Ontwikkeling JGZ-richtlijn astma

Astma is de meest voorkomende chronische aandoening bij kinderen (prevalentie 0-4 jaar 5-10%; 4-12 jaar 5-6%; 12-18 jaar 3-5%). Bij jonge kinderen (< 6 jaar) is het moeilijk de diagnose te stellen en wordt er volstaan met een ‘symptoomdiagnose’ (’recidiverend piepen al dan niet met hoesten’). Mogelijkheden tot preventie van astma zijn o.a. het geven van borstvoeding, niet roken. En als de diagnose astma is gesteld zijn effectieve (inhalatie)therapieën beschikbaar, ook voor de allerjongsten. Vroege onderkenning van astma gebeurt vaak in de huisartspraktijk, maar is ook mogelijk in de jeugdgezondheidszorg (JGZ). De JGZ kan tijdens de verschillende contactmomenten met 0-4 jarigen, maar ook daarna op school symptomen van astma signaleren. Door het hoge bereik heeft de JGZ de gelegenheid voor signalering, verwijzing, begeleiding en voorlichting bij vrijwel de gehele jeugd.

In het kader van het project werd een JGZ-richtlijn Astma bij Kinderen (0-19 jaar) ontwikkeld met daarin beschreven de optimale strategieën voor de preventie van astma bij kinderen, bepaald aan de hand van literatuuronderzoek en consultatie van experts. Bij de ontwikkeling werd gebruik gemaakt van de criteria voor Evidence Based Richtlijn Ontwikkeling (EBRO; een gestructureerde procedure van richtlijn ontwikkeling door het Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO. De eerste versie van de conceptrichtlijntekst werd ontwikkeld door een klein team van TNO-deskundigen (een epidemioloog, twee artsen jeugdgezondheidszorg, een kinderarts en een deskundige op het terrein van richtlijnontwikkeling) samen met twee JGZ-verpleegkundigen. Deze versie van de concepttekst werd voorgelegd aan een groep van experts/sleutelfiguren. Deze groep bestond uit vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde (NVK), Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN), het Astmafonds, Stivoro en de astmapatiëntenvereniging. Een huisarts heeft op persoonlijke titel meegelezen tijdens het ontwikkelproces. Consultatie van ouders van kinderen zonder astma over hun verwachtingen van de JGZ bleek maar beperkt realiseerbaar.

Tevens werd een set prestatie-indicatoren ontwikkeld waarmee de uitvoering en de effecten van de richtlijn gemeten kunnen worden. Een proefimplementatie maakte ook deel uit van het project. Het doel van de proefimplementatie was tweeledig. Enerzijds werd de richtlijn na het uittesten in de regio’s aangepast worden aan de hand van het commentaar uit de JGZ praktijk, zowel tekstueel als eventueel inhoudelijk. Anderzijds werd onderzocht wat de meest optimale invoerstrategie voor de (landelijke) implementatie van de richtlijn is. Op basis van de proefimplementatie werd een plan voor de (landelijke) implementatie van de richtlijn opgesteld.