Preventieve aanpak betreffende psychische gezondheid en middelengebruik onder statushouders in Utrecht

Vluchtelingen zijn extra kwetsbaar zijn voor het ontwikkelen van problematisch middelengebruik en psychische problemen. Er zijn signalen dat onder statushouders in Utrecht sprake is van problematisch middelengebruik. Excessief of problematisch gebruik van middelen kan voortkomen uit, leiden tot, of invloed hebben op psychische klachten, zeker bij een groep waarbij meerdere risicofactoren aanwezig zijn. Deze groep heeft dan ook een verhoogd risico op psychische klachten zoals angst en depressie, al dan niet voortkomend uit trauma. Onder statushouders zelf maar ook onder intermediairs werkzaam met statushouders is onvoldoende kennis over de effecten en risico’s van middelengebruik en de samenhang met psychische klachten. Tevens is er weinig informatiemateriaal en preventieve interventies ter voorkoming van psychische klachten en middelengebruik beschikbaar voor GGZ- en verslavingspreventie gericht op statushouders. Ook geven intermediairs aan zich onvoldoende bekwaam te voelen in het kunnen signaleren van en omgaan met gebruik en psychische problematiek en het bespreekbaar maken hiervan. Daaraan gerelateerd komen statushouders onvoldoende goed in zorg terecht wanneer nodig. Jellinek Preventie en Sinaï Centrum hebben daarom besloten hun expertise te bundelen en te werken aan een preventieve aanpak in samenwerking met de gemeente Utrecht gericht op het in een vroeg stadium signaleren en bespreekbaar kunnen maken van psychische klachten en middelenmisbruik, al dan niet met elkaar samenhangend, onder statushouders. Tevens zal deze aanpak intermediairs ondersteunen op het gebied van doorverwijzing en warme toeleiding tot zorg in de eerste of tweede lijn. Om te zorgen dat de aanpak effectief is zal worden gewerkt vanuit een integrale aanpak, waarbij verschillende beïnvloedbare determinanten zullen worden aangepakt, gericht op zowel persoonlijke- als omgevingsfactoren. In samenwerking met partners en middels actieve participatie vanuit de doelgroep zelf, zal er worden gewerkt aan het bevorderen van een gezonde leefstijl en het verminderen van psychische klachten onder statushouders. De aanpak is opgesplitst in drie onderdelen; het vergroten van kennis en risicoperceptie, het vergroten van de eigen effectiviteit en vaardigheden en het effectief beïnvloeden van beleid en omgeving. Door middel van diverse activiteiten wordt hieraan gewerkt. De activiteiten in het projectplan zijn: A. Ontwikkelen van psycho-educatie materiaal B. Opzetten en uitvoeren deskundigheidsbevordering voor intermediairs C. Beleidsadvisering D. Evaluatie en effectonderzoek Bij activiteit A zullen er materialen ontwikkeld worden die kunnen bijdragen aan het vergroten van de kennis en risicoperceptie van zowel intermediairs als statushouders zelf over de effecten en mogelijke risico’s van middelengebruik. Het zal bijdragen aan het zelfmanagement van de statushouders betreffende het herkennen van problematiek en er zullen zowel positieve als negatieve vormen van coping met stresssituaties behandeld worden. Deze materialen zullen aansluiten op de verschillende etnische achtergronden van de doelgroep en zowel online als offline verspreid worden. De doelgroep zal betrokken worden bij het ontwikkelen van de producten. Activiteit B is specifiek gericht op intermediairs en semi-professionals. Deskundigheidsbevordering kan hen ondersteunen in handelingsperspectieven, het behouden van professionele afstand en warme toeleiding naar zorg. De deskundigheidsbevordering richt zich op kennis over middelengebruik en psychische gezondheid bij statushouders, alert zijn op zorgelijke signalen en leren wat helpend gedrag is. Activiteit C biedt ondersteuning bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. Beleidsadvisering richt zich op het geven van advies over beleid, beleidsmaatregelen en handelingswijzen betreffende een specifieke organisatie. In het op te stellen beleid zal er specifiek aandacht worden gegeven aan het ontmoedigen of uitstellen van gebruik, het signaleren bij vermoedens van gebruik en/of psychische klachten, vastleggen van afspraken en de beschikbare zorgroute voor het toe leiden naar zorg. Activiteit D bestaat uit een proces- en effectevaluatie. De effectevaluatie is gericht op het onderzoeken van het effect van de verschillende projectactiviteiten. De procesevaluatie bestaat deels uit een klanttevredenheid en heeft als doel het tussentijds bij te kunnen sturen en verzamelde input en ervaringen mee te kunnen nemen in de eindrapportage en adviezen voor de toekomst. Bovenstaande activiteiten worden ingezet teneinde de kennis van intermediairs en de einddoelgroep te vergroten door middel van psycho-educatie en deskundigheidsbevordering en ze vaardiger te maken in het signaleren, bespreekbaar maken en doorverwijzen tot zorg. Op deze manier wordt er getracht om de psychische klachten en het overmatig middelengebruik onder statushouders terug te dringen om zo een verbeterde psychische gezondheid en verhoogde kwaliteit van leven van de einddoelgroep te bereiken.