Endophenotypes of adolescent substance use
Verbanden tussen genen en risicogedrag
Stress wordt als risicofactor gezien voor het ontwikkelen van een verslaving. Een stressreactie uit zich bijvoorbeeld door een hogere bloeddruk en hartslag en de productie van het stresshormoon cortisol. Prof. dr. Anja Huizink van het Erasmus MC onderzoekt bij jongeren van 13 tot 18 jaar verbanden tussen genen en deze stressreactie.
Doel
Het doel van dit project is het vinden van biologische kenmerken als voorspeller van risicogedrag. Naast stress bestuderen de onderzoekers ook een andere risicofactor voor verslavingsgedrag, namelijk impulsiviteit. Dit gedrag speelt zich af in de hersenen en wijst erop dat iemand maar moeilijk zijn eerste impulsieve neiging kan onderdrukken. De vraag is of kinderen die zo’n verminderde impulscontrole hebben, eerder gaan roken, drinken en blowen. En als ze dat doen, of ze ook sneller meer gaan gebruiken dan jongeren die hun gedrag beter onder controle hebben.
Doelgroep
Onderzoekers, hulpverleners verslavingszorg
Producten
Auteur: Euser, A.S., Evans, B.E., Greaves-Lord, K., Huizink, A.C, Franken. I.H.A.
Magazine: Developmental Science
Auteur: Huizink, A.C., Greaves-Lord, K., Evans B.E., Euser, A.S., van der Ende J., Verhulst F.C., Franken, I.H.A.
Magazine: BMC Public Health
Auteur: Euser, A.S., Arends, L.R., Evans, B.E., Greaves-Lord, K., Huizink, A.C., Franken, I.H.A.
Magazine: Neuroscience & Biobehavioral Reviews
Auteur: Evans, B.E., Greaves-Lord, K., Euser, A.S., Franken, I.H.A., Huizink, A.C.
Magazine: Addiction
Auteur: Evans, B.E., Greaves-Lord, K., Euser, A.S., Tulen, J.H.M., Franken, I.H.A., Huizink, A.C.
Magazine: Drug and Alcohol Dependence
Auteur: Evans, B.E., Greaves-Lord K., Euser, A.S., Tulen, J.H.M., Franken, I.H.A., Huizink, A.C.
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Evans, B.E.
Auteur: Euser, A.S.
Verslagen
Eindverslag
Dit project richtte zich op het in kaart brengen van twee belangrijke endofenotypes die een rol kunnen spelen bij middelenmisbruik door jongeren. Het eerste endofenotype betreft de beloningsgevoeligheid van jongeren, die te meten is door middel van hersenactiviteit in reactie op verschillende taken.
Het tweede endofenotype betreft de stress reactiviteit die jongeren vertonen in reactie op een stress procedure. Met een grote groep jongeren uit de normale bevolking (een steekproef uit de provincie Zuid-Holland) en een groep jongeren die een hoog-risico op verslaving hadden, vanwege het feit dat een van hun ouders in behandeling was voor een verslavingsprobleem bij BoumanGGZ, zijn deze endofenotypes onderzocht. Beide endofenotypes bleken belangrijke voorspellers te zijn voor het op jonge leeftijd gaan gebruiken van middelen en voor het frequenter gebruiken van middelen in de adolescentie. Een belangrijke bevinding was ook dat deze endofenotypes niet het gevolg bleken te zijn van herhaaldelijk middelengebruik, maar eerder als kwetsbaarheidsfactor voor het gaan beginnen met middelen gekenmerkt konden worden. Het project is
inmiddels afgerond en heeft geleid tot meerdere publicaties, presentaties op (inter)nationale congressen en twee proefschriften die reeds verdedigd zijn door de promovendi, waarmee ze hun doctors graad hebben behaald.
Voor dit project is het grootste deel van de data reeds verzameld bij een normaal-risico groep van adolescenten en een hoog-risico groep van adolescenten. De laatste groep bestaat uit jongeren wiens ouder(s) te maken hebben (gehad) met een behandeling bij een van de afdelingen van BoumanGGZ vanwege verslavingsproblematiek. Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan het binnenhalen van het resterende deel van deze hoog-risicojongeren: hun aantal bedraagt nu 80. In dec 2011 wordt deze laatste dataverzameling afgerond. De eerste artikelen over de normaal-risico groep zijn reeds gepubliceerd of ingediend bij tijdschriften, en in het komende jaar zullen ook de gegevens van de hoog-risico groep geanalyseerd kunnen worden, met publicaties als doel.