Groene initiatieven in de stad voor thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers

Wageningen University en Research (WUR) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deden in samenwerking met het Instituut voor Natuureducatie (IVN) onderzoek naar groene dagbesteding in de stad.

Doel project groene dagbesteding

De volgende vragen stonden centraal in het onderzoek:

1. Welke vormen van groene dagbesteding in de stad zijn er, en wat zijn hun kenmerken?
2. Wat is de waarde van groene dagbesteding in de stad voor mensen met dementie en hun mantelzorgers?
3. Wat is volgens mensen met dementie en mantelzorgers de kwaliteit van groene dagbesteding in de stad?
4. Welke factoren werken belemmerend dan wel bevorderend bij het initiëren en aanbieden van groene dagbesteding in de stad?

Aanpak

De volgende onderzoeksmethoden zijn gebruikt:

• een vragenlijst die is verstuurd naar alle initiatieven in Nederland die zich bekend maakten na een oproep via verschillende websites en nieuwsbrieven
• interviews bij 15 aanbieders van verschillende typen groene dagbesteding
• interviews met 6 beleidsmedewerkers van 4 gemeenten waar dit soort dagbesteding wordt aangeboden
• discussie tijdens bijeenkomsten van een lerend netwerk

Er zijn 5 verschillende typen groene dagbesteding in de stad:

1. Sociaal ondernemers die dagbesteding aanbieden in een groene omgeving (bijv. stadsboerderij)
2. Verpleeghuizen die hun tuin openstellen voor dagbesteding voor thuiswonende mensen met dementie
3. Welzijnsorganisaties die naast reguliere dagbestedingsactiviteiten ook groene activiteiten aanbieden
4. Wijkbewoners die, samen met andere partijen, dagbesteding bieden in een buurttuin
5. Mengvorm waarin zorginstellingen met verschillende soorten partners (o.a. andere instellingen, burgers, sociaal ondernemers) de samenwerkingen aangaanst doen wij ook aanbevelingen voor verder onderzoek.

Resultaten

• Bij een klein aantal groene initiatieven voor dagbesteding in de stad komen, naast mensen met dementie, ook andere doelgroepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking of met psychische problemen. Verschillende initiatieven hebben daarnaast een winkel, restaurant of een mogelijkheid voor buurtbewoners om gratis groenten en fruit op te halen. Ze zijn daarom veelal ook toegankelijk voor een breed publiek. Bijvoorbeeld voor buurtbewoners, kinderen van nabijgelegen scholen en dagjesmensen.
• Er wordt een grote verscheidenheid aan activiteiten aangeboden bij de groene initiatieven voor dagbesteding zoals tuinieren, dierverzorging, wandelen, huishoudelijke activiteiten en creatieve activiteiten.
• Mensen met dementie, mantelzorgers en aanbieders van groene dagbesteding kennen verschillende waarden toe aan groene dagbesteding in de stad. Volgens hen zorgen dit soort initiatieven ervoor dat mensen met dementie zinvol bezig kunnen zijn, (fysiek) geactiveerd worden, sociale contacten hebben en structuur in hun leven krijgen. Mede hierdoor en door het contact met natuur en dieren en de focus op het ‘gewone’ leven kan groene dagbesteding de gezondheid en het welzijn van mensen met dementie bevorderen.
• Ook beleidsmedewerkers van gemeenten zien groene dagbesteding als een waardevolle aanvulling op het dagbestedingsaanbod binnen hun gemeente. Zij vinden het belangrijk dat mensen met dementie bewegen, buiten komen en maatschappelijk actief (bijv. door sociale contacten te onderhouden) kunnen zijn. Op deze wijze sluit groene dagbesteding goed aan op hun beleid op het gebied van langer thuis wonen en een dementievriendelijke samenleving.
• Ook voor mantelzorgers is groene dagbesteding waardevol. Zij kunnen tot rust komen wanneer hun naaste naar de dagbesteding gaat, zij krijgen tijd voor hun eigen activiteiten en sociale contacten en voelen zich gerustgesteld als hun naaste het naar zijn of haar zijn heeft bij de groene dagbesteding.
• Mantelzorgers en deelnemers zijn over het algemeen heel tevreden over de kwaliteit van de zorg en ondersteuning bij de groene dagbesteding. Volgens hen zijn de begeleiders zijn enthousiast en meelevend. Wel geven zij aan dat er extra aandacht mag worden besteed aan de bekendheid en de openingstijden van de groene dagbesteding.
• Op basis van dit onderzoek doen wij de aanbevelingen aan gemeenten, zorgprofessionals en aanbieders van groene dagbesteding. Gemeenten wordt onder andere aangeraden om te zorgen voor diversiteit in het aanbod va dagbesteding, zorgprofessionals wordt aangeraden om gebruik te maken van groen bij zorginstellingen en aanbieders van groene dagbesteding wordt aangeraden om hun ervaring te delen. Daarnaast doen wij ook aanbevelingen voor verder onderzoek.

Meer informatie

• Bekijk de factsheet over groene dagbesteding in de stad
• Bekijk tips en tools voor memorabele zorg en ondersteuning in het boekje: Dementie in de dagelijkse praktijk
• Gezonde leefomgeving
• Dementie