External validity and impact of first-trimester obstetric prediction rules in the Netherlands

Zwangerschappen verlopen helaas niet altijd zonder complicaties. Hoewel complicaties in sommige gevallen goed te behandelen zijn, is voorkomen beter dan genezen. Het is handig als een verloskundige of gynaecoloog weet welke vrouw meer of minder risico loopt op complicaties. Zo kan er gericht iets gedaan worden aan vermindering van het risico.
Er zijn in allerlei landen predictiemodellen (voorspellingsmodellen) ontwikkeld waarmee het risico op complicaties kan worden berekend. Bekende complicaties zijn: zwangerschapsvergiftiging, zwangerschapsdiabetes, vroeggeboorte, en een te klein of juist te groot kind. Het was niet duidelijk of de ontwikkelde predictiemodellen ook geschikt zijn voor gebruik in Nederland. Daarom is de Expect studie uitgevoerd. De Expect studie bestaat uit twee delen. In het eerste deel is onderzocht hoe goed deze voorspellingen zijn voor Nederlandse zwangere vrouwen. Twee predictiemodellen lieten goede resultaten zien: een voor zwangerschapsvergiftiging en een voor zwangerschapsdiabetes. De modellen voor vroeggeboorte en afwijkend geboortegewicht waren kwalitatief niet goed genoeg.
Goed kunnen voorspellen welk risico vrouwen lopen op een complicatie houdt echter niet automatisch in dat ook het aantal vrouwen met complicaties minder wordt. Daarvoor is nodig dat de predictiemodellen worden toegepast door verloskundige of gynaecoloog, zodat er iets kan worden gedaan om risico’s te verminderen, en dat dat ook daadwerkelijk wordt gedaan.
Op deze aspecten heeft het tweede deel van de Expect studie zich gericht. Allereerst is aan Limburgse verloskundigen en gynaecologen enkele vragen gesteld: ‘Wat vinden jullie een te hoog risico?’ ‘Wat is het best om te doen als een vrouw een verhoogd risico heeft?’ Na uitvoerig overleg werden de verloskundigen en gynaecologen het eens: vrouwen met lage risico’s krijgen goede basiszorg, en vrouwen met een verhoogd risico krijgen extra zorg zoals extra controles of preventieve ingrepen; zogenaamde risicogeleide zorg. Om het gebruik van de predictiemodellen gemakkelijker te maken is een website gemaakt waarmee risico’s eenvoudig kunnen worden berekend en waar op maat gesneden informatie uitrolt voor de zwangere vrouw en haar zorgverlener: de Expect calculator.
De eerste resultaten zijn hoopgevend. Een jaar na de invoering blijkt de Expect calculator bij bijna de helft van de zwangere vrouwen te worden gebruikt. Het advies aan zorgverleners dat uit de risicoberekening rolt wordt daarbij meestal opgevolgd. De kosten voor de zorg van zwangeren lijken af te nemen, terwijl de tevredenheid van zwangere vrouwen niet is gedaald. Leidt de risicogeleide zorg nu ook tot minder complicaties en gezondere baby’s? Op het antwoord op deze vragen moeten we nog even wachten omdat er nog onvoldoende gegevens zijn voor betrouwbare uitspraken. In afwachting van die resultaten wordt nagedacht over een derde deel van de Expect studie: een onderzoek om na te gaan waarom de risicogeleide zorg soepel verloopt bij de ene zorgverlener en niet bij de andere, en waarom adviezen wel of niet door zwangere worden opgevolgd. Met kennis uit dat onderzoek kan de zorg verder worden verbeterd.