Self-Management of Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General practitioners. Zelfmanagement bij astma met ondersteuning door ziekenhuizen, informatie en communicatie technologie, astmaverpleegkundigen en huisartsen.
Zelfmanagement van astma via internet leidt tot een verbetering van de astmacontrole en de longfunctie. Dit is de conclusie van het onderzoek van dr. Jacob Sont (LUMC). Astmapatiënten hebben vaak onnodig veel klachten en gebruiken veel kortwerkende luchtwegverwijders. Zelfmanagement houdt in dat de patiënt zelfstandig keuzes maakt over dagelijkse bezigheden die mogelijk beïnvloed worden door astma en dat hij of zij actief participeert in de behandeling van astma. De huisarts kan adequaat zelfmanagement bevorderen door een combinatie van patiëntenvoorlichting, instructie voor zelfcontrole, regelmatig geplande controles en een schriftelijk actieplan. Sont onderzocht het effect van astma zelfmanagement via internet: deze patiënten rapporteerden na een jaar een significant hogere kwaliteit van leven en een betere longfunctie. Voordelen van zelfmanagement via internet zijn de makkelijke toegankelijkheid tot informatie over astma, en een online actieplan, directe feedback via de website na het invoeren van klachten of longfunctie en de mogelijkheid van e-communicatie met een arts of longverpleegkundige.
Producten
Titel: Validation of online Asthma Control Questionnaire and Asthma Quality of Life Questionnaire.
Auteur: Khusial RJ, Honkoop PJ, van der Meer V, Snoeck-Stroband JB, Sont JK.
Magazine: European Respiratory Journal
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6983500/
Auteur: Khusial RJ, Honkoop PJ, van der Meer V, Snoeck-Stroband JB, Sont JK.
Magazine: European Respiratory Journal
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6983500/
Titel: Internet-based self-management plus education compared with usual care in asthma: a randomized trial.
Auteur: van der Meer V, Bakker MJ, van den Hout WB, Rabe KF, Sterk PJ, Kievit J, Assendelft WJ, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group
Magazine: Annals of Internal Medicine
Auteur: van der Meer V, Bakker MJ, van den Hout WB, Rabe KF, Sterk PJ, Kievit J, Assendelft WJ, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group
Magazine: Annals of Internal Medicine
Titel: Internet-based self-management offers an opportunity to achieve better asthma control in adolescents: a focus group study.
Auteur: van der Meer V, MD, van Stel HF, PhD, Detmar SB, PhD, Otten W, PhD, Sterk PJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group. Internet-based self-management offers an opportunity to achieve better asthma control in adolescents: a focus group study.
Magazine: Chest
Auteur: van der Meer V, MD, van Stel HF, PhD, Detmar SB, PhD, Otten W, PhD, Sterk PJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group. Internet-based self-management offers an opportunity to achieve better asthma control in adolescents: a focus group study.
Magazine: Chest
Titel: Good compliance and reliability of ICT-supported home spirometry in adolescents with asthma.
Auteur: van der Meer V, MD, Rikkers-Mutsaerts ERVM, MD, Sterk PJ, MD, PhD, Thiadens HA, MD, PhD, Assendelft WJJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group.
Magazine: Thorax
Auteur: van der Meer V, MD, Rikkers-Mutsaerts ERVM, MD, Sterk PJ, MD, PhD, Thiadens HA, MD, PhD, Assendelft WJJ, MD, PhD, Sont JK, PhD and the SMASHING Study Group.
Magazine: Thorax
Titel: Long-term outcomes of internet-based self-management support in adults with asthma: randomized controlled trial.
Auteur: van Gaalen JL, Beerthuizen T, van der Meer V, van Reisen P, Redelijkheid GW, Snoeck-Stroband JB, Sont JK; SMASHING Study Group.
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Auteur: van Gaalen JL, Beerthuizen T, van der Meer V, van Reisen P, Redelijkheid GW, Snoeck-Stroband JB, Sont JK; SMASHING Study Group.
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Titel: Cost-effectiveness of Internet-based self-management compared with usual care in asthma.
Auteur: van der Meer V, van den Hout WB, Bakker MJ, Rabe KF, Sterk PJ, Assendelft WJ, Kievit J, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group.
Magazine: PloS One
Auteur: van der Meer V, van den Hout WB, Bakker MJ, Rabe KF, Sterk PJ, Assendelft WJ, Kievit J, Sont JK; SMASHING (Self-Management in Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General Practitioners) Study Group.
Magazine: PloS One
Verslagen
Eindverslag
Inleiding
Patiënten met astma lopen veelal rond met onnodig veel klachten, zowel overdag als ’s nachts, belemmering in activiteiten en overmatig gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders; kortom bij veel patiënten is hun astma onvoldoende gecontroleerd.1 Deze onvoldoende astmacontrole bestaat, ondanks de beschikbaarheid van effectieve medicatie. Zowel patiëntfactoren (verminderde symptoomperceptie en acceptatie van klachten) als artsfactoren (onderbehandeling) dragen hiertoe bij.
Het laatste decennium is er toenemend aandacht voor zelfbehandeling of zelfmanagement van astma, dat zowel in internationale richtlijnen als in NHG-standaard ‘astma bij volwassenen’ wordt geadviseerd. Zelfmanagement houdt in dat de patiënt zelfstandig keuzes maakt over dagelijkse bezigheden die mogelijk beïnvloed worden door astma en actief participeert in de behandeling van astma. De huisarts kan adequaat zelfmanagement bevorderen door een combinatie van patiëntenvoorlichting, instructie voor zelfcontrole, regelmatig geplande controles en een schriftelijk actieplan.2 Via de website van het astmafonds is een zelfbehandelplan te downloaden dat direct toepasbaar is bij astmapatiënten in de praktijk: http://www.astmafonds.nl/content.jsp?objectid=5287&highlights=zelfbehan….
De opkomst van Internettechnologie biedt mogelijkheden om een zelfmanagement niet alleen op papier, maar ook via Internet aan te bieden. Potentiële voordelen zijn de makkelijke toegankelijkheid tot astma informatie en een on-line actieplan, directe feedback via de website na het invoeren van klachten of longfunctie en de mogelijkheid van e-communicatie met een arts of longverpleegkundige. In het SMASHING project (Self-Management of Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General practitioners), uitgevoerd in huisartspraktijken van het Leids Eerstelijns OnderzoeksNetwerk (LEON), is het effect van zelfmanagement via Internet onderzocht.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van astma zelfmanagement via Internet ten aanzien astma gerelateerde kwaliteit van leven, astmacontrole, longfunctie en gebruik van inhalatiecorticosteroïden (ICS) vergeleken met gebruikelijke astmazorg?
Methode
Een effectief zelfmanagement programma wordt gekenmerkt door drie componenten: (1) het verstrekken van voorlichting en opbouwen van een goede arts-patiëntrelatie, of liever zorgverlener-patiëntrelatie, (2) het periodiek monitoren van klachten en/of longfunctie, (3) een astma actieplan. Dit actieplan beschrijft hoe een patiënt kan handelen in geval van achteruitgang in astmacontrole of in geval van langdurig stabiel astma. Ook geeft het actieplan aan wanneer het raadzaam is om met een zorgverlener contact op te nemen. Deze componenten van zelfmanagement werden in het SMASHING onderzoek aangeboden via Internet: online educatie / communicatie, monitoren van klachten en longfunctie via een speciaal ontworpen website en ook het actieplan was op deze website beschikbaar.
In het onderzoek werden 200 patiënten uit 37 huisartspraktijken (69 huisartsen) één jaar lang gevolgd. In de Internetgroep zaten 101 patiënten, terwijl 99 patiënten reguliere astmazorg kregen. De deelnemers in de Internetgroep vulden wekelijks een vragenlijst en tenminste één longfunctie (longfunctie werd door patiënten thuis gemeten met een handmatige spirometer, de PiKo-1™) in op Internet ontvingen direct feedback over hun niveau van astmacontrole met een begeleidend advies, gesuperviseerd door een longverleegkundige. Hiertoe werd gebruik gemaakt van de Asthma Control Questionnaire, een korte vragenlijst van zes vragen over astmaklachten, belemmering in activiteiten en gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders met daaraan toegevoegd één longfunctiemeting (FEV1).
Via een grafische weergave op de website kreeg de patiënt inzicht in het verloop van zijn/haar astmacontrole, longfunctie en medicatiegebruik gedurende het onderzoek. Patienten konden per email met de longverpleegkundige overleggen.
De uitkomstmaten van het onderzoek (astm
Inleiding
Astma is een lastige aandoening, die kan leiden tot klachten van kortademigheid, piepen en hoesten, maar ook tot vermijdingsgedrag, zoals niet meer uit (kunnen) gaan of minder sporten. Uit eerder onderzoek blijkt dat patiënten met astma vrij vaak onnodig klachten en belemmeringen hebben. Onvoldoende controle van astma bij deze patiënten kan aanleiding geven tot ziekteverzuim, niet gepland artsenbezoek en ziekenhuisopnames.
Doel van het onderzoek
Het doel van dit onderzoek is om te bekijken of astmapatiënten onder begeleiding van een gespecialiseerde astmaverpleegkundige met behulp van internet beter met hun ziekte kunnen omgaan en zelf hun medicijnen goed kunnen regelen, zodat de kwaliteit van leven verbeterd. Tevens worden de kosten die met deze begeleiding gepaard gaan en de verdere financiële gevolgen in kaart gebracht. Hiertoe is een internet website opgezet en hebben wij vragenlijsten verzameld en ontwikkeld m.b.t. de astma gerelateerde kwaliteit van leven, de mate van astma controle, hoe astmapatiënten met hