Improving compliance to hand hygiene guidelines in day care centres; a stepwise behavioural intervention development and evaluation

Kinderen die kinderdagverblijven bezoeken hebben een verhoogd risico op het krijgen van maagdarm- en luchtweginfecties vergeleken met kinderen die thuis worden opgevangen. Handhygiëne is een simpele en effectieve manier om infecties te voorkomen. Het doel van het project was om in kaart te brengen in hoeverre de handhygiënerichtlijn wordt nageleefd door pedagogisch medewerkers in kinderdagverblijven en wat de determinanten zijn van hun handhygiënegedrag. Op basis hiervan is een interventie ontwikkeld en geëvalueerd. Het doel van de interventie was het verbeteren van handhygiëne in kinderdagverblijven en het verminderen van maagdarm- en luchtweginfecties bij kinderen die kinderdagverblijven bezoeken. In de eerste fase van het project is met observaties in kaart gebracht in hoeverre de handhygiënerichtlijn werd nageleefd. Daarnaast is gekeken naar wat de determinanten zijn van handhygiëne in kinderdagverblijven, waarbij onderscheid werd gemaakt tussen omgevings- en sociaalcognitieve determinanten. Tijdens de observaties zijn de omgevingsdeterminanten in kaart gebracht. Met vragenlijstonderzoek zijn de sociaalcognitieve determinanten van handhygiëne in kaart gebracht, evanals de zelfgerapporteerde naleving van de handhygiënerichtlijn. In de tweede fase van het project is de interventie ontwikkeld bestaande uit vier onderdelen: 1. De levering van dispensers met navullingen voor zes maanden voor papieren handdoekjes, zeep, handalcohol en handcrème. Deze producten zijn gefinancierd door SCA Hygiene Products Zweden. 2. Een kennistraining over de handhygiëne richtlijn aan de hand van een Powerpoint presentatie en handenwastest met UV Glow Cream. 3. Twee teamtrainingen met als doel om als team tot concrete oplossingen te komen om de handhygiëne verder te verbeteren. 4. Posters en stickers voor zowel pedagogisch medewerkers als de kinderen. De interventie is geëvalueerd in een cluster randomised controlled trial waaraan 71 kinderdagverblijven hebben deelgenomen. 36 kinderdagverblijven met interventie zijn vergeleken met 35 controle kinderdagverblijven zonder interventie. De primaire uitkomstmaat was de naleving van de handhygiënerichtlijn. Hiervoor is voor start van de interventie en één, drie en zes maanden na start van de interventie de handhygiëne van pedagogisch medewerkers geobserveerd. De secundaire uitkomstmaat was de incidentie van maagdarm- en luchtweginfecties bij kinderen op kinderdagverblijven. Hiervoor hebben ouders gedurende zes maanden een infectiekalender bijgehouden waarop ze konden aangeven of hun kind diarree had en/of verkouden was. Diarree was gedefinieerd als minstens twee keer op een dag ontlasting die waterig is of dunner dan normaal. Verkoudheid was gedefinieerd als het hebben van een verstopte neus of loopneus met minstens één van de volgende klachten: hoesten, niezen, koorts, keelpijn of oorpijn. Dataverzameling vond plaats in de wintermaanden van september 2011 tot april 2012. In deze periode werd de interventie gefaseerd ingevoerd en werden data verzameld. Na de baseline observaties ontvingen de interventiekinderdagverblijven de handhygiëneproducten en posters/stickers. Kort daarop volgde de kennistraining over de richtlijn, waarna de handhygiëne opnieuw werd geobserveerd. Vervolgens waren er twee teamtrainingen waarbij er na elke teamtraining opnieuw observaties plaatsvonden. Gedurende deze hele periode hielden de ouders de infectiekalender bij. Elke twee weken werden de ouders per email en post gevraagd het kalenderblad in te sturen. Dit kon met een bijgeleverde antwoordenvelop of de gegevens konden worden ingevoerd in een online versie van de infectiekalender.