Lung cancer low-dose CT screening trial (NELSON): the final follow-up evaluations
Projectomschrijving
Longkankerscreening verlaagt de sterfte aan longkanker
Vraagstuk
Het Nederlands-Leuvens Longkanker ScreeningsONderzoek (NELSON) is een proefbevolkingsonderzoek dat bekijkt of de vroege opsporing en behandeling van longkanker bij mensen zonder klachten zinvol is.
Onderzoek
Op basis van bevolkingsregisters zijn ruim 600.000 mensen gevraagd een vragenlijst in te vullen. Daarna zijn 15.792 mensen (84% man) met een verwacht hoog risico op longkanker ingeloot; 50% in de screengroep (CT scan in jaar 1, 2, 4 en 6,5) of controle groep (standaard zorg).
De kwaadaardigheid van een longafwijking werd bij een nieuwe longafwijking bepaald door het volume en bij een bestaande longafwijking door de groei. Dit hield het aantal verwijzingen naar de longarts laag, terwijl longtumoren toch in een vroeger stadium konden worden opgespoord.
Uitkomst
De longkankers die tijdens screening werden gevonden bevonden zich in een gunstiger en beter behandelbaar stadium. Na 10 jaar was de longkankersterfte bij mannen in de screengroep 26% lager vergeleken met de controlegroep. Bij vrouwen was het effect nog groter, namelijk 40-60%.
Producten
Auteur: Scholten ET, Jacobs C, van Ginneken B, Willemink MJ, Kuhnigk JM, van Ooijen PM, et al
Magazine: American Journal of Roentgenology
Auteur: Mohamed Hoesein FA, Wauters E, Janssens W, Groen HJ, Smolonska J, Wijmenga C, et al
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Jairam PM, de Jong PA, Mali WP, Isgum I, de Koning HJ, van der Aalst C, et al
Magazine: PLoS ONE
Auteur: de Jong WU, de Jong PA, Vliegenthart R, Isgum I, Lammers JW, Oudkerk M, et al.
Magazine: Bone Miner Res
Auteur: Scholten ET, Mali WP, Prokop M, van Ginneken B, Glandorf R, van Klaveren R, et al
Magazine: Cancer imaging
Auteur: Mohamed Hoesein FA, Schmidt M, Mets OM, Gietema HA, Lammers JW, Zanen P, et al.
Magazine: Respiratory medicine
Auteur: Horeweg N, van Rosmalen J, Heuvelmans MA, van der Aalst CM, Vliegenthart R, Scholten ET, et al.
Magazine: Lancet Oncology
Auteur: Xie X, Zhao Y, de Bock GH, de Jong PA, Mali WP, Oudkerk M, et al.
Magazine: European Radiology
Auteur: Mohamed Hoesein FA, de Jong PA, Lammers JW, Mali WP, Schmidt M, de Koning HJ, et al.
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Horeweg N, van der Aalst CM, Thunnissen E, Nackaerts K, Weenink C, Groen HJ, et al.
Magazine: American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine
Auteur: Xie X, Heuvelmans MA, van Ooijen PM, Oudkerk M, Vliegenthart R.
Magazine: Cancer imaging
Auteur: Dijkstra AE, Postma DS, Ten Hacken N, Vonk JM, Oudkerk M, van Ooijen PM, et al.
Magazine: Respiratory Research
Auteur: Xie X, Willemink MJ, Zhao Y, de Jong PA, van Ooijen PM, Oudkerk M, et al
Magazine: British journal radiology
Auteur: Infante M, Berghmans T, Heuvelmans MA, Hillerdal G, Oudkerk M
Magazine: European Respiratory Journal
Auteur: Dijkstra AE, Postma DS, Ten Hacken N, Vonk JM, Oudkerk M, van Ooijen PM, et al
Magazine: Respiratory Research
Auteur: Zhao YR, Heuvelmans MA, Dorrius MD, van Ooijen PM, Wang Y, de Bock GH, et al
Magazine: Radiology
Auteur: Zhao YR, Ooijen PM, Dorrius MD, Heuvelmans M, Bock GH, Vliegenthart R, et al
Magazine: Acta Radiologica
Auteur: Scholten ET, Horeweg N, de Koning HJ, Vliegenthart R, Oudkerk M, Mali WP, et al.
