Lifestyle intervention to improve metabolic health in severe mentally ill inpatients

Dit project behelst het onderzoeken van de (kosten) effectiviteit van een gecombineerde voedings- en beweeginterventie op de lichamelijke gezondheid van patienten met een ernstige psychiatrische aandoening die langdurig verblijven op een klinische afdeling of in een beschermde woonvorm.

Uit jaarlijkse ROM metingen (Routine Outcome Monitoring) is gebleken dat de lichamelijke gezondheid van patienten in langdurige verblijfsafdelingen zeer slecht is. Ongeveer 50% van de patienten voldoet aan de criteria van het metabool syndroom. Dat wil zeggen: een te grote buikomvang, en verder minimaal 2 van de volgende risicofactoren: te hoge bloeddruk, te hoog gehalte aan triglyceriden in het bloed, een te hoog glucose gehalte of een te laag gehalte HDL (het ‘gezonde’) cholesterol. Mensen die lijden aan het metabool syndroom hebben een sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekte en diabetes type 2.

In het project hebben we klinisch en beschermd wonen afdelingen door loting toebedeeld aan de interventie- of controleconditie. In de controleconditie krijgen patienten de gebruikelijke zorg. De interventieteams krijgen gedurende 3 maanden een aantal leefstijlcoaches in opleiding op bezoek. De leefstijlcoaches dragen kennis en vaardigheden over aan de verpleegkundigen en woonbegeleiders van het team. Die kennis en vaardigheden gaan over gezonde producten, over sport- en spelmogelijkheden, over het vergroten van de beweegactiviteiten in het dagelijks leven, en over gezonde maaltijden. De interventie is heel nadrukkelijk gericht op het team, om op die manier te waarborgen dat de veranderingen duurzaam zijn, en niet verdwijnen zodra de leefstijlcoaches weer weg zijn. De interventie is ook gericht op het creëren van een gezonde omgeving, meer dan op de persoonlijke motivatie van patienten. Uiteraard werken de begeleiders daar wel aan, maar de nadruk ligt op het creëren van een gezonde omgeving waarin het maken van een gezonde keuze de makkelijke keuze is. Wat er bijvoorbeeld gebeurt is dat de producten uit de voorraadkast en de ijskast worden vervangen door gezonde of lightproducten, dat er een rooster gemaakt wordt met wekelijkse of dagelijkse activiteiten, dat er altijd fruit op tafel staat en dat er regelmatig samen gekookt wordt. Een voorbeeld van het stimuleren van meer beweging in het dagelijks leven is het wandelend voeren van gesprekken met de persoonlijk begeleider, in plaats van zittend in een kantoortje. Behalve de gunstige effecten van het bewegen, blijkt ook dat patienten zich vrijer voelen om moeilijke onderwerpen te bespreken wanneer zij naast iemand lopen in plaats van tegenover iemand zitten.

Het project ziet er als volgt uit. Leefstijlcoaches dragen hun kennis en vaardigheden gedurende drie maanden over op de teamleden. Daarna voeren de teams de activiteiten zelfstandig uit. Eens per maand komt een ervaren leefstijlcoach langs op de afdeling en spreekt dan met de teammanager, de teamleden en de patienten. Ze houdt bij in hoeverre de ingezette veranderingen uitgevoerd worden, en lost waar mogelijk samen met team knelpunten op. De teammanagers en leefstijl-aandachtsfunctionarissen komen halverwege de looptijd bij elkaar om hun ‘best practice’ te presenteren. Dit inspireert de teams om zelf ook weer nieuwe mogelijkheden tot meer activiteiten en gezondere voeding te onderzoeken en uit te voeren.

Aan het begin van de interventie, na 3 maanden en na 12 maanden wordt bij alle patienten de lichamelijke gezondheid gemeten, maar ook hun psycho-sociaal functioneren, positieve en negatieve (psychotische) symptomen en kwaliteit van leven. We hopen niet alleen een verbetering te zien in de lichamelijke gezondheid, maar ook in hun psychisch functioneren en kwaliteit van leven.

De interventie is het afgelopen jaar uitgevoerd bij de woonteams van GGZ Friesland. Vanaf november 2011 gaan we starten met de interventie bij Lentis in de provincie Groningen. In Friesland hebben we circa 250 patienten uit interventieteams geincludeerd, en hetzelfde aa