Seks onder je 25e II: een Participatief Actie Onderzoek naar de seksuele gezondheid van jongeren in Nederland
In maart 2010 startte Seks onder je 25e II. Het eerste onderzoek sloot in 2005 af met een onderzoeksboek en een actieplan van tientallen stakeholders. Seks onder je 25e II is net als het eerste onderzoek, een participatief actie onderzoek. Ruim 60 verschillende stakeholders gaven input voor de vragenlijst. Deze is afgenomen onder ruim 10.000 jongeren in de leeftijd van 12-25 jaar. Op basis van de onderzoeksresultaten ontwikkelen de betrokken belanghebbenden een gezamenlijk actieplan. Dit actieplan geeft richting aan de keuze van doelgroepen, settings en thema’s die de komende jaren bijzondere aandacht moeten krijgen. De onderzoeksresultaten worden eind 2011 gepubliceerd. Het actieplan wordt in april 2012 gepresenteerd.
Verslagen
Eindverslag
Het Participatieve Actie Onderzoek Seks onder je 25e 2012 -een samenwerkingproject van Soa Aids Nederland en Rutgers WPF- is een vervolg op het Seks onder je 25e onderzoek uit 2005. In 2011 vulden bijna 8000 jongeren in de leeftijdsgroep van 12 –25 jaar een digitale vragenlijst in. Enkele resultaten: De toename van seksueel actieve jongeren op het voortgezet onderwijs die in 2005 ten opzichte van 1995 werd waargenomen, is gestabiliseerd. De leeftijd van de eerste keer seks is nagenoeg dezelfde gebleven. Het merendeel van de jongeren beschermt zichzelf bij de eerste keer seks goed tegen soa’s en zwangerschap. Binnen relaties stoppen jongeren echter snel met het gebruiken van condooms. Seksuele grensoverschrijding blijft net als in 2005 onverminderd hoog. De eerste keer geslachtsgemeenschap komt voor veel jongeren onverwacht,meisjes hebben vaker dan jongens spijt van hun eerste keer. Homojongens komen gemiddeld een jaar eerder ‘uit de kast’ dan in 2005. Homo-acceptatie is gering, vooral in de jongste groepen en bij streng Christelijke en Islamitische of lager opgeleide jongeren. Jongeren tussen de 12 en 17 jaar werden via scholen benaderd. Jongeren van 17 tot 25 jaar middels een brief aan hun huisadres. 23 GGD-en waren betrokken bij de werving van geselecteerde scholen en het benaderen van gemeenten in de regio’s via een willekeurige steekproeftrekking via de GBA’s. 50 scholen verleenden hun medewerking aan het onderzoek. Alle 55 benaderde gemeenten participeerden in de steekproeftrekking uit de GBA’s. Drie GGD-en hebben gekozen voor een regionale ophoging. Om inzicht te krijgen in trends zijn veel vragen uit 2005 herhaald, maar er zijn ook vragen of thema’s opgenomen die door de betrokken partijen zijn aangedragen. Naast een versie voor jongeren van 12 –25 jaar vanaf VMBO niveau werd tevens een aangepaste, veel kortere vragenlijst voor jongeren van het praktijkonderwijs ontwikkeld. De opzet van het project Seks onder je 25e is gebaseerd op de principes van Participatory Action Research. Zowel bij de opzet van het onderzoek als erna, bij de ontwikkeling van het actieplan, zijn veel verschillende belanghebbenden betrokken: GGD-en, Sense regio’s, landelijke thema- en kennisinstituten op het gebied van jongeren, gezondheid en seksualiteit, jongerenvertegenwoordigers, jongerenmedia, docentenopleiders, RIVM/CIB en Fondsen. Zodoende sluit het onderzoek beter aan op de behoeften in het veld en is er een grotere kans op implementatie van de onderzoeksresultaten. Er hebben diverse activiteiten plaatsgevonden ter bevordering van de betrokkenheid van de stakeholders, bijvoorbeeld middels een vragenlijst over onderzoekswensen (65 stakeholders), terugrapportage van deze wenseninventarisatie, stakeholders feedback laten geven op de concept vragenlijst, verspreiding van enkele nieuwsbrieven, stakeholders input vragen voor de analyse van de onderzoeksuitkomsten (20 stakeholders), interviews met 11 stakeholders over huidige activiteiten en gewenste speerpunten, werkconferentie (120 deelnemers) waar de resultaten van het onderzoek zijn besproken en geduid en behoud-en verbeterpunten zijn geformuleerd. Verbeterpunten: homonegativiteit, grensoverschrijding en weerbaarheid, voorbereiding op de eerste keer, volhouden condoomgebruik en het vergroten van kennis. Aandachtsgroepen zijn: jonge starters, laagopgeleiden en christelijke en islamitische jongeren voor wie het geloof erg belangrijk is.
Partijen hebben aangegeven welke activiteiten zij zelf al (gaan) doen op basis van de resultaten van seks onder je 25e en welke knelpunten er zijn in de uitvoering van deze activiteiten (oa beperkte budgetten en capaciteit). 60 stakeholders hebben aangegeven wat er de komende jaren op basis van de resultaten van Seks onder je 25e moet worden opgepakt: Seksuele gezondheid in gemeentelijke nota’s volksgezondheid opnemen; meer aandacht voor het inbedden van seksuele gezondheid in het onderwijs; toegankelijkheid van informatie en dienstverlening aan jongeren via
In 2005 werd het Participatieve Actie Onderzoek Seks onder je 25e afgerond (De Graaf, Meijer, Poelman & Vanwesenbeeck, 2005). Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek naar de seksuele gezondheid van jongeren in de leeftijd van 12-25 jaar, werd door de tientallen betrokken stakeholders een actieplan ontwikkeld. Het ministerie van VWS besloot op basis hiervan een nieuw programma te financieren bij ZonMw : Seksuele gezondheid van de Jeugd.
Het Participatieve Actie Onderzoek Seks onder je 25e II is een vervolg op het Seks onder je 25e onderzoek uit 2005 en maakt gebruik van de ervaringen die in dat onderzoek zijn opgedaan.
Seks onder je 25e II heeft tot doel 1. inzicht te verkrijgen in de seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2011; 2. trends te signaleren in de seksuele gezondheid van jongeren in Nederland; 3. Inzicht te verkrijgen in belangrijke mechanismen en drijfveren in het relationele en seksuele gedrag van jongeren in Nederland; 4. een actieplan te ontwikkelen ter bevordering van de seksuele gezondheid van jongeren gebaseerd op dit onderzoek, waaraan verschillende stakeholders een bijdrage leveren; 5. een basis te leggen voor het integreren van nieuwe inzichten verkregen door dit onderzoek in bestaande voorlichtingsprogramma’s en voorzieningen.
In Seks onder je 25e II wordt op basis van het onderzoeksinstrument dat is ontwikkeld voor het voorgaande onderzoek Seks onder je 25e (2005), de input van verschillende belangrijke stakeholders, én nieuwe inzichten verkregen door literatuurstudie van recente onderzoeken, een nieuwe vragenlijst ontwikkeld. Deze zal worden afgenomen onder een representatieve steekproef van 10.000 jongeren in Nederland. GGD’ s worden net als in 2005 betrokken als partner om in de regio’s het onderzoek te kunnen organiseren op de geselecteerde scholen en via een willekeurige steekproef uit de Gemeentelijke Basis Administratie. Jongeren van 12-17 jaar worden via school betrokken bij het onderzoek, jongeren van 17 en ouder worden middels een brief naar hun huisadres geworven voor deelname. De vragenlijst wordt digitaal afgenomen.
De verschillende stakeholders, GGD’s, de Sense regio’s, Centra voor Seksuele gezondheid, landelijke themainstituten, docenten, leerlingen, media, VWS, onderzoeksinstituten etc., zijn betrokken gedurende het gehele onderzoeksproces en leveren een bijdrage aan het formuleren van een actieplan op basis van de onderzoeksuitkomsten.