Mobiele menu

Patient initiated diagnostics: a moral investigation of its consequences for the patient-doctor relationship. (‘Komt een test bij de dokter…’, ‘A Test seeing a doctor’)

Samenvatting na afronding

Zorggebruikers worden in toenemende mate zorgconsumenten met een grote mate van eigen regie. Daar past ook het gebruik van health checks of 'Direct to Consumer' (DTC) tests bij. Daar komt in principe de eigen arts niet meer aan te pas. Zulke tests vergroten de patiëntenautonomie en zij kunnen bijdragen aan de vroege opsporing van (dan nog) behandelbare ziekten. Maar ze kunnen ook tot nodeloze ongerustheid, tot overbehandeling en overdiagnostiek leiden, en vervolgonderzoek dat in het reguliere circuit plaatsvindt, drukt vaak op het publieke zorgbudget.

Resultaten

In deze studie is onderzocht hoe patiënten en artsen over al die zaken denken, maar ook is onderzocht of DTC-tests van invloed zijn op de arts-patiëntrelatie. Het antwoord daarop luidt: ja, maar tegenover een verslechtering in sommige gevallen staat een verbetering in andere gevallen. Op basis van ethische en empirische overwegingen pleiten de onderzoekers voor een grotere bewustwording bij zorggebruikers voor het gegeven dat hun arts doorgaans openstaat voor iemands beslissing om een health check te gebruiken. Ook kunnen artsen een deel van deze checks zelf doen.


Samenvatting bij start

Steeds vaker komen patiënten bij hun huisarts met de resultaten van onderzoek dat zij op eigen initiatief hebben laten verrichten, zoals de Total Body Scan en het Duizend Dollar Genoom. Welke gevolgen heeft dit voor de patiënt en voor de arts-patiëntrelatie? Moet een arts vooral geruststellen of moet worden doorverwezen voor vervolgonderzoek? En wat zijn de gevolgen van eventueel gevonden aandoeningen voor de familierelaties van de patiënt?

Onder de titel ‘Komt een test bij de dokter’ gaan het Lindeboom Instituut en de Nederlandse Patiënten Vereniging naar deze vragen onderzoek verrichten. Het project duurt van april 2016 t/m januari 2018 en staat o.l.v. prof.dr. Theo Boer, Lindeboom hoogleraar Ethiek van de Zorg.

Voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen wordt gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, enquêtes, interviews en focusgroepen. De resultaten komen beschikbaar in de vorm van een onderzoeksrapport en van meerdere brochures, bestemd voor zowel artsen als zorgvragers.

Producten

Titel: Experts: nieuwe donorwet maakt beslissing moeilijker
Auteur: Eva Gabeler
Magazine: De Telegraaf
Titel: Ethicus Theo Boer over health checks
Auteur: Charlotte Ariese-van Putten
Magazine: Zorg en Welzijn
Titel: Health checks, gezond idee?
Auteur: Japke-Nynke de Haas-de Vries
Magazine: 'Lindeblad' van het Lindeboom Instituut
Titel: Health Checks en de arts-patiëntrelatie
Auteur: Theo Boer
Magazine: Huisarts & Wetenschap
Titel: ‘Je kunt er beter op tijd bij zijn’
Auteur: Sjoerd Wielenga
Magazine: 'Visie' van de Evangelische Omroep
Titel: Onze gezondheid testen “voor het geval dat”
Auteur: Aline de Bruijn
Magazine: Reformatorisch Dagblad
Titel: “Baat het niet, het kan wél schaden”
Auteur: Jop van Kempen
Magazine: Het Parool
Titel: Twijfels over nut van health checks
Auteur: Marco Visser
Magazine: Trouw
Titel: Health check, gezond idee?
Auteur: Patricia Boon
Magazine: De Telegraaf
Titel: Van “voor het geval dat” tot morele plicht
Auteur: Hans-Lukas Zuurman
Magazine: Nederlands Dagblad
Titel: "Je krijgt informatie die tot dat moment alleen God wist"
Auteur: Charlotte Ariese-van Putten
Magazine: Zorg van de Nederlandse Patienten Vereniging
Titel: Health checks
Auteur: Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppkink
Titel: Voorspellende geneeskunde
Auteur: Martijn van Rijswijk
Titel: Komt een test bij de dokter
Auteur: Martijn van Rijswijk
Titel: Interview met Theo Boer en Martijn van Rijswijk over health checks
Auteur: Tijs van den Brink
Titel: Interview met Theo Boer over health checks
Auteur: Groot Nieuws Radio
Titel: Theo Boer: “Health checks worden nauwkeuriger en talrijker”
Auteur: Jeffrey Schipper
Titel: Health Checks and Religion
Auteur: Theo Boer en Elise van Hoek
Titel: Interview met Theo Boer over health checks
Auteur: RTL Editie NL
Titel: PR-campagne rondom de patientenbrochure 'Wil ik alles weten' via Facebook
Auteur: Nederlandse Patienten Vereniging
Titel: Health Checks and the Doctor-Patient Relationship
Auteur: M.N. van Rijswijk, T.A. Boer, and J.N. de Haas-de Vries
Titel: Komt een test bij de dokter
Auteur: T.A. Boer, S.M.H. Einerhand, J.N. de Haas-de Vries, M.N. van Rijswijk
Titel: Wil ik alles weten?
Auteur: Nederlandse Patienten Vereniging
Titel: Inbreng NPV-Zorg voor het leven voor het AO Preventiebeleid op 14 december 2016
Auteur: NPV-Zorg voor het leven

Verslagen


Eindverslag

Zorggebruikers worden in toenemende mate zorgconsumenten met een grote mate van eigen regie. Daar past ook het gebruik van health checks of 'Direct to Consumer' (DTC) tests bij. Daar komt in principe de eigen arts niet meer aan te pas. Zulke tests vergroten de patiëntenautonomie en zij kunnen bijdragen aan de vroege opsporing van (dan nog) behandelbare ziekten. Maar ze kunnen ook tot nodeloze ongerustheid, tot overbehandeling en overdiagnostiek leiden, en vervolgonderzoek dat in het reguliere circuit plaatsvindt, drukt vaak op het publieke zorgbudget. In deze studie hebben wij onderzocht hoe patiënten en artsen over al die zaken denken, maar ook en vooral hebben wij onderzocht of DTC-tests van invloed zijn op de arts-patiëntrelatie. Het antwoord daarop luidt: ja, maar tegenover een verslechtering in sommige gevallen staat een verbetering in andere. Op basis van ethische en empirische overwegingen bepleiten wij een grotere bewustwording bij zorggebruikers voor het gegeven dat hun arts doorgaans open staat voor iemands beslissing om een health check te gebruiken en bepleiten de ontwikkeling van uniforme ‘bijsluiters’ bij health checks met een zo eerlijk mogelijk beeld over te verwachten resultaten en bijwerkingen. Ook kunnen artsen een deel van deze checks zelf doen.
Dit onderzoeksproject richt zich specifiek op de gevolgen van door patiënten geïnitieerde health checks voor de arts-patiënt relatie. Inmiddels heeft een literatuursearch plaatsgevonden, met name over de ethische aspecten van ‘een test die bij de dokter komt’. De resultaten van dit onderzoek vormden de uitgangspunten voor een digitale enquête onder patiënten. Het ging om twee onderzoeken: één onder leden van de NPV (Nederlandse Patiënten Vereniging) en een andere een onder een algemeen panel van mensen zonder specifieke affiliatie. De belangrijkste onderzoeksdoelstellingen zijn: 1. Het onderzoeken van de verschillende morele aspecten van health checks voor patiënten, artsen, voor de arts-patiënt relatie en voor de andere relaties van de patiënt. 2. Reflectie op de eisen voor artsen én patiënten in verband met door patiënt geïnitieerde diagnostische tests. 3. Het leveren van begrijpelijke, up-to-date, toegankelijke en waardevolle informatie voor patiënten die algemene tests hebben geïnitieerd of dit overwegen te doen. Een adviesraad bestaande uit experts en vertegenwoordigers van organisaties uit het veld geeft inhoudelijk commentaar op het project. Het eindrapport komt naar verwachting voor de zomer van 2017 gereed, een of meer patiëntenbrochures vanaf september 2017.

Onderwerpen

Kenmerken

Projectnummer:
731010018
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2016
2018
Gerelateerde programma's:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. T.A. Boer
Verantwoordelijke organisatie:
Prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut