Onderzoek naar de mogelijkheden en haalbaarheid van e-learning bij de implementatie van richtlijnen in de jeugdgezondheidszorg
Richtlijnen in de jeugdgezondheidszorg (JGZ) hebben tot doel een uniforme werkwijze te bereiken. Toepassing van e-learning via internet leidt tot een efficiëntere werkwijze bij het invoeren van nieuwe JGZ-richtlijnen. Onderzoek is uitgevoerd naar mogelijkheden van e-learning bij implementatie van richtlijnen in jeugdgezondheidszorg bij 'Vroegtijdige Opsporing van Aangeboren hartafwijkingen' en bij 'Kleine lengte'. Daarnaast is het effect van e-learning op scholingsresultaten bij 'Aangeboren hartafwijkingen' onderzocht.
Het project heeft een JGZ Leerportaal opgeleverd met e-learningcursussen voor de richtlijnen, opgebouwd uit een bibliotheek, richtlijn, literatuur, een cursus, verdeeld in kernelementen, en een eindtoets.
Het effectonderzoek leidde in vergelijking met traditionele scholing tot even goede scholingsresultaten en zelfs op onderdelen tot betere resultaten. Alle deelnemers hadden voorkeur voor een combinatie van e-learning en traditionele scholing. Scholing in de praktijk kan effectiever als cursisten eerst een e-learning cursus over de richtlijn doorlopen. E-learning is veelbelovend, voor nieuwe en bestaande richtlijnen.
Verslagen
Eindverslag
Richtlijnen in de JGZ hebben als doel een uniforme bewezen effectieve werkwijze te bewerkstelligen. Planmatige implementatie van nieuwe JGZ-richtlijnen werd tot nu toe eenmalig gedaan, is tijdsintensief en daardoor duur. Door toepassing van E-learning via internet kunnen mogelijk op een efficiëntere manier nieuwe JGZ-richtlijnen worden ingevoerd bij artsen en verpleegkundigen in de jeugdgezondheidszorg (JGZ).
Doel van het project was het ontwikkelen van E-learning cursussen over de JGZ richtlijnen “Vroegtijdige opsporing van Aangeboren hartafwijkingen” en “Kleine lengte” en daarbij inzicht te verwerven in de mogelijkheden en de haalbaarheid van het gebruik van E-learning bij de invoering van richtlijnen in de JGZ. Tevens werd gekeken naar de mogelijkheden van het gebruik van een JGZ Leerportaal. De effecten van scholing voor de JGZ richtlijn “Aangeboren hartafwijkingen” middels E-learning zijn onderzocht door middel van een ‘effectonderzoek’, met voor- en nametingen, in interventie- en controlegroepen JGZ medewerkers. De effectmeting betrof de uitkomstmaten: kennis, eigen effectiviteitsverwachting van de cursisten en intentie tot gebruik. Daarnaast zijn de verwachtingen, ervaringen en opvattingen van de JGZ professionals ten opzichte van E-learning en het gebruik daarvan in een JGZ Leerportaal tijdens het effectonderzoek gemeten.
Het project liet zien dat het mogelijk is om over bestaande richtlijnen E-learning cursussen te ontwikkelen voor scholing van jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. Het ontwikkelde JGZ Leerportaal met de E-learning cursus is bereikbaar via internet. Per richtlijn bevat een E-learning cursus: een bibliotheek, met daarin de richtlijn, de meest relevante literatuur en weblinks; de cursus zelf bestaat uit meerdere kernmodules en een eindtoets. Met het JGZ Leerportaal kunnen de cursist, een cursusaanbieder en/of een JGZ organisatie de vorderingen van de cursist volgen. Het JGZ Leerportaal is gebaseerd op een door Plusport B.V. ontwikkeld platform. Dit platform biedt mogelijkheden om het JGZ Leerportaal in de toekomst uit te breiden, bijvoorbeeld met: een ‘forum voor deelnemers’ gericht op gebruik van richtlijnen of om interactief op afstand begeleid te worden. Verdere uitbreidingsmogelijkheden zijn faciliteiten voor accreditatie en kwaliteitsborging van de kennis van JGZ professionals.
In vergelijking met traditionele scholing, waren de resultaten van E-learning even goed en op onderdelen zelfs beter. E-learning is daarmee een veelbelovende scholingsmethodiek voor scholing van professionals in de jeugdgezondheidszorg.
De E-learning cursus over “Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen” werd positief beoordeeld (gemiddeld cijfer 7,5) door de jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen die met de cursus werkten. Van alle respondenten in de interventie groep vond 89% dat het eenvoudig was om met het JGZ Leerportaal en de E-learning cursus te werken. 93% van de deelnemers hadden gebruik gemaakt van de casuïstiek uit de E-learning cursus. 67% had de videofragmenten bekeken en 50% had de geluidsfragmenten geluisterd.
Alle deelnemers aan het onderzoek hadden een duidelijke voorkeur voor een combinatie van E-learning en traditionele scholing. Ook op basis van literatuur lijkt een mengvorm van E-learning en traditionele scholing het meest effectief. E-learning maakt dan onderdeel uit van het totale traject. De begeleiding in de praktijk van JGZ medewerkers kan mogelijk effectiever en effiënter verlopen wanneer cursisten van tevoren een E-learning cursus doorlopen en deze met voldoende resultaat afsluiten.
Aanbevolen wordt om voorafgaand aan de ontwikkeling van een nieuwe richtlijn dan ook een keuze hierover te maken. Tijdens de ontwikkeling van de inhoud van de richtlijn kan dan rekening gehouden worden met de onderdelen benodigd voor E-learning. Aanvullend kunnen dan ook zaken als ‘interactie tussen cursisten / docenten onderling’ en coaching op afstand meegenomen worden in de ontwikkeling voor l
Richtlijnen in de JGZ hebben als doel een uniforme bewezen effectieve werkwijze te bewerkstelligen. Planmatige implementatie van nieuwe JGZ-richtlijnen werd tot nu toe eenmalig gedaan, is tijdsintensief en is mede daardoor duur. Door gebruik te maken van e-learning via internet kunnen mogelijk op een efficiëntere manier nieuwe JGZ-richtlijnen worden ingevoerd bij artsen en verpleegkundigen in de jeugdgezondheidszorg (JGZ).
Het doel van het project is inzicht te verwerven in de mogelijkheden en de haalbaarheid van het gebruik van e-learning bij de implementatie van richtlijnen in de JGZ. Tevens wordt gekeken naar de mogelijkheden en haalbaarheid van het gebruik van een JGZ Leerportaal. Dit gebeurt door middel van een effectonderzoek, met voor- en nametingen, in proef- en controlegroepen JGZ medewerkers.
Bij het onderzoek worden de volgende vragen beantwoord:
1. Wat zijn de mogelijkheden en randvoorwaarden voor de beroepsgroepen voor de ontwikkeling van een e-learning cursus voor JGZ-richtlijnen inclusief een omgeving van een op internet gebaseerd JGZ Leerportaal?
2. Wat is het (toegevoegde) effect van e-learning op de kennis van deelnemers, de attitude(verandering) en het handelen c.q. het gebruik van richtlijnen?
Met e-learning wordt een middel bedoeld geassocieerd met leeractiviteiten waarbij je interactief gebruik maakt van een computer verbonden aan internet.
Om e-learning mogelijk te maken is in dit project gekeken naar het leerproces, methoden voor de ontwikkeling en de beheersing van het leermateriaal en het organiseren van leeractiviteiten binnen een cursus. De bestaande richtlijn “Aangeboren hartafwijkingen” waarvoor al een traditionele cursusvorm bestaat is genomen als basis voor de ontwikkeling van een e-learning cursus.
Het onderzoek naar een bij de JGZ-richtlijnen passende e-learning methode is stapsgewijs verlopen. Bestaande toepassingen van e-learning in het initiële en postinitiële onderwijs in de geneeskunde zijn bekeken en met de ontwikkelaars besproken. Daarna is in een focus interview met JGZ-richtlijn deskundigen, met eindgebruikers en JGZ-managers onderzocht welke wensen en eisen er zijn ten aanzien van mogelijke toepassing van e-learning via internet. Aan de hand van deze uitkomsten is een opzet gemaakt voor een e-learning cursus voor de richtlijn “Aangeboren hartafwijkingen”. Bij de ontwikkeling van het e-learning systeem werden in verschillende stadia van ontwikkeling genoemde deskundigen geraadpleegd. Dit geldt voor zowel de functionele mogelijkheden voor de gebruiker van de e-learning module zelf als de indeling van de cursus naar kenniselementen en het proces van leren. Voor wat betreft de vormgeving is gekozen voor een opzet waarbij de e-learning cursus is ondergebracht in een JGZ Leerportaal, waar de cursist zijn voortgang kan inzien en zijn kennis kan toetsen aan een eindtoets. Om het voor de JGZ doelgroep aantrekkelijk te maken regelmatig het JGZ Leerportaal te bezoeken wordt nog onderzocht op welke wijze ontwikkelingen rond de richtlijnen bekend gemaakt kunnen worden in het JGZ Leerportaal. Ditzelfde geldt voor de mogelijkheid accreditatie punten te verkrijgen op basis van eindtoetsresultaten.
De e-learning cursus maakt gebruik van kennismateriaal dat per cluster van bij elkaar horende kenniselementen is ingedeeld. Nadat de gebruiker een cluster heeft gekozen wordt elk element uit het cluster op een interactieve manier aan de gebruiker aangeboden. De interactie bestaat uit het stellen van (multiple choice) vragen aan de gebruiker. Bij beantwoording volgt een oordeel en een uitleg. Daarbij worden zonodig filmpjes afgespeeld of worden (hart)geluiden ten gehore gebracht. De antwoorden worden direct voorzien van een goed of fout kwalificatie met daarbij altijd korte en bondige informatie behorend bij het betreffende kenniselement. Naast het per kenniscluster vragen naar kennis en het tonen van de juiste antwoorden wordt de gebruiker verwezen naar in de e-learning omgeving aanwezige nadere r