische problemen. Adequate herkenning en begeleiding vergt een cultuursensitieve persoonsgerichte, integrale, veerkracht versterkende aanpak van huisartsen, POH-GGZ in samenwerking met vluchtelingen en andere relevante organisaties, zoals jeugdzorg – GGD-JGZ - sociaal wijkteam - scholen en andere gemeentelijke voorzieningen. Relevantie: Als meest laagdrempelig toegankelijke hulpverlener en gezinsarts is de huisarts met de POH de eerst aangewezene voor vroege herkenning van en begeleiding bij psychosociale problemen van minderjarige vluchtelingen. Onze participatieve actiegerichte onderzoeksmethodiek is innovatief, waarin vanaf begin af aan alle belanghebbenden betrokken zijn bij ontwikkeling, implementatie, evaluatie en aanpassing van de interventie. De bijdrage van de vluchtelingen-artsen en vluchteling - sleutelpersonen is cruciaal voor inzicht in relevante culturele aspecten en aansluiting bij het vluchtelingenperspectief. Implementatie: Het project levert op: a) aan behoeften van betrokkenen aangepaste handreiking en training voor huisartsen en POH’s b) beschrijving van de noodzakelijke ingrediënten voor effectieve samenwerking tussen huisartsenpraktijken, vluchtelingen en relevante lokale organisaties c) interprofessioneel onderwijsprogramma voor huisartsen / POH / sociaalwerkers in opleiding d) kennis over het effect van de interventie, die bestaat uit het implementeren van deze handreiking, training en samenwerking in 4 gemeenten, waar in totaal 10-11 huisartsen / POH’s hun minderjarige vluchtelingen (minimaal 60) screenen op psychische problemen en onderliggende sociale factoren, begeleiden en zo nodig verwijzen. Doelstelling: Vroege herkenning van gevolgen van psychotrauma en andere psychosociale problemen bij minderjarige vluchtelingen, adequate verwijzing en veerkracht versterkende ondersteuning vanuit de huisartsenpraktijk door een integrale persoonsgerichte benadering in samenwerking met vluchtelingen, scholen, GGD-JGZ, jeugdzorg en andere lokale organisaties. Onderzoeksvragen: 1. Welke behoeften hebben vluchtelingen aan ondersteuning door huisarts/POH op het gebied van psychosociale problemen bij minderjarige vluchtelingen? 2. Welke behoeften aan training/ondersteuning hebben huisarts en POH? 3. Hoe ziet een op deze inzichten gebaseerde handreiking voor cultuursensitieve, persoonsgerichte, veerkrachtversterkende benadering van huisarts/POH-GGZ eruit, de hiervoor benodigde training en integrale aanpak in samenwerking met andere relevante lokale organisaties? 4. Wat is nodig om deze persoonsgerichte integrale benadering toe te passen? 5. Wat levert deze benadering op voor vluchteling, huisarts/POH en andere betrokkenen? Plan van aanpak: In de gemeenten Eindhoven, Nijmegen, Cuijk, Oss worden via purposeful en network sampling een adviescommissie en een lokale projectgroep gevormd van vluchteling, huisarts, en andere belanghebbenden en de onderzoeker: deze bepalen de behoeften van vluchtelingen en professionals, bevorderen de deelname aan training, samenwerking en onderzoek, evalueren tussentijds en stellen zo nodig de interventie bij. Een overkoepelende begeleidingscommissie bewaakt de voortgang en zorgt voor implementatie van de eindproducten. Het actiegerichte onderzoek is gebaseerd op de Normalisation Process Theory. Alle betrokkenen nemen gelijkwaardig deel door de toegepaste participatorische onderzoeksmethoden. In 24 maanden worden draagvlak gecreëerd en behoeften in kaart gebracht, handreiking en training ontwikkeld, samenwerking gestimuleerd, de nieuwe werkwijze geïmplementeerd, geëvalueerd en bijgesteld en gedissemineerd naar landelijke organisaties en geborgd in de opleiding voor huisartsen, POH en sociaal werkers. Evaluatie van proces en effect vindt plaats met mixed-methods pré-post design (kwalitatieve en kwantitatieve metingen voorafgaand aan (T0) en 10 maanden na start van de implementatie (T1)). De kwalitatieve data worden deductief thematisch geanalyseerd; de kwantitatieve m.b.v. beschrijvende statistiek en independent samples T-test. De primaire uitkomstmaten zijn verschil tussen T0 en T1 in: • aard en omvang van psychische problemen en sociale factoren bij doelgroep, gesprekken hierover, begeleiding en verwijzing (huisartsenregistraties) • tevredenheid van vluchtelingen en professionals met zorg en begeleiding en • inzicht in ervaringen met en voorwaarden voor de cultuursensitieve persoonsgerichte integrale benadering en samenwerking