Problem Solving Treatment voor psychische klachten in de huisartspraktijk: effectiviteit en haalbaarheid in de huisartsopleiding

Achtergrond: In de huisartspraktijk worden veel psychische klachten en/of emotionele problemen gepresenteerd. Klachten persisteren vaak en hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt. Momenteel bestaat de gebruikelijke zorg veelal uit medicatie en/of praten. Medicatie is niet altijd een goede optie en praten gebeurt vaak ongestructureerd. Problem Solving Treatment (PST), een korte psychologische behandeling ontwikkeld voor gebruik in de eerste lijn, is in het buitenland onderzocht en effectief gebleken voor de behandeling van depressie en andere psychische klachten. Het is een korte behandelingsmethode van 4 a 6 sessies van maximaal een half uur, waarin men de patiënt leert om op gestructureerde wijze (delen van) problemen op te lossen. Doel en Vraagstelling: PST introduceren in de Nederlandse eerste lijn met daarbij de volgende twee vraagstellingen: 1. Wat is het effect van PST op emotionele symptomen en kwaliteit van leven van patiënten, indien dit wordt uitgevoerd door huisartsen-in-opleiding (haio’s)? 2. Wat is de haalbaarheid van PST tijdens de huisartsopleiding? Methode: 1. Derdejaars groepen haio’s worden getraind in PST en in een gecontroleerd klinisch onderzoek wordt de effectiviteit hiervan bestudeerd bij patiënten met psychische klachten. Data van deze patiënten worden vergeleken met data van patiënten uit de controlegroep waarin ‘care as usual’ wordt geleverd door derdejaars haio’s (2x90 patiënten). Hierbij wordt gekeken naar de ernst van de klachten, de kwaliteit van leven, patiëntsatisfactie, en consultfrequentie. Deze data worden verzameld d.m.v. vragenlijsten. 2. De haalbaarheid van PST voor haio’s wordt beoordeeld o.b.v. geïnvesteerde tijd voor training en behandeling vergeleken met usual care, en een focusgroepstudie naar de meningen over PST, het trainingsprogramma en de ervaren barrières bij implementatie in de praktijk. Resultaten: 1. Haalbaarheid van PST in de huisartsopleiding: Twintig derdejaars haio’s werden getraind in PST. Zij kregen 5 maanden supervisie en behandelden in die periode 52 patiënten (2-6 sessies/patiënt; gemiddeld 51 minuten voor de eerste sessie, 32 minuten voor vervolgsessies). De haio’s waardeerden het gestructureerde, concrete en praktische karakter van de behandeling evenals de actieve rol van de patiënt. Als nadeel noemen zij de hoeveelheid tijd die de behandeling vraagt. PST is dus haalbaar binnen de huisartsopleiding: haio’s kunnen hierin getraind worden, voeren de behandeling goed uit, patiënten volgen de behandeling en haio’s zijn positief over de training en behandeling. 2. Effectiviteit van PST bij patiënten met psychische klachten: Na deze eerste groep haio’s werd nog een tweede groep haio’s (n=17) getraind. In totaal werden in de PST-groep 98 patiënten in de studie ingesloten en in de controlegroep 103. De respons op de vragenlijsten bedroeg 67% en 62% voor de 2e resp. 3e vragenlijst. Definitieve resultaten van deze gegevens volgen. Naast deze vragenlijstgegevens verzamelden we dossiergegevens t.a.v. de zorgconsumptie voor en na de interventie (PST c.q. gebruikelijke zorg). Van de 98 patiënten in de interventiegroep startten 77 met PST en 53 van hen maakten de behandeling af. Zowel in de interventie- als controlegroep vonden in het half jaar na de behandeling minder consulten plaats dan in het half jaar voor de behandeling maar het verschil tussen de groepen was niet significant (PST 3.3 voor; 2.3 na; controle 4.5 voor; 3.4 na). Het gemiddeld aantal consulten tijdens de behandeling was 5.0 bij PST (inclusief PST-sessies) en 3.3 bij controlebehandeling. Ook het medicatiegebruik nam in beide groepen af na de behandeling, nu met een significant voordeel voor de PST-groep. Maar daarbij was geen significant verschil tussen de groepen te zien in het gebruik van antidepressiva, benzodiazepines of pijnstillers. Het aantal patiënten dat verwezen wordt is na de behandeling niet significant lager dan daarvoor en daarbij zijn er geen signific