Magazine: European Radiology
Auteur: Heuvelmans MA, Oudkerk M, de Bock GH, de Koning HJ, Xie X, van Ooijen PM, et al
Magazine: European Radiology
Auteur: Mohamed Hoesein FA, de Jong PA, Lammers JW, Mali WP, Mets OM, Schmidt M, et al
Magazine: COPD
Auteur: Mets OM, Schmidt M, Buckens CF, Gondrie MJ, Isgum I, Oudkerk M, et al
Magazine: Respiratory Research
Auteur: Mohamed Hoesein FA, Zanen P, Boezen HM, Groen HJ, van Ginneken B, de Jong PA, et al
Magazine: Chest
Auteur: Heuvelmans MA, Oudkerk M, de Jong PA, Mali WP, Groen HJ, Vliegenthart R
Magazine: European Radiology
Auteur: Scholten ET, Jacobs C, van Ginneken B, van Riel S, Vliegenthart R, Oudkerk M, et al
Magazine: European Radiology
Auteur: Horeweg N, van der Aalst CM, Vliegenthart R, Zhao Y, Xie X, Scholten ET, et al.
Magazine: European Respiratory Journal
Auteur: Scholten ET, de Hoop B, Jacobs C, van Amelsvoort-van de Vorst S, van Klaveren RJ, Oudkerk M, et al
Magazine: PLoS ONE
Auteur: Mets OM, Zanen P, Lammers JW, Isgum I, Gietema HA, van Ginneken B, et al.
Magazine: Lung
Auteur: Takx RA, Vliegenthart R, Mohamed Hoesein FA, Išgum I, de Koning HJ, Mali WP, van der Aalst CM, Zanen P, Lammers JW, Groen HJ, van Rikxoort EM, Schmidt M, van Ginneken B, Oudkerk M, Leiner T, de Jong PA.
Magazine: European Radiology
Auteur: Mets OM, Isgum I, Mol CP, Gietema HA, Zanen P, Prokop M, et al
Magazine: European Radiology
Auteur: Horeweg N, Nackaerts K, Oudkerk M, de Koning HJ.
Magazine: Journal of Comparative Effectiveness Research
Auteur: Buckens CF, van der Graaf Y, Verkooijen HM, Mali WP, Isgum I, Mol CP, et al
Magazine: European Radiology
Auteur: Mohamed Hoesein FA, Zanen P, de Jong PA, van Ginneken B, Boezen HM, Groen HJ, et al.
Magazine: Respiratory Research
Auteur: Horeweg N, de Koning HJ.
Magazine: American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine
Auteur: Horeweg N, de Koning H.
Magazine: Expert Rev Respir Med
Auteur: Mohamed Hoesein FA, de Jong PA, Lammers JW, Mali WP, Mets OM, Schmidt M, et al.
Magazine: COPD
Auteur: Scholten ET, de Jong PA, Jacobs C, van Ginneken B, van Riel S, Willemink MJ, Vliegenthart R, Oudkerk M, de Koning HJ, Horeweg N, Prokop M, Mali WP, Gietema HA
Magazine: European Radiology
Auteur: Mohamed Hoesein FA, van Rikxoort E, van Ginneken B, de Jong PA, Prokop M, Lammers JW, et al.
Magazine: European Respiratory Journal
Auteur: Gietema HA, Edwards LD, Coxson HO, Bakke PS, Investigators E
Magazine: Respiratory medicine
Auteur: Horeweg N, van Klaveren RJ, Groen HJ, Lammers JW, Weenink C, Nackaerts K, et al.
Magazine: Lung Cancer
Auteur: Isgum I, Prokop M, Niemeijer M, Viergever MA, van Ginneken B
Magazine: IEEE Transactions on Medical Imaging
Auteur: Willemink MJ, Leiner T, Budde RP, de Kort FP, Vliegenthart R, van Ooijen PM, et al.
Magazine: American Journal of Roentgenology
Auteur: Horeweg N, Scholten ET, de Jong PA, van der Aalst CM, Weenink C, Lammers JW, et al
Magazine: Lancet Oncology
Auteur: Mets OM, Murphy K, Zanen P, Gietema HA, Lammers JW, van Ginneken B, et al
Magazine: European Radiology
Auteur: Scholten E.Th.
Verslagen
Eindverslag
Longkanker is de voornaamste aan kanker gerelateerde doodsoorzaak wereldwijd. Sinds enkele jaren wordt longkanker CT screening bij personen met een hoog risico op longkanker geadviseerd in de VS naar aanleiding van de sterftereductie van 20% die gevonden is in een groot RCT (National Lung cancer Screening Trial, n=53,436). Echter het onderzoek naar de kosteneffectiviteit en de optimale screeningsstrategie is nog niet afgerond.
De Nederlands-Belgisch Longkanker Screeningsonderzoek (NELSON) is het grootst lopende Europese longkanker CT screeningsonderzoek. Het doel is om vast te stellen: (1) of screenen op longkanker met multi-slice low-dose CT in een hoog risico groep leidt tot een afname in longkankersterfte van 25% of meer; (2) wat de effecten zijn op de kwaliteit van leven en op het stoppen met roken; (3) en wat de kosteneffectiviteit van longkankerscreening is.
Inmiddels heeft de NELSON studie, na het volgen van de deelnemers gedurende 10 jaar, aangetoond dat longkanker in een veel gunstiger stadium kan worden ontdekt door het ondergaan van een CT-scan van de longen. Hierdoor wordt de kans om aan deze ziekte te overlijden met 26% verlaagd.
Het onderzoek onder 16.000 vrijwilligers in de leeftijdsgroep 50-74 met een hoog risico op longkanker omvatte ook bijna 7.000 personen die in de 10 jaren voor start van de studie waren gestopt met roken. Uiteindelijk werd na 10 jaar bij 443 personen uit de screengroep longkanker ontdekt, terwijl in de controle groep bij 394 personen longkanker aan het licht kwam, meestal naar aanleiding van klachten. In deze controle groep werd bijna 50% in het meest ongunstige en ongeneeslijke stadium (IV) gevonden, terwijl in de gescreende groep dit slechts bij 10% het geval was. De CT scan kon dus jaren eerder een belangrijk vlekje in de longen als longkanker aanduiden, en behandeling vroeg laten inzetten. Na 10 jaar waren in de controle groep 214 mannen overleden aan longkanker ten opzichte van 157 mannen in de gescreende arm: een verschil van 26%. Opmerkelijk was dat onder de kleinere groep vrouwen die meedeed, het verschil in de sterfte aanzienlijk nog groter was, rond de 40-60%.
In de NELSON studie werd gebruik gemaakt van het meten van het volume of de groei (3D) van een longafwijking, waardoor het aantal mensen dat werd doorgestuurd voor aanvullend onderzoek drastisch kon worden verlaagd, wat veel onrust voorkomt en geld bespaard, maar toch veel gezondheidswinst oplevert.
Stoppen met roken, of er helemaal niet mee beginnen, blijft een top prioriteit, maar hiermee zijn jaarlijks duizenden volwassenen geholpen, ook zij die netjes al jaren met roken gestopt zijn, maar nog steeds veel risico lopen.
Longkanker is een groot wereldwijd probleem. In het afgelopen jaar is longkanker CT screening bij personen met een hoog risico op longkanker geadviseerd in de VS naar aanleiding van de sterftereductie van 20% die gevonden is in een groot RCT (National Lung cancer Screening Trial, n=53,436). Echter het onderzoek naar de kosteneffectiviteit en de optimale screeningsstrategie is nog niet afgerond.
De NELSON trial is het grootst lopende Europese longkanker CT screeningsonderzoek. Het doel is om vast te stellen: (1) of screenen op longkanker met multi-slice low-dose CT in een hoog risico groep leidt tot een afname in longkankersterfte van 25% of meer; (2) wat de effecten zijn op de kwaliteit van leven en op het stoppen met roken; (3) en wat de kosteneffectiviteit van longkankerscreening is.
De NELSON trial is in 2003 opgezet waarbij personen met een hoog risico op longkanker uit de algemene bevolking voor deelname zijn geselecteerd. Na verstrekking van de toestemmingsverklaring zijn in totaal 15.822 deelnemers gerandomiseerd (1:1) in de screengroep (n=7,915) of de controlegroep (n=7,907). Deelnemers in screengroep hebben in de 1e ronde (op baseline), 2e ronde (na 1 jaar), 3e ronde (na 2 jaar) en 4e ronde (na 2,5 jaar) een CT-scan van de longen gehad en deelnemers uit de controlegroep de reguliere medische zorg (geen screening). NELSON gebruikt een uniek nodule management protocol. Afhankelijk van de grootte en de volume verdubbelingtijd (VDT) van de waargenomen nodules waren er drie mogelijke screeningstestuitslagen; negatief (uitnodiging voor de volgende screeningsronde), twijfelachtig (uitnodiging voor een herhaalscan) of positief (doorverwijzing naar de longarts vanwege verdenking op longkanker). Eind 2012 zijn alle scans voltooid.
De resultaten van de eerste drie rondes zijn al gepubliceerd: de longkankerdetectie bedraagt respectievelijk, 0,9%, 0,8% en 1,1% (totaal 2,6%). Het aantal fout-positieve uitslagen onder de positieve resultaten is 59,4%. Voorlopige resultaten van de vierde ronde zijn: longkankerdetectie van 0,8% en het aantal fout-positieve uitslagen onder positieve resultaten is 52,4%. Vanwege het uniek nodule management protocol, is het aantal fout-positieve uitslagen lager dan in andere onderzoeken (totaal 1,2% in de eerste drie rondes), zonder de detectie van longkanker negatief te beïnvloeden bij screening in een hoog risico populatie. Op basis van de NELSON data hebben aanvullende analyses geleid tot het verder optimaliseren van het nodule management protocol, waarmee betere resultaten worden verwacht.
De uitkomsten van de eerste drie rondes laten zien dat 70.8% van de longkankers in een vroeg stadium zijn ontdekt. Tumors ontdekt in een vroeg stadium hebben meer kans om met gunstigere behandelopties te worden behandeld met ook als doel om de prognose te verbeteren. Dit zou kunnen leiden tot longkankersterfte reductie en kosteneffectiviteit.
Er is gestart met de voorbereiding van de kosten-effectiviteitsanalysen, waarbij zal worden nagegaan of CT screening op longkanker kan leiden tot een sterftereductie van tenminste 25%. De kosten zullen worden afgezet tegen de baten. Hiervoor wordt er gewerkt aan een longkankerevaluatie-tabel, een tabel waarin informatie gebaseerd op screening door NELSON en informatie op basis van koppelingen met CBS, CBG en de Nederlandse (en later ook Belgische) Kankerregistratie (NKR) samen komen. In 2009 en 2011 hebben de laatste koppelingen plaatsgevonden. In 2014 (CBS) en 2015 (NKR) zullen nieuwe koppelingen worden gerealiseerd. Daarnaast worden de medische gegevens van alle screen- en controlegroep deelnemers die gediagnosticeerd zijn met longkanker in een database ingevoerd. Per fase (diagnostiek, primaire behandeling, follow-up en palliatieve fase) wordt bijgehouden welke onderzoeken en behandelingen hebben plaatsgevonden en wat de medische kosten daarvan zijn. Dit is een doorlopend proces en zal gecontinueerd worden totdat van alle longkankerpatiënten informatie verza