Metacognitive training: a randomized controlled trial to evaluate efficacy and cost-effectiveness of a training that aims to change cognitive biases that perpetuate psychosis in people with paranoid schizophrenia
Cliënten met een psychotische kwetsbaarheid hebben meer dan anderen de neiging om op een bepaalde problematische manier naar de werkelijkheid te kijken. Deze manier van kijken wordt ook wel een problematische ‘denkstijl’ genoemd. Zo trekken ze vaak te snel conclusies. Ook zijn ze vooral geneigd om bewijzen te zien vóór hetgeen ze al geloven en hebben ze moeite om bewijzen tégen in zich op te nemen waardoor ze met name in problemen komen in het contact met anderen en ze toenemend achterdochtig worden. De metacognitieve training (MCT) is een groepstraining die gericht is op het veranderen van dit type denkstijlen. In het huidige onderzoek wordt bekeken of de MCT een effectieve manier is om achterdocht en betrekkingsideeën bij deze cliënten te doen verminderen. Een groep cliënten die wel de training ontvangt wordt direct ná de training en na 4 maanden vergeleken met een groep cliënten die de training niet ontvangt. Ook worden de kosten van deze behandeling in het onderzoek meegenomen.
Richtlijn
Bekijk de bijbehorende richtlijn in de FMS Richtlijnendatabase
Verslagen
Eindverslag
Achtergrond: State-of-the-art behandeling van psychosen en wanen bestaat uit antipsychotische medicatie voorgeschreven door een psychiater, met of zonder aanvullende cognitieve gedragstherapie (CGT). In CGT, worden wanen uitgeplozen en uitgedaagd om te komen tot een vermindering van de symptomen en verbetering van interpersoonlijke relaties. Gedragsexperimenten richten zich op het testen van opvattingen en beogen aanpassing van de overtuigingen. Dit is het geval voor alle DSM-As-I stoornissen. Echter, een waan is niet alleen een onjuiste interpretatie, zoals het geval bij angst-en stemmingsstoornissen. Recente bevindingen in fundamenteel onderzoek laten zien dat
verschillende cognitieve vertekeningen bij schizofrene patiënten een belangrijke rol spelen in het ontstaan en voorbestaan van de positieve symptomen (hallucinaties en wanen). Een voorbeeld hiervan is dat dergelijke patiënten doorgaans informatie negeren die niet past binnen hun bestaande waan. In een poging deze bevindingen te vertalen naar de klinische praktijk ontwikkelden Moritz en Woodward een groepsgewijze training genaamd de Metacognitieve Training (MCT). Het doel van MCT is tweeledig: 1) om de patiënten informeren over deze cognitieve vertekeningen en 2) om de negatieve gevolgen van deze cognitieve vertekeningen te onderstrepen. Omdat de training zich vooral op vorm van denken richt en minder op de inhoud onstaat een minder ingrijpende en meer speelse manier van leren. Mogelijk is de training ook kosteneffectief aangezien het deze groepsgewijs aangeboden wordt. Metacognitieve training bestaat uit 8 groeps bijeenkomsten, waarin twee therapeuten de
patiënten uitleg geven over de meest voorkomende cognitieve vertekeningen (bijvoorbeeld het overhaast trekken van conclusies en het selectief richten van de aandacht op zaken die de waan bevestigen) waarbij ze ondersteund worden met aantrekkelijke visuele hulpmiddelen. In de periode na de sessie worden patiënten aangemoedigd om huiswerk te maken om generalisatie mogelijk te maken. Er wordt verondersteld dat metacognitieve therapie (kosten-)effectiever is dan de standaardbehandeling (TAU) wat betreft het verminderen van betrekkingsideeën en achterdocht.
Vanuit recent wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat verschillende denkstijlen een rol spelen bij het ontstaan en voortbestaan van psychose bij schizofrenie-patiënten. De Metacognitieve Training (MCT, Moritz & Woodward) is ontwikkeld als een psychoeducatiemodule om patiënten bewust te maken van het feit dat ze deze denkstijlen hanteren en wat de invloed van deze denkstijlen is op het dagelijks leven. In het huidige onderzoek kijken we naar de effectiviteit en de kosteneffectiviteit van deze training en vergelijken we deze training met het reguliere hulpaanbod.