Kwetsbaar in Amsterdam: De organisatie en effecten van de ondersteuning van kwetsbare groepen tijdens en na de corona-crisis

Dit onderzoek heeft als hoofddoel om inzicht te krijgen in de gevolgen van de coronacrisis voor verschillende kwetsbare groepen in de regio Amsterdam en te onderzoeken hoe hulp verleend is en hoe dat in de nabije en verre toekomst kan gebeuren. De veranderingen in de hulpverlening waren ingrijpend. De belangrijkste aanpassingen zijn het thuiswerken, afstand houden, digitalisering van contact, verminderen van bezoekers, het sluiten van de deuren van locaties en het realiseren van nachtopvang. De effecten hiervan zijn zowel positief als negatief. Een positief effect is dat het aantal Covid-19 besmettingen relatief laag is gebleven, mogelijk doordat ze al sociaal geïsoleerd waren, door een succesvolle isolatieaanpak, of door een grotere resistentie onder deze groep mensen. Ook de nachtopvang heeft duidelijk positieve effecten gehad, doordat het rust gaf aan bezoekers die tijd kregen voor reflectie op hun leven en een nieuw hulpverleningstraject konden opstarten. Een negatief effect is dat sommige problemen, zoals psychoses en huisvervuiling, hebben kunnen escaleren door minder contact en toezicht.

Veel hulpverleners ervaren morele dilemma’s door de maatregelen en veranderingen tijdens de corona-crisis. Hulpverleners vragen zich bijvoorbeeld af of ze voorrang moeten geven aan direct contact als dat beter is voor de hulpverlening, ook al brengt dat risico’s met zich mee.

De toepassing van innovatieve oplossingen om de crisis het hoofd te bieden verliep verschilend. Alle betrokken organisaties hebben stappen gezet om hun medewerkers en cliënten voor te lichten over digitale innovaties (vaak e-health genoemd). Het onderzoek laat zien dat digitale innovatie afhankelijk is van 'champions' (mensen die enthousiast zijn over de technologie), professionele identiteit en een geedeelde visie op de digitale innovatie.

Aanvullend vragenlijstonderzoek geeft een positief beeld van de veranderingsgezindheid en de acceptatie van e-health. Ook het stressniveau onder medewerkers lijkt mee te vallen. Wel zien we dat de morele dilemma’s tijdens de crisis in sterke mate ervaren werden. Blijvende aandacht is nodig, om medewerkers ondersteuning en reflectie te bieden op deze dilemma’s. Het is belangrijk dat er laagdrempelige mogelijkheden zijn om dit soort dilemma’s regelmatig te bespreken met collega’s, of juist met een vertrouwenspersoon of iemand anders die wat meer op afstand staat.