Secondary stroke prevention.

Deze NWO programmasubsidie heeft geresulteerd in twee proefschriften en 16 wetenschappelijke artikelen.

Beroerte is een wereldwijd probleem. Het is de tweede doodsoorzaak en een van de frequentste oorzaken van blijvende invaliditeit. Ischemie is in 80% de oorzaak. Het identificeren van patiënten met een hoog risico voor het krijgen van nieuwe hart- en vaatziekten, zowel op basis van ischemie als van bloeding, na het doormaken van een TIA of herseninfarct kan leiden tot betere secundaire preventie.

Hoofdonderwerp van het eerste promotieonderzoek was de relatie tussen (1) genetische varianten die leiden tot een verhoogde tromboseneiging en (2) het risico op herseninfarct of op toekomstige hart- en vaatziekten na herseninfarct.
In het POLARIS onderzoek hebben wij 23 veelvoorkomende genetische varianten onderzocht bij 887 patiënten die een TIA of herseninfarct hebben doorgemaakt. Geen enkele variant bleek een duidelijke invloed te hebben op het ontstaan van nieuwe hart- en vaatziekten na het doormaken van een herseninfarct, alhoewel twee varianten (van subunit B van stollingsfactor XIII en van plasminogen activator inhibitor-1 (PAI-1) wel een verhoogd risico op algehele sterfte op de lange termijn gaven. Ernstige vernauwing van de halsslagader (symptomatische carotisstenose) kwam vaker voor bij dragerschap van een variant in stollingsfactor V. Een variant in stollingsfactor XIII komt vaker voor bij patiënten met ziekte van de grote hersenvaten (vergeleken met de kleine vaten), terwijl bij de overige 22 varianten geen duidelijk verschil was tussen schade aan grote of kleine vaten.
Ook een dikkere vaatwand van de halsslagader was gerelateerd aan ziekte van de grote hersenvaten bij 532 patiënten na herseninfarct.
In een deelonderzoek van het RATIO onderzoek werd het voorkomen van varianten in stollingsfactor XIII bij 190 jonge vrouwen met herseninfarct vergeleken met 767 gezonde jonge vrouwen. Een specifieke variant van subunit A1 (Tyr204Phe) bleek een 9-maal verhoogd risico op herseninfarct te geven. In combinatie met gebruik van orale anticonceptie was dit risico zelfs 20-maal verhoogd.
In een deelonderzoek van het SPIRIT onderzoek werden twee varianten gevonden die gerelateerd zijn aan het risico op bloedingcomplicatie bij patiënten met TIA of herseninfarct die agressieve bloedverdunners (orale antistolling) gebruiken. De Thr312Ala variant van het alfa-fibrinogeen gen was geassocieerd met een lager bloedingsrisico, terwijl factor V Leiden onverwacht was geassocieerd met een hoger bloedingsrisico.

Het tweede proefschrift richtte zich op bloedingsrisico’s bij secundaire preventie na cerebrale ischemie. Allereerst schreven we een review over de risicofactoren voor hersenbloedingen in de algemene bevolking. Leeftijd, mannelijk geslacht, hoge bloeddruk en gebruik van veel alcohol bleken risicofactoren te zijn, terwijl hoge cholesterolspiegels met een lager risico waren geassocieerd. De prognose direct na een hersenbloeding kan zeer slecht zijn, daarom zijn meerdere voorspelregels ontwikkeld voor het schatten van het beloop. We deden een systematisch onderzoek naar deze regels, maar vonden dat geen ervan in staat is met voldoende zekerheid een infauste prognose te voorspellen.
In eerder onderzoek hadden we gevonden dat patiënten met een arteriële oorsprong van hersenischemie veel vaker een hersenbloeding kregen bij gebruik van orale antistolling dan patiënten met hersenischemie van cardiale oorsprong. Daarom onderzochten we of dat verschil ook aanwezig was bij het gebruik van aspirine. Dat bleek niet het geval te zijn. Blijkbaar is de combinatie van hersenischemie van arteriële oorsprong met gebruik van orale antistolling een gevaarlijke.
Door de gegevens van acht cohorten te combineren (12.648 patiënten) konden we nagaan welke factoren het risico op een hersenbloeding verhogen na cerebrale ischemie. Leeftijd (60+), glucosespiegel (<7 mmol/l), systolische bloeddruk (>=140 mm Hg) en gebruik van antihypertensiva bleken h