Het ondersteunen van naasten van geïsoleerde, levensbedreigend zieke patiënten met COVID-19 die opgenomen zijn op de intensive care

Tijdens de eerste COVID-19-golf was het vanwege drukte op de Intensive Care (IC) en bezoekbeperkingen erg lastig om naasten van COVID-19-patiënten op de IC te ondersteunen. Daarom ontstonden in de ziekenhuizen nieuwe manieren om naasten te kunnen ondersteunen. In dit onderzoek hebben we onderzocht hoe de ondersteuning van naasten in verschillende IC's was geregeld en hoe naasten en zorgverleners dit hebben ervaren, met als doel inzicht te krijgen in hoe de ondersteuning van naasten verbeterd kan worden. Deze evaluatiestudie bestond uit vier werkpakketten. In werkpakket 1 is door middel van een korte gestructureerde vragenlijst onder IC contactpersonen (1 per IC) onderzocht hoe de ondersteuning tijdens de eerste COVID-19 golf was georganiseerd. In werkpakket 2 zijn er vragenlijst en interviews onder naasten uit drie tijdsperiodes uitgevoerd: pre-COVID-19, de eerste golf en de tweede golf. In werkpakket 3 zijn er vragenlijsten en interviews onder zorgverleners uitgezet en dit waren zowel IC zorgverleners als zorgverleners die niet werkzaam waren op de IC, maar tijdens de eerste golf hebben meegewerkt aan de ondersteuning van naasten op de IC. Tot slot zijn in werkpakket 4 de resultaten uit werkpakket 2 en 3 voorgelegd aan 27 experts en samen met hen is in verschillende rondes van fysieke en online expertraadplegingen een handreiking voor zorgverleners ontwikkeld, met daarin aanbevelingen voor zorgverleners over hoe de ondersteuning van naasten van IC patiënten het beste aangepakt kon worden. Er zijn door 329 naasten (95 pre-COVID-19, 130 1e golf, 104 2e golf) en 251 zorgverleners (171 IC zorgverleners, 80 niet-IC zorgverleners) vragenlijsten ingevuld. Vervolgens zijn er 30 naasten en 21 zorgverleners geïnterviewd. Uit het vragenlijstonderzoek onder naasten is gebleken dat de ondersteuning van naasten tijdens de eerste COVID-19 golf significant anders georganiseerd was dan tijdens de andere twee tijdsperiodes. Tijdens de eerste golf kreeg een kleiner deel van naasten ondersteuning van IC zorgverleners in vergelijking met de twee andere tijdsperiodes, maar zij werden toen vaker ondersteund door niet-IC zorgverleners. Daarnaast hadden naasten tijdens de eerste golf vaker een vast tijdslot waarop ze contact hadden met zorgverleners dan tijdens de andere twee tijdsperiodes (1e golf 62%, pre-COVID 5%, 2e golf 18%). Deze verschillen in ondersteuning lijken zich niet te vertalen in verschillen in hoe naasten de ondersteuning hebben ervaren. Uit onze studie blijkt dat over het algemeen naasten heel positief waren over de ondersteuning die zij kregen. Zo was 81% van de naasten tevreden met de frequentie waarmee zij informatie kregen en voelden 96% zich serieus genomen. Op sommige aspecten waren naasten uit de eerste COVID-19 golf zelfs positiever over de ondersteuning dan naasten van pre-COVID-19 of de tweede golf. Zo vonden bijvoorbeeld meer naasten uit de eerste golf dat zorgverleners genoeg tijd voor hen hadden (1e golf 92%, pre-COVID 81% en 2e golf 80%). Uit analyses blijkt dat, onafhankelijk van in welke periode de ondersteuning plaatsvond, de belangrijkste elementen van ondersteuning die bijdragen aan een positieve ervaring van naasten met deze ondersteuning zijn: 1) een vast tijdslot waarop het contact tussen naaste en zorgverlener plaats vindt; 2) minimaal 1 keer per dag contact tussen naaste en zorgverlener; 3) de zorgverlener belt de naaste (in plaats van andersom); 4) over meerdere onderwerpen informatie verstrekken (bijv. folders) en meer dan alleen de medische situatie van de patiënt bespreken in gesprekken met naasten (bijv. ook welzijn van naaste, werkwijze IC); en 5) emotionele ondersteuning aanbieden. Ook blijkt uit ons onderzoek, net zoals uit eerdere onderzoeken, dat een IC opname grote psychische gevolgen kan hebben voor naasten. Van alle naasten uit onze studie ondervond 21% symptomen van angst, 19% van depressie, 9% van post-traumatisch stress syndroom (PTSS) en 9.5% van de nabestaanden aanhoudende rouwstoor