Ontwikkeling handreiking ‘Effectief sturen op cliëntveiligheid in de verpleging verzorging en thuiszorg’

Deze verspreidings- en implementatie impuls is gericht op de implementatie van de onderzoeksresultaten van het onderzoeksproject Effectief sturen op cliëntveiligheid in de VV&T; een handleiding voor bestuurders (project 5155000060). Uit het onderzoeksproject bleek onder andere dat:
- zorgorganisaties al afspraken maken over het leggen van verantwoordelijkheden in verschillende lagen, maar daarin nog zoekende zijn;
- bestuurders zoeken naar instrumenten en goede voorbeelden om te werken met meer ‘zachte’ informatie, bijvoorbeeld om het elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden mogelijk te maken;
- er behoefte is aan een systematische aanpak van cliëntveiligheid;
- veel organisaties sturingsmodaliteiten inzetten voor stadium 2 terwijl ze nog in stadium 1 verkeren.

Binnen het onderzoeksproject is gebruik gemaakt van het evolutionair model voor cliëntveiligheid van Plexus (‘Sturingsmodaliteiten voor cliëntveiligheid’). Dit blijkt goed aan te sluiten bij de huidige ontwikkelingen in de VVT richting regelarme zorg en meer zelfsturing. Dit model kan een basis vormen voor de systematische aanpak van cliëntveiligheid. Het model is echter nog complex en abstract. Daarom hebben we in implementatieproject de nadruk gelegd op het promoten van deze methode (begrijpelijk voor iedereen) en op tools die de zelforganisatie van teams bevorderen. Daarnaast is gewerkt aan een aanpassing van de zelfevaluatie c.q. Quick Scan om bestuurders te helpen bepalen in welk stadium ze zich bevinden en daar de juiste instrumenten voor te kunnen benutten.

Het doel van dit implementatieproject was om een handreiking te ontwikkelen voor bestuurders en managers voor het sturen op cliëntveiligheid. Op basis van de onderzoeksresultaten uit het project 5155000060 en diverse gesprekken met experts, bestuurders en managers hebben we besloten de handreiking op te bouwen uit de volgende onderdelen:
1. Visuele presentatie en uitleg van het evolutionair model voor cliëntveiligheid van Plexus, ‘Sturingsmodaliteiten voor cliëntveiligheid’.
2. Quick Scan of zelfevaluatie behorend bij het model, dat inzicht geeft in welk stadium van sturing de organisatie zich bevindt, zodat helder wordt welke interventies passend zijn.
3. Een overzicht van interventies die bestuurders en managers kunnen inzetten bij het sturen op cliëntveiligheid. Hierbij focussen we ons vooral op de meer ‘zachte’ vormen van informatieverzameling en tools die de zelforganisatie van teams bevorderen.

Deze drie onderdelen zijn de opbrengst van dit project en vormen de basis voor een compleet samengestelde handreiking voor bestuurders en managers. Gedurende het project hebben we besloten om de onderdelen nog niet samen te voegen en vorm te geven als een complete digitale handreiking die verspreid kan worden. De reden hiervoor is dat het Zorg Instituut Nederland en de Inspectie voor de Gezondheidszorg hebben aangegeven dat zij graag gebruik willen maken van deze onderdelen van de handreiking. Het Zorg Instituut Nederland wil het model graag als kapstok gebruiken voor haar Kwaliteitsbibliotheek en ook de interventies en de aangepaste methode hierin een plek geven. De Inspectie voor de Gezondheidszorg werkt aan een model voor systeemtoezicht en baseert dit deels ook op het model van Plexus.
In een vervolgproject zullen Vilans, IGZ en het Zorg Instituut Nederland samen (de onderdelen van) de handreiking verder ontwikkelen tot een praktisch en integraal model voor sturing van veiligheid in de VV&T. Na afloop van dit vervolgproject volgt brede verspreiding via o.a. de kwaliteitsbibliotheek van het Zorg instituut Nederland.