Implementatie van Leefstijlinterventies in de patientenzorg: een verbinding van onderzoek en praktijk.
Leefstijl beïnvloedt in belangrijke mate gezondheid. Implementatie van programma’s gericht op verbetering van leefstijl blijkt vaak moeizaam te gaan. Daarom hebben we onderzocht welke factoren een rol spelen bij het implementeren van leefstijlprogramma’s in de gezondheidszorg.
Onderzoek
We bekeken daarvoor veertien verschillende leefstijlprogramma’s die bij huisartsenpraktijken, ziekenhuizen of thuiszorgorganisaties uitgevoerd worden en vroegen zorgverleners naar hun ervaringen.
Resultaten
Daaruit bleek dat leefstijlprogramma’s vaak geen deel uitmaken van de standaard zorg die aan patiënten wordt verleend. Voor leefstijlprogramma’s is meestal slechts tijdelijke financiering beschikbaar en men is voor de uitvoering veelal afhankelijk van één of twee enthousiaste zorgverleners. Dit maakt de implementatie en organisatie van leefstijlinterventies kwetsbaar. Op basis van raadpleging van professionals wordt een aantal aanbevelingen gedaan om leefstijlbevordering in de gezondheidszorg te verbeteren.
Conclusie
Producten
Auteur: Wytske W Geense, Irene M van de Glind, Tommy LS Visscher and Theo van Achterberg
Auteur: Geense, Wytske W, van de Glind, Irene M, Visscher, Tommy LS, van Achterberg, Theo
Magazine: BMC Family Practice
Auteur: van de Glind, Irene, Heinen, Maud, Geense, Wytske, Mesters, Ilse, Wensing, Michel, van Achterberg, Theo
Magazine: Health Education Research
Auteur: van de Glind IM, Heinen MM, Geense WW, Mesters I, Wensing M, van Achterberg T.
Magazine: Health Promotion Practice
Auteur: Irene van de Glind
Verslagen
Eindverslag
Ongezonde leefstijlen, zoals roken, te weinig lichamelijke beweging, ongezonde eetgewoonten en alcoholconsumptie, dragen bij aan de toename van het aantal chronisch zieken. Artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners hebben vaak te maken met patiënten met een ongezonde leefstijl. Verschillende op leefstijl gerichte interventies hebben hun weg naar de praktijk gevonden. Soms zijn deze interventies door professionals in de dagelijkse praktijk zelf ontwikkeld, soms door de wetenschap. Toch blijkt het vaak niet eenvoudig te zijn om een leefstijlinterventie succesvol te implementeren in de dagelijkse praktijk. Het doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in factoren die de implementatie van leefstijlinterventies beïnvloeden.
In een beschrijvend onderzoek hebben wij geïnventariseerd welke leefstijlinterventies de huidige zorgpraktijk gebruikt en in welke mate zij een selectie van effectieve leefstijlinterventies kent. Daarnaast hebben wij kennis en ervaringen van zorgprofessionals uit veertien verschillende praktijksituaties binnen de patiëntenzorg met elkaar vergeleken, en interviewden we aanvullend zorgverzekeraars over het financieren van leefstijlinterventies.
Uit onze inventarisatie van leefstijlinterventies in vijf regio’s bij ziekenhuizen, thuiszorgorganisaties en huisartsen blijkt dat zorgverleners in de zorgpraktijk verschillende activiteiten uitvoeren om een gezonde leefstijl te bevorderen bij patiënten. Vrijwel iedereen zegt advies te geven aan patiënten over gezond(er) leven. Ook zegt men veelvuldig te verwijzen naar andere zorgverleners, met name naar de fysiotherapeut en de diëtiste. Daarnaast worden er programmatische en gestructureerde leefstijlinterventies uitgevoerd, vooral gericht op de aandoeningen Diabetes Mellitus Type 2, Cardiovasculaire gezondheidsproblemen, COPD en overgewicht. Er worden vooral initiatieven genoemd die zijn gericht op stoppen met roken. Van de meerderheid van de gebruikte leefstijlinterventies is niet bekend wat de oorsprong of effectiviteit is. Gemiddeld kennen zorgprofessionals vier van een selectie van veertien effectieve leefstijlinterventies, waarbij zij het meest bekend lijken te zijn met interventies gericht op stoppen met roken.
De vergelijkende analyse van veertien verschillende leefstijlinterventies laat zien dat leefstijlinterventies in de huidige zorgpraktijk complex en kwetsbaar in hun organisatie en continuïteit zijn, en dat verschillende thema’s daar een rol in spelen. Leefstijlinterventies in de huidige patiëntenzorg kenmerken zich door een minimale inbedding in bestaande structuren, afhankelijkheid van enthousiaste kartrekkers en tijdelijke financiering.
Op verschillende vlakken zou het goed zijn om ten aanzien van leefstijlinterventies een pas op de plaats te maken, zodat professionals onder betere voorwaarden en omstandigheden effectieve leefstijlinterventies in de patiëntenzorg kunnen inzetten en continueren. Zo zouden professionals in de toekomst vooral en vaker (werkzame principes uit) bestaande bewezen interventies gebruiken, in plaats van zelf nieuwe interventies te ontwikkelen. Om hen hierin te ondersteunen, is meer regie en coördinatie gewenst. Daarbij is bijvoorbeeld te denken aan een centrale onafhankelijke partij die een aantal goede leefstijlinterventies selecteert, verspreidt en daar de kwaliteit van waarborgt. Tegelijkertijd is er meer kennis nodig over andere financieringsvormen voor leefstijlinterventies, inclusief hun consequenties en neveneffecten. Verder zouden professionals en zorgorganisaties bij het implementeren van leefstijlinterventies meer aandacht moeten besteden aan het herontwerpen van het zorgproces om een leefstijlinterventie zo volledig mogelijk in te bedden in bestaande structuren. Subsidieverstrekkers van wetenschappelijk onderzoek zouden voorlopig in langer lopend onderzoek naar (kosten)effectiviteit, werkzame principes van bestaande bewezen leefstijlinterventies, en implementatie onderzoek moeten investeren, in plaats va
Voor de ondersteuning van leefstijlveranderingen bij patiënten werden al veel interventies ontwikkeld. Voor sommige interventies is ook bekend dat ze effectief zijn. Onduidelijk is echter in hoeverre effectieve interventies door hulpverleners worden gebruikt.
In dit project wordt geprobeerd te achterhalen wat hulpverleners in de praktijk doen om patiënten bij een gezonde leefstijl te ondersteunen en wat het gebruik van leefstijlinterventies bemoeilijkt of vergemakkelijkt.
Het project loopt nog en op dit moment is vooral de verkenning van wat er in de praktijk gebeurt afgerond. Deze verkenning laat zien dat vele factoren van invloed zijn op leefstijlbegeleiding in de praktijk, maar dat kennis over effectiviteit hierbij niet persé belangrijk is.