Kernelementen van sociale vaardigheidstrainingen voor kinderen: wat werkt voor wie en wanneer?

Sociale vaardigheden zijn cruciaal voor de weerbaarheid en mentale gezondheid van kinderen. Psycho-educatie, cognitieve herstructurering en exposure zijn effectieve kernelementen om deze vaardigheden te versterken. Onbekend is welke deelaspecten van de kernelementen gerelateerd zijn aan de positieve effecten. Jeugdprofessionals willen weten hoe ze de kernelementen doeltreffender kunnen inzetten. Onderzocht wordt welke vormen van psycho-educatie en welke aspecten van cognitieve herstructurering gerelateerd zijn aan verbeteringen van sociale vaardigheden. En hoe exposure de cognities beïnvloedt waarbij gekeken wordt naar variaties op basis van geslacht en culturele achtergrond.

Doel

Het doel van het onderzoek is een diepgaande analyse van de kernelementen, waarbij werkzame mechanismen worden achterhaald en inzichtelijk wordt gemaakt voor welke doelgroepen ze het meest effectief zijn. Dit ondersteunt praktijkprofessionals en interventieontwikkelaars om deze kernelementen effectief in te zetten.

Aanpak/werkwijze

Het onderzoek zal op drie manieren verdiepende kennis opleveren over de effectiviteit van psycho-educatie, cognitieve herstructurering en het oefenen van vaardigheden in sociale vaardigheidstrainingen:

• Studie 1: Door middel van nadere analyses van reeds verzamelde data voor de meta-analyse naar effectieve kernelementen. 
• Studie 2: Door middel van een studie met single case experimental design met meerdere cases waarin gebruik wordt gemaakt van ecological momentary assessments onder een aantal kinderen die in het schooljaar 2024-2025 een sociale vaardigheidstraining het kernelement exposure volgen. 
• Studie 3: Door middel van secundaire data analyse op het bestand van microtrials uit het Consortium Sociale Vaardigheden en Weerbaarheid, aangevuld met de data verkregen in Studie 2.

Samenwerkingspartners

Het projectteam is een multidisciplinair samenwerkingsverband tussen de Universiteit van Amsterdam, Trimbos-instituut, Universiteit van Leiden, TNO en praktijkorganisaties Centrum 1622 en Goed Gezien.

Verwachte resultaten

De bevindingen uit het onderzoek zullen naar verwachting bijdragen aan de kennis van professionals. Hiermee zullen zij beter inzicht krijgen in welke kernelementen het beste ingezet kunnen worden bij specifieke kinderen. Verwachte opbrengsten uit het project bestaan onder andere uit:

• Kennis over welke deelaspecten van cognitieve herstructurering trainers van sociale vaardigheden en weerbaarheid het beste kunnen inzetten om effect te bereiken.
• Kennis over welke deelaspecten van psycho-educatie trainers van sociale vaardigheden en weerbaarheid het beste kunnen inzetten om effect te bereiken.
• Kennis over welke cognities het effect bereiken bij het inzetten van het kernelement exposure.
• Kennis over de verschillende effecten die exposure en cognitieve herstructurering mogelijk hebben voor jongens en meisjes en kinderen met een westerse of niet-westerse achtergrond.

De resultaten worden half 2026 verwacht.