LVBer niet louter client. Een instrument voor een volwassen aanpak.

Sinds 2015 is de gemeente verantwoordelijk geworden voor de zorg aan jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB). Het bieden van zorg aan jongeren is voor hen een nieuwe taak. Gemeenten weten echter niet altijd precies hoe ze passende zorg aan jongeren met een LVB kunnen bieden. Met een grote groep jongeren met LVB gaat het goed. Zij hebben geen professionele zorg nodig en ontvangen voldoende steun van de mensen om hen heen, bijvoorbeeld familie, vrienden en buren. Er is ook een groep jongeren met wie het minder goed gaat. Zij vinden het lastig om de lange termijn consequenties te overzien van de beslissingen die zij nu maken. Ook hebben zij nog weinig zicht op wat zij nu wel en niet aankunnen, bijvoorbeeld qua vaardigheden of financieel. Een groep die vroeg of laat wel degelijk professionele hulp nodig heeft. Gemeenten geven aan dat zij twee kwesties in het bijzonder lastig vinden. In de eerste plaats is dat het leveren van passende zorg gefinancierd vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) als een jongere 18 jaar wordt, die aansluit op de zorg die eerder werd geboden vanuit de Jeugdwet. Tevens vinden gemeenten het lastig om tijdig te signaleren wanneer een jongere met LVB niet langer voldoende steun in zijn eigen netwerk (familie, vrienden, buren) vindt en professionele ondersteuning nodig heeft. Eerder werden al twee oplossingen geopperd voor beide problemen. Namelijk het creëren van een nieuwe functie waarmee jongeren één contactpersoon hebben die hen helpt bij het vinden van passende ondersteuning. Daarnaast wordt het implementeren van de methodiek Krachtcoach binnen sociale (wijk)teams als oplossing gezien. Echter, binnen dit onderzoek kiezen wij er niet voor om iets nieuws aan bestaande situaties rondom een ondersteuningsvraag van jongeren toe te voegen, maar om de bestaande situaties vanuit een ander perspectief te bekijken. Goede samenwerking in de lokale context rondom een (impliciete) ondersteuningsvraag van een jongere is namelijk al een doelstelling van de transities (een gezin, een plan, een aanpak). Een grote opgave waar jongeren, mensen uit hun sociaal netwerk, professionals en overheid voor staan, is om binnen de veranderende omstandigheden die de transities met zich meebrengen op zo’n manier samen te werken dat passende ondersteuning daadwerkelijk ontstaat. Tegelijkertijd is het belangrijk om dusdanig om te gaan met jongeren die zich willen bevrijden uit hun rol als cliënt als ze 18 jaar worden,dat wordt erkend waarin ze goed zijn en oog is voor hun (impliciete) vragen. De huidige werkpraktijk vraagt dus om een verandering van houding van professionals die werken met jongeren met LVB en een nieuwe manier van kijken naar wat samenwerken is gegeven de veranderende rollen en posities van alle betrokkenen. Sociaal reflexief samenwerken kan daarbij behulpzaam zijn. Sociale reflexiviteit ontlenen we aan het werk van Lichterman (2005). Het betreft een manier van gespreksvoering die betrokkenen rondom een jongere met LVB handvatten kan bieden om gezamenlijk te verduidelijken wat voor desbetreffende jongere in de gegeven situatie de best passende (manier van organiseren van) zorg kan zijn. Binnen dit type gesprek rondom een jongeren met een expliciete en/of impliciete ondersteuningsvraag staan betrokkenen (de jongere zelf, zijn sociaal netwerk, betrokken (sociale) professionals uit welzijn, (jeugd/gezondheid)zorg, onderwijs,) samen stil bij de situatie van de jongere en zijn netwerk, inclusief de voor de situatie relevante context. Vertrekpunt van het gesprek is nadrukkelijk de situatie van de jongere en de mensen in zijn sociale omgeving en de invloed die ze op hem hebben. Dit voorkomt dat het gesprek verzandt in hoe samen te werken en de situatie van de jongere uit beeld verdwijnt. Fontys Hogeschool Sociale Studies heeft een instrument ontwikkeld om sociale reflexief samenwerken te bevorderen Het is een analysemodel waarmee we de casussen die we onderzoeken onder de loep nemen in de wijze waarop professionals, jongeren en andere betrokkenen samen de verschillende (mogelijke) rollen van jongeren met LVB en hun netwerk in beeld hebben en benutten tijdens samenwerking. Het model richt zich zowel op de talenten/potenties als kwetsbaarheden van de LVB jongeren. Het komt tegemoet aan hun wens om niet in een eenzijdige rol als cliënt gezien te worden - waar ze vaak genoeg van hebben - en heeft ook oog voor de vele andere rollen die ze in hun leven (willen, kunnen) vervullen. Tegelijkertijd biedt het ruimte hun ondersteuningsvragen in beeld te krijgen.Op basis van dit onderzoek willen we het door ontwikkelen specifiek voor jongeren met LVB tot 30 jaar. Dit alles met als doel om hen ook na hun 18e levensjaar en/of wanneer zij minder zichtbaar zijn voor professionals de ondersteuning te bieden waar zij daadwerkelijk behoefte aan hebben. De twee vraagstellingen behorende bij dit onderzoek beantwoorden we via een meervoudige casusstudie.