Kennissynthese: hoe kunnen we kinderen en gezinnen in kwetsbare omstandigheden tijdig signaleren en hen zo goed mogelijk ondersteunen door het effectief versterken van beschermende factoren?
Projectomschrijving
We weten dat bepaalde individuele, sociale en maatschappelijke factoren beschermend werken in de ontwikkeling van kinderen. Kennis over hóe professionals en informele medeopvoeders zulke beschermende factoren effectief kunnen versterken om kwetsbare kinderen en gezinnen te ondersteunen ontbreekt echter.
Doel en aanpak
Een breed consortium van kenniscentra verwerkt bestaande en nieuwe wetenschappelijke, praktijk- en ervaringskennis tot een kennissynthese. Dit doet zij op basis van literatuuronderzoek, focusgroepen met ouders en jongeren, een Delphi-studie onder stakeholders en leersessies met projectleiders van de in deze call gehonoreerde onderzoeken.
Centraal staat de vraag hoe kwetsbare kinderen en gezinnen tijdig gesignaleerd kunnen worden en hoe beschermende factoren effectief kunnen worden versterkt om hen te ondersteunen. Samen met de beoogde gebruikers wordt de verzamelde kennis verwerkt tot concrete producten voor professionals, informele medeopvoeders, ouders en jongeren.
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
AANLEIDING
Het Nederlandse jeugdbeleid is erop gericht om kinderen gezond, veilig en kansrijk te laten opgroeien. Een aanzienlijk aantal kinderen en jongeren groeit echter op in potentieel kwetsbare omstandigheden (bijvoorbeeld door armoede of financiële problemen, ouders met psychische problemen of ouders met een licht verstandelijke beperking). Deze kinderen lopen een verhoogd risico op fysieke, psychische, sociale en/of schoolproblemen. Bovendien is in deze gezinnen vaak ook sprake van andere problemen of risicofactoren, zoals een beperkt sociaal netwerk of beperkte opvoedingsvaardigheden, die een optimale ontwikkeling van kinderen verder kunnen beperken.
Door kwetsbare kinderen en gezinnen tijdig te signaleren en te ondersteunen, kunnen we voorkomen dat problemen ontstaan of dat er een opeenstapeling van problemen plaatsvindt, die in een later stadium veel lastiger te behandelen zijn. Dit komt het welzijn van kwetsbare kinderen en gezinnen op zowel korte als lange termijn ten goede en kan maatschappelijke kosten (door bijv. zorggebruik, uitval op school en werk) beperken en hun participatie vergroten.
We weten dat bepaalde individuele, sociale en maatschappelijke factoren, zoals een goede ouder-kindrelatie of een sterk sociaal netwerk, beschermend werken in de ontwikkeling van kinderen. Kennis over hóe professionals en informele medeopvoeders zulke beschermende factoren effectief kunnen versterken om kwetsbare kinderen en gezinnen te ondersteunen ontbreekt echter.
DOELSTELLING
In dit project verwerkt een breed consortium van kenniscentra bestaande en nieuwe wetenschappelijke, praktijk- en ervaringskennis tot een overkoepelende kennissynthese over hoe kwetsbare kinderen en gezinnen tijdig gesignaleerd kunnen worden en hoe beschermende factoren effectief kunnen worden versterkt om hen te ondersteunen. In samenspraak met de beoogde gebruikers wordt de opgedane kennis verwerkt tot concrete producten voor professionals, informele medeopvoeders, ouders en jongeren. Op deze manier beogen wij bij te dragen aan een zo optimaal mogelijke ontwikkeling van kinderen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden.
AANPAK
Op basis van literatuuronderzoek, focusgroepen met ouders en jongeren, een Delphi-studie onder stakeholders en leersessies met projectleiders van de in deze call gehonoreerde onderzoeksprojecten beogen wij te komen tot een breed gedeelde selectie van de meest veelbelovende signaleringsmethoden en beschermende factoren en hoe deze het beste kunnen worden versterkt om kwetsbare kinderen en gezinnen te signaleren en te ondersteunen. Ook gaan wij na of er generieke of overstijgende factoren zijn die beschermend werken bij een combinatie van problemen, zoals goede probleemoplossingsvaardigheden of een actieve copingstijl. De beoogde gebruikers (professionals, opleiders, medeopvoeders, ouders en jongeren) wordt gevraagd hoe wij de opgedane kennis het beste kunnen omzetten in voor hen werkbare, toegankelijke tools. Dit draagt bij aan succesvolle implementatie van de projectresultaten.
De kennissynthese is een gezamenlijk initiatief van enkele gerenommeerde landelijke kenniscentra en organisaties: het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, Pharos, het Landelijk Kenniscentrum LVB, het Nederlands Jeugdinstituut, Movisie, Divosa, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, het Trimbos-instituut en de Nationale Jeugdraad. Zij worden ondersteund door een klankbordgroep, waarin praktijkprofessionals, opleiders, wetenschappers en ervaringsdeskundigen vertegenwoordigd zijn. De partners hebben veel ervaring met het bundelen van wetenschappelijke, praktijk- en ervaringskennis, in co-creatie met belanghebbenden. Samen beschikken zij over de inhoudelijke, methodologische en praktische expertise die nodig zijn om dit project succesvol af te ronden.
KENNISOVERDRACHT EN OPBRENGSTEN
De resultaten van de kennissynthese verwerken wij tot verschillende producten, die worden gedeeld met professionals, medeopvoeders, ouders en jongeren: een eindrapport, een handreiking voor professionals en medeopvoeders (in de vorm van een animatie/film/digitale tool/checklist), een voorlichtingsproduct voor ouders en jongeren (bijv. een infographic/film) en gastcolleges bij relevante opleidingen. In een werkconferentie presenteren wij de projectresultaten aan stakeholders vanuit onderwijs, kinderopvang, wijk, zorg, opleidingen voor professionals, onderzoek, ouders en jongeren. De producten worden landelijk verspreid via de netwerken en websites van de projectpartners. Zij beschikken samen over een zeer divers en uitgebreid netwerk in het brede jeugdveld, de onderzoekswereld, het onderwijs, opleidingen voor professionals en gezinnen.