Landelijke en regionale coördinatie in tijden van schaarste
Projectomschrijving
De coronapandemie leidde in korte tijd tot een tekort aan intensivecarebedden (IC-bedden) en wereldwijde schaarste aan materialen en apparatuur. Zowel in crisistijd als daarbuiten kan een tekort aan materialen en apparatuur in de zorg worden opgevangen door capaciteit en middelen van meerdere zorginstellingen te bundelen. Het effectief inrichten van daarvoor noodzakelijke coördinatie is echter niet eenvoudig. In dit project wordt onderzocht hoe de coördinatie, passend bij verschillende mate van schaarste, het beste kan worden vormgegeven. Dit wordt in twee studies onderzocht.
Doel
- Een evaluatie van de inrichting en werkwijzen van landelijke en regionale coördinatie tijdens de coronapandemie. Dit biedt inzicht in belangrijke overwegingen en gemaakte keuzes binnen de coördinatiecentra. Tevens onderbouwen we op welke vlakken deze aanpak effectief is gebleken, en waar belangrijke leerpunten liggen.
- Een generiek inzicht in welke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden er op welk coördinatieniveau (zorginstelling, regionaal, landelijk of internationaal) belegd worden bij een bepaalde mate van schaarste. Hierbij specificeren we ook het moment waarop verschuivingen in mandaat en coördinatie plaatsvinden en hoe informatie-uitwisseling moet worden ingericht. Daarbij is aandacht voor gevoeligheden bij het verschuiven van dit mandaat en informatie-uitwisseling.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand van interviews met belangrijke betrokkenen. Ook wordt kwantitatieve data over bijvoorbeeld IC-bedbezetting verzameld. De verzamelde data wordt geanalyseerd op de beschikbaarheid en benutting van capaciteit en middelen.
Te verwachten resultaten
- Spreiding van covid-19-patiënten betekent dat in meer delen van Nederland urgente behandelingen doorgang kunnen vinden. Het gaat echter ook gepaard met grote administratielasten om deze spreiding te coördineren. Ook vergt patiëntenspreiding het vrijhouden van IC-bedden voor eventueel binnenkomende covid-19-patiënten van buiten de regio. We zien in de data dat in regio's die vooral 'ontvangend' zijn, bedden hierdoor deels onbenut blijven in tegenstelling tot regio’s die vooral patiënten uitplaatsen.
- Bij het uitwisselen van informatie die nodig is voor effectieve spreiding van patiënten is er een trade-off tussen 'actualiteit' aan de ene kant en 'stabiliteit' aan de andere kant. Daarnaast is er een trade-off tussen 'transparantie' aan de ene kant en 'hoge mate van detail van informatie' aan de andere kant. Binnen centrale coördinatiecentra wordt gestreefd naar een hoge mate van actualiteit en detail van informatie, maar dat gaat ten koste van de mogelijkheid om deze eenvoudig te interpreteren. Ook kost het lokale instellingen veel moeite deze informatie te verzamelen en worden specifieke dataverzoeken lokaal verschillend geïnterpreteerd. Een alternatief is meer geaggregeerd sturen op landelijk niveau en de detailsturing verplaatsen naar (regionale) IC-netwerken, gebruik makend van lokale informatie, inzicht en vertrouwen tussen zorgprofessionals.
Op basis van de geleerde lessen tot dusver, verwachten de onderzoekers op korte termijn advies te kunnen uitbrengen over hoe het verdelen van middelen en capaciteit effectief gecoördineerd kan worden, bijvoorbeeld door te laten zien welke mate van detail van gegevens nodig zijn om op lokaal, regionaal en landelijk niveau de juiste beslissingen te kunnen nemen wanneer schaarste optreedt.
Context Organisatie van zorg
Dit onderzoek is één van de 10 onderzoeken naar het onderwerp ‘organisatie van zorg’. De COVID-19-pandemie heeft een negatieve impact gehad op het gehele zorgsysteem in Nederland. De resultaten van dit onderzoek helpen bij het inrichten van zorg, zodat hoogwaardige kwaliteit van zorg geleverd kan blijven worden. Dit geldt zowel voor ziekenhuiszorg, als huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg.
ZonMw werkt, samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners, aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij.
Verslagen
Samenvatting van de aanvraag
ONDERZOEKSVRAAG: Wat zijn randvoorwaarden voor effectieve regionale en landelijke coördinatie om de continuïteit van zorg te waarborgen in tijden van schaarste? URGENTIE: De coronapandemie heeft in korte tijd geleid tot een capaciteitstekort (met name aan IC-bedden) en wereldwijde schaarste aan materialen en apparatuur. Onder grote druk is landelijke en regionale coördinatie vormgegeven. Hoewel het hiermee is gelukt om binnen de – sterk opgeschaalde – IC-bedden capaciteit te blijven, is er ook het nodige misgegaan. Bovendien is ook buiten crisistijd in de zorg steeds vaker sprake van schaarste. Zowel in crisistijd als daarbuiten kan schaarste worden opgevangen door capaciteit en middelen van meerdere zorginstellingen te bundelen. Het effectief inrichten van daarvoor noodzakelijke coördinatie is echter niet eenvoudig. PLAN VAN AANPAK: Het projectplan bestaat uit twee delen. Deel 1 is gericht op het tijdig vergaren en analyseren van empirische data ter evaluatie van de landelijke en regionale coördinatie tijdens de coronapandemie. Dit betreft zowel kwalitatieve data, die verkregen wordt door middel van interviews, als kwantitatieve data over de beschikbaarheid en benutting van capaciteit en middelen. Deel 2 is gericht het verkrijgen en delen van nieuwe kennis over het effectief vormgeven coördinatie passend bij verschillende mate van schaarste. Hierbij wordt enerzijds gebruik gemaakt van kennis opgedaan bij de evaluatie van de crisisaanpak, en anderzijds van expertise die is opgedaan bij vormen van coördinatie die zich de afgelopen jaren meer geleidelijk (niet crisis-gedreven) hebben ontwikkeld.