Procesanalyse en evaluatie van het Ontwerp zorg, beroepen en opleidingen 2030

De gezondheidszorg in Nederland kampt met drie centrale problemen: de toenemende vraag naar zorg, een dreigend tekort aan zorgverleners en de stijgende zorguitgaven. Om deze problemen het hoofd te bieden dient een duurzaam zorgsysteem te worden ontwikkeld, met kwalitatief hoogwaardige, doelmatige en toegankelijke zorg. De noodzaak van een actieve zelfzorg van de bevolking staat hierbij centraal. De omslag van ziekte en zorg (zz) naar gezondheid en gedrag (gg) van burgers is de kern van de ontwikkeling van een dergelijke zorgsysteem. De Adviescommissie Innovatie Zorgberoepen en Opleidingen adviseert de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) over de gewenste ontwikkeling van beroepen en opleidingen in de gezondheidszorg. Hierbij baseert zij zich op de toekomstige vraag naar zorg en de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen in de zorg. Het doel is om een nieuwe beroepenstructuur voor de (gezondheids)zorg en een daarop afgestemd opleidingscontinuüm te ontwikkelen voor kwalitatief hoogwaardige, doelmatige en toegankelijke zorg. In het model “Ontwerp zorg, beroepen en opleidingen” wordt de werkwijze van het Adviestraject beschreven. Om de waarde van het Adviestraject “Ontwerp zorg, beroepen en opleidingen 2030” te kunnen vaststellen en voor de overdraagbaarheid van de werkwijze en de resultaten naar andere regio’s heeft het Verwey-Jonker Instituut een voorstel gemaakt voor het uitvoeren van een begeleidend onderzoek in de vorm van een procesanalyse en evaluatie van de werkwijze (september 2013 tot en met oktober 2015). De centrale vraagstelling van de procesanalyse is: Hoe kan de werkwijze van de broedplaatsen van het Adviestraject worden overgedragen en breed worden toegepast? Het doel van de procesanalyse is tweeledig en bestaat uit het vaststellen van de waarde van de aanpak en het ontwikkelen van concrete instrumenten die het mogelijk maken om de werkwijze over te dragen naar andere regio’s. Het vraagstuk van de overdraagbaarheid is het centrale onderdeel van de procesanalyse en draagt bij aan het ontwikkelen van de broedplaatsen van good practice (Friesland) naar best practice (Amsterdam, Vechtdal en Rotterdam) naar common practice (Nederland). De onderzoeksmethodiek die we voor de procesanalyse gebruiken, is die van begeleidend actieonderzoek. Dit betekent dat we gedurende de activiteiten van de broedplaatsen leren van de opgedane ervaringen door de (tussentijdse) resultaten en effecten zichtbaar te maken. Tevens draagt begeleidend actieonderzoek bij aan het draagvlak van de praktijken door het versterken van de samenwerking, zowel tussen domeinen als tussen professionals en burgers. De procesanalyse levert concrete instrumenten op om de werkwijze van de broedplaatsen in andere regio’s in te voeren. Deze worden toegankelijk gemaakt in een e-book: een digitale handreiking voor de broedplaatsen en andere regio’s in Nederland. De evaluatie heeft betrekking op het gehele Adviestraject. De centrale vraagstelling van de evaluatie is: Leidt de beoogde werkwijze tot de ontwikkeling van een toekomstgerichte beroepenstructuur en opleidingenstructuur? Voor de beantwoording van deze vragen ontwikkelen we een instrumentarium waarmee we de voorgang en doelrealisatie van de diverse onderdelen van het adviestraject gestructureerd en samenhangend in kaart brengen en analyseren. De aandacht gaat daarbij zowel uit naar procesvariabelen (middelen die ingezet worden om de beoogde resultaten te bereiken) als naar contextvariabelen (variabelen die niet in de uitvoeringstrategie zijn opgenomen, maar die wel van invloed zijn op de resultaten). Het gaat om het instrument “Milestones & Benchmarks”. Milestones zijn doelen die bereikt moeten worden en Benchmarks zijn acties die uitgevoerd moeten worden om deze doelen te bereiken. Dit instrument geeft een duidelijke structuur voor het bepalen van de voortgang wat betreft het meten van uitkomsten en het (her)inrichten van werkprocessen de activiteiten gericht op overdracht en verspreiding van de resultaten. Aan de hand van het Milestones & Benchmarks instrument formuleren we ook concrete handvatten voor de verdere ontwikkeling en implementatie van (de diverse onderdelen van) het Adviestraject. In de tussen- en eindrapportages doen we aanbevelingen gericht op de verdere ontwikkeling van een toekomstgerichte beroepenstructuur en opleidingenstructuur.