Kei in Karakter in de Kinderopvang: een onderzoek naar de deugdenaanpak in de kinderopvang
Vraagstuk
Voor veel peuters geldt dat een groot deel van de ervaringen die zij opdoen, plaatsvindt binnen de kinderopvang. Pedagogisch medewerkers krijgen vanuit een ‘deugdenaanpak’ concrete tools in handen, die helpen om positieve eigenschappen (deugden) in de dagelijkse praktijk te herkennen en te stimuleren.
Onderzoek
In dit project werd door middel van vragenlijsten, observaties en focusgroepen de haalbaarheid en effectiviteit van de toepassing van de deugdenaanpak in de kinderopvang geëvalueerd.
Uitkomst
De deugdenaanpak, met een focus op de persoonlijke en sociale ontwikkeling, werd gezien als een mooie aanvulling op programma’s die meer gericht zijn op de cognitieve ontwikkeling.
De praktische aansluiting (o.a. hoeveelheid en invulling van de trainingen) met de dagelijkse praktijk van de kinderopvang staat nog open voor verbetering. In dit project zijn geen duidelijke effecten van de deugdenaanpak gevonden op het gedrag en welbevinden van de peuters en de professionalisering van de pedagogisch medewerkers.
Lees ook het interviewartikel over dit project: Kinderen stimuleren bij het verder ontwikkelen van hun positieve eigenschappen
Verslagen
Eindverslag
In Nederland is het aantal kinderen dat gebruik maakt van de kinderopvang sinds jaren weer toegenomen (CBS, 2017). Van de twee- en driejarige kinderen gaat meer dan de helft naar de kinderopvang, gemiddeld 17 uur per week. Een aanzienlijk deel van de ervaringen die deze peuters opdoen vindt dus plaats in de context van de opvang. Kinderopvang draagt dan ook in belangrijke mate bij aan de persoonlijke en sociale ontwikkeling van jonge kinderen (Harrison e.a., 2017).
Hoewel het bieden van pedagogische kwaliteit en het bevorderen van welzijn en persoonlijke ontwikkeling tot de belangrijkste pijlers van de kinderopvang behoren – en vanaf 1 januari 2018 in het kader van de nieuwe Wet Innovatie Kwaliteit Kinderopvang eisen zijn waaraan de opvang moet voldoen- ontbreekt het pedagogisch medewerkers vaak aan concrete handvatten om peuters hierin goed te ondersteunen en stimuleren. Met aandacht voor de positieve eigenschappen van kinderen en pedagogische medewerkers, door middel van de deugdenaanpak, wordt gestreefd een bijdrage te leveren aan zowel het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van kinderen van 2-4 jaar in de kinderopvang als ook aan de professionalisering van pedagogisch medewerkers.
Pedagogisch medewerkers krijgen vanuit een ‘deugdenaanpak’ tools in handen die helpen om zogenaamde deugden –bij kinderen en zichzelf- in de dagelijkse praktijk te herkennen, te vormen en te stimuleren en hiermee bij te dragen aan karaktervorming. Deugden zijn universele positieve eigenschappen (zoals eerlijkheid, behulpzaamheid of vriendelijkheid), de bouwstenen van ons karakter en in aanleg bij iedereen aanwezig (Wilce, 2014). De deugdenaanpak focust op positieve eigenschappen die in alle culturen belangrijk worden gevonden, ongeacht religie of achtergrond. In onze multiculturele samenleving wordt impliciet veel waarde gehecht aan deugden, maar deze karaktervormende eigenschappen worden nauwelijks expliciet in lesmethoden en beleidsplannen benoemd (Sanderse, 2014). Met dit project wordt hier in voorzien en wordt de haalbaarheid en effectiviteit van de toepassing van de deugdenaanpak in de kinderopvang geëvalueerd.
Het project bestaat uit twee delen. Het eerste deel van het project bestaat uit een effectevaluatie met een voor- en nameting bij 84 kinderen (n=42 kinderen in 7 groepen met deugdenaanpak en n=42 kinderen in 7 controlegroepen). Onderzocht wordt of de deugdenaanpak een positief effect heeft op het welzijn en de persoonlijke en sociale ontwikkeling van 2-4 jarigen en een positief effect heeft op professionalisering van pedagogisch medewerkers.
De procesevaluatie (deel 2) wordt uitgevoerd bij pedagogisch medewerkers (n=14-21) die worden getraind in de deugdenaanpak en bij ouders (n=20) en staf/management (n=8). Pedagogisch medewerkers, ouders en staf/management zullen door middel van focusgroep bijeenkomsten en vragenlijsten worden bevraagd naar hun ervaringen met de deugdenaanpak. Het project wordt in nauwe samenwerking met verschillende organisaties en partijen uitgevoerd. Ouders, pedagogisch medewerkers en bestuur/management worden intensief betrokken bij de verschillende fasen van het onderzoek.
Deugden zijn universele positieve eigenschappen (zoals eerlijkheid, behulpzaamheid of vriendelijkheid) en worden gezien als de bouwstenen van ons karakter. Veel jonge kinderen gaan tegenwoordig naar de kinderopvang en doen in deze context een aanzienlijk deel van hun ervaringen op. Daarmee draagt de kinderopvang in belangrijke mate bij aan de persoonlijke ontwikkeling van jonge kinderen. In het Kei in Karakter onderzoek krijgen pedagogisch medewerkers vanuit een ‘deugdenaanpak’ concrete tools in handen om deugden bij kinderen in de dagelijkse praktijk te herkennen, expliciet te benoemen en te stimuleren. De aanpak wordt spelenderwijs geïntegreerd in het dagelijkse activiteitenprogramma. Het onderzoek naar de ‘deugdenaanpak’ bestaat uit een effectevaluatie met een voor- en nameting bij de kinderen en een procesevaluatie met de pedagogisch medewerkers. Door middel van de ‘deugdenaanpak’ wordt gestreefd een bijdrage te leveren aan zowel het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van kinderen van 2-4 jaar in de kinderopvang, als ook aan de professionalisering van pedagogisch medewerkers.