Onderzoek naar mechanismen van resistentie tegen Disease Modifying Anti-rheumatic Drugs (DMARDs) bij de behandeling van patienten met reumatoide arthritis
Promovendus Joost van der Heijden toonde een specifiek pomp-eiwit (BCRP) aan op de celmembraan van ontstekingscellen van RA-patiënten. Dit eiwit pompt verschillende anti-reumatica direct na opname in de ontstekingscel weer naar buiten, voordat het beoogde ontstekingsremmende effect wordt bereikt. Het vóórkomen van dit eiwit bij RA-patiënten bleek verband te houden met een verminderde werking van methotrexaat, het meest voorgeschreven anti-reumaticum. Ook zocht Van der Heijden naar nieuwe geneesmiddelen die kunnen worden ingezet als methotrexaat resistentie optreedt. Een van deze geneesmiddelen wordt opgenomen via de folaatreceptor, een receptor die exclusief voorkomt op macrofagen in gewrichten van RA-patiënten. Met een dergelijk geneesmiddel is het mogelijk om specifiek en selectief de ziekmakende ontstekingscellen aan te pakken, terwijl de functie van gezonde cellen intact blijft.
Producten
Auteur: J.W. van der Heijden, R. Oerlemans, P.P. Tak, Y.G. Assaraf, M.C. Kraan, G.L. Scheffer, C.J. van der Laken, W.F. Lems, R.J. Scheper, B.A.C. Dijkmans, G. Jansen.
Magazine: Arthritis and Rheumatism
Auteur: CJ. van der Laken, EH. Elzinga, MA. Kropholler, CFM. Molthoff, JW. van der Heijden, K. Maruyama, R. Boellaard, BAC. Dijkmans, G. Jansen.
Magazine: Arthritis and Rheumatism
Auteur: G. Jansen, JW. van der Heijden, BAC. Dijkmans
Magazine: International Journal of Clinical Rheumatology
Auteur: Van der Heijden JW, Dijkmans BAC, Scheper RJ, Jansen G
Magazine: Nature Clinical Practice Rheumatology
Auteur: van de Ven R, Oerlemans R, van der Heijden JW, Scheffer GL, de Gruijl TD, Jansen G, Scheper RJ.
Magazine: Journal of Leukocyte Biology
Auteur: J.W. van der Heijden, R. Oerlemans, B.A.C. Dijkmans, H. Qi, C.J. van der Laken, W.F. Lems, A.L. Jackman, M.C. Kraan, P.P. Tak, M. Ratnam, G. Jansen.
Magazine: Arthritis and Rheumatism
Auteur: JW. Van der Heijden, R. Oerlemans, WF. Lems, RJ. Scheper, BAC. Dijmans, G. Jansen.
Magazine: Clinical and Experimental Rheumatology
Auteur: R. Oerlemans, JW. van der Heijden, J. Vink, BAC. Dijkmans, GJL. Kaspers, WF. Lems, GL. Scheffer, I. Ifergan, RJ. Scheper, J. Cloos, YG. Assaraf, G. Jansen
Magazine: Arthritis Rheumatism
Auteur: R. Oerlemans, J. Vink, BAC. Dijkmans, YG. Assaraf, M. van Miltenburg, JW. van der Heijden, I. Ifergan, WF. Lems, RJ. Scheper, GJ. Kaspers, J. Cloos, G. Jansen
Magazine: Annals of the Rheumatic Diseases
Auteur: Verbrugge SE, Assaraf YG, Dijkmans BA, Scheffer GL, Al M, den Uyl D, Oerlemans R, Chan ET, Kirk CJ, Peters GJ, van der Heijden JW, de Gruijl TD, Scheper RJ, Jansen G.
Magazine: Journal pharmacology and experimental therapeutics
Auteur: Oerlemans R, Dijkmans BAC, Scheper RJ, Van der Heijden JW, Lems WF, Assaraf YG, Jansen G
Magazine: Annals of the Rheumatic Diseases
Auteur: R. Oerlemans, NE. Franke, YG. Assaraf, J. Cloos, I. van Zantwijk, CR. Berkers, GL. Scheffer, K. Debipersad, K. Vojtekova, C. Lemos, JW. van der Heijden, B. Ylstra, GJ. Peters, GJL. Kaspers, BAC. Dijkmans, RJ. Scheper, G. Jansen.
Magazine: Blood
Link: http://www.arthritisrheum.org and www.interscience.wiley.com
Auteur: J.W. van der Heijden
Verslagen
Eindverslag
Onderzoek naar resistentie tegen anti-reumatica
Patiënten met reumatoïde artritis (RA) worden langdurig behandeld met ontstekingsremmende medicijnen (anti-reumatica). Helaas worden veel patiënten in de loop van de behandeling resistent tegen deze medicijnen. Resistentie tegen antibiotica bij infectieziekten en resistentie tegen cytostatica bij kanker zijn bekende fenomenen en daar is veel onderzoek naar gedaan; naar resistentie tegen anti-reumatica is echter nog relatief weinig onderzoek verricht.
Joost van der Heijden zocht naar de mechanismen van resistentie tegen anti-reumatica in ontstekingscellen van RA-patiënten. Zijn studies hebben een specifiek pomp-eiwit (BCRP) aangetoond op de celmembraan van ontstekingscellen van RA-patiënten. Dit eiwit pompt verschillende anti-reumatica direct na opname in de ontstekingscel weer naar buiten, voordat ze hun ontstekingsremmende effect hebben kunnen uitvoeren. Het vóórkomen van dit eiwit bij RA-patiënten bleek geassocieerd te zijn met een verminderde werking van de foliumzuur-antagonist methotrexaat, het meest voorgeschreven anti-reumaticum.
Naast het onderzoek naar resistentie-mechanismen heeft Van der Heijden ook de ontstekingsremmende werking onderzocht van nieuwe generatie foliumzuur-antagonisten, die ontworpen zijn om bekende mechanismen van methotrexaat-resistentie te omzeilen. Uit deze groep werden nieuwe medicijnen geselecteerd met een zeer goede ontstekingsremmende werking. Een van deze middelen wordt selectief opgenomen via de folaat-receptor (type beta), een receptor die exclusief voorkomt op geactiveerde macrofagen in gewrichten van RA-patiënten. Met een dergelijk geneesmiddel is het mogelijk om specifiek en selectief de ziekmakende ontstekingscellen aan te pakken, terwijl de functie van gezonde cellen en organen intact blijft. Het onderzoek naar deze nieuwe geneesmiddelen is nog in een experimentele (laboratorium) fase; er worden dus op dit moment nog geen patiënten mee behandeld.