Herziening JGZ-richtlijn Astma
Vroegtijdig opsporen van Astma
Drie tot vier procent van de vijf- tot zeventienjarigen heeft astma. Dit kan tot nadelige gevolgen in het dagelijks leven van deze kinderen en hun ouders leiden. Vroegtijdige opsporing van symptomen van astma is zinvol omdat dan eerder gestart kan worden met behandelen, al dan niet met medicijnen, waardoor klachten verminderen of voor langere tijd verdwijnen. Het vermijden van blootstelling aan tabaksrook is een zinvolle preventieve maatregel.
Update van de richtlijn Astma
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft een belangrijke rol in de vroegtijdige opsporing en de preventie van astma. In 2011 is een richtlijn over dit thema voor jeugdartsen, verpleegkundig specialisten, jeugdverpleegkundigen en doktersassistenten werkzaam in de JGZ opgesteld. Omdat wetenschappelijk onderzoek sinds 2011 nieuwe kennis heeft opgeleverd, bijvoorbeeld over de rol van borstvoeding en over het effect van blootstelling aan tabaksrook en luchtvervuiling bij astma, zijn de richtlijn en de wetenschappelijke verantwoording van de richtlijn in 2019 geactualiseerd.
Advies en ondersteuning
Onafhankelijk kennisinstituut TNO heeft de richtlijn geschreven in samenspraak met JGZ professionals, ouders, huisartsen, kinderartsen en andere experts. In de richtlijn staan o.a. aanbevelingen over hoe JGZ professionals luchtwegklachten bij kinderen vroegtijdig kunnen opsporen en hoe zij ouders en jongeren kunnen motiveren om te stoppen met roken. Ook beschrijft de richtlijn welke maatregelen kinderen en hun ouders zelf kunnen nemen om klachten te verminderen, zoals door prikkels te vermijden en door de woning continue (24h) te ventileren. Zo kan de JGZ kinderen met astma en hun ouders ondersteunen en motiveren bij het gebruik van
medicatie en de naleving van adviezen die de hoofdbehandelaar, meestal de huisarts of de kinderarts, hen voorschrijft. De nieuwe JGZ richtlijn sluit aan bij de door huisartsen en kinderartsen
opgestelde richtlijnen en bij de meest recente internationale richtlijn over astma.
Richtlijn gepubliceerd op de NCJ richtlijnenwebsite
In november 2019 is de geactualiseerde versie van de JGZ richtlijn “Astma” geautoriseerd voor gebruik in de JGZ. Deze is nu te vinden op de website van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg (NCJ).
Verslagen
Eindverslag
Drie tot vier procent van de vijf- tot zeventienjarigen heeft astma. Dit kan tot nadelige gevolgen in het dagelijks leven van deze kinderen en hun ouders leiden. Vroegtijdige opsporing van symptomen van astma is zinvol omdat dan eerder gestart kan worden met behandelen, al dan niet met medicijnen, waardoor klachten verminderen of voor langere tijd verdwijnen. Het vermijden van blootstelling aan tabaksrook is een zinvolle preventieve maatregel.
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft een belangrijke rol in de vroegtijdige opsporing en de preventie van astma. In 2011 is een richtlijn over dit thema voor jeugdartsen, verpleegkundig specialisten, jeugdverpleegkundigen en doktersassistenten werkzaam in de JGZ opgesteld. Omdat wetenschappelijk onderzoek sinds 2011 nieuwe kennis heeft opgeleverd, bijvoorbeeld over de rol van borstvoeding en over het effect van blootstelling aan tabaksrook en luchtvervuiling bij astma, zijn de richtlijn en de wetenschappelijke verantwoording van de richtlijn in 2019 geactualiseerd.
Onafhankelijk kennisinstituut TNO heeft de richtlijn geschreven in samenspraak met JGZ professionals, ouders, huisartsen, kinderartsen en andere experts. In de richtlijn staan o.a. aanbevelingen over hoe JGZ professionals luchtwegklachten bij kinderen vroegtijdig kunnen opsporen en hoe zij ouders en jongeren kunnen motiveren om te stoppen met roken. Ook beschrijft de richtlijn welke maatregelen kinderen en hun ouders zelf kunnen nemen om klachten te verminderen, zoals door prikkels te vermijden en door de woning continue (24h) te ventileren. Zo kan de JGZ kinderen met astma en hun ouders ondersteunen en motiveren bij het gebruik van medicatie en de naleving van adviezen die de hoofdbehandelaar, meestal de huisarts of de kinderarts, hen voorschrijft. De nieuwe JGZ richtlijn sluit aan bij de door huisartsen en kinderartsen opgestelde richtlijnen en bij de meest recente internationale richtlijn over astma.
In november 2019 is de geactualiseerde versie van de JGZ richtlijn “Astma” geautoriseerd voor gebruik in de JGZ. Deze is nu te vinden op de website van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg (NCJ).
Astma is een veelvoorkomende, chronische aandoening van de luchtwegen. Allergische (bijvoorbeeld huisstofmijt- of huisdierallergenen)en niet-allergische prikkels (tabaksrook, mist, inspanning) kunnen een astma-aanval uitlokken met een piepende ademhaling, benauwdheid en hoesten. De jeugdgezondheidszorg (JGZ) speelt een belangrijke rol bij de preventie van astma, de signalering en verwijzing en begeleiding van jeugdigen met astma. In 2011 werd hiervoor de JGZ-richtlijn "Astma bij kinderen (0-19 jaar)" (kortweg JGZ-richtlijn "Astma") ontwikkeld. De JGZ-richtlijn "Astma" is bedoeld voor professionals in de JGZ (dit zijn jeugdartsen, verpleegkundig specialisten, jeugdverpleegkundigen en doktersassistenten) en bevat handelingsaanbevelingen rondom het onderwerp astma.
In 2017 adviseerden JGZ-professionals en andere deskundigen om de richtlijn uit 2011 te herzien. Belangrijkste reden was dat er nieuwe kennis rondom het onderwerp voorhanden bleek. JGZ-professionals wilden verder weten welke bewezen effectieve adviezen rond astma zij zelf kunnen geven en wanneer (terug)verwijzing naar de eerste lijn nodig is en hoe zij afstemming met andere zorgprofessionals in geval van verwijzing of nazorg het beste kunnen organiseren.
Deze richtlijn maakte deel uit van het project “Kinderen, jongeren en ouders op betekenisvolle wijze betrekken bij JGZrichtlijnen: de co-creatie van een inspirerende Roadmap”, in opdracht van ZonMw. Uitvoerder is het Athena Instituut van de Vrij Universiteit Amsterdam. In het kader van de deze herziening zijn verschillende participatie activiteiten uitgevoerd.
Eindproduct is een herziene JGZ-richtlijn "Astma" incl. richtlijnproducten (gereviseerd basisdataset registratieprotocol, gereviseerde set van indicatoren, samenvattingskaart), over te dragen aan het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ). Het NCJ verzorgt de verdere verspreiding en implementatie van de herziene richtlijn.
Een projectgroep van TNO schreef de nieuwe richtlijn "Astma". Hierbij werd samengewerkt met JGZ-professionals, een JGZ-praktijkorganisatie, vertegenwoordigers van ouders en jeugdigen (het Longfonds,
Ouders & Onderwijs en Stichting Kind en Ziekenhuis), de eerste- en tweedelijnszorg (huisartsen, kinderartsen) en het Trimbos Instituut (Rookvrij Opgroeien). De JGZ-richtlijn sluit verder aan bij de richtlijnen van huisartsen en kinderartsen over dit onderwerp en de internationale (GINA) richtlijn uit 2019 over astma.
Een praktijktest maakt geen onderdeel uit van het plan van aanpak. Wel werd een klankbordgroep om aanvullingen gevraagd en werd een landelijke commentaarronde onder JGZ-professionals en aanpalende professies gehouden. De richtlijn kan gebruikt worden door Opvoeden.nl om de informatie voor ouders betreffende het onderwerp astma te updaten.
Momenteel is het eindconcept van de herziene richtlijn gereed. Publicatie wordt begin 2020 verwacht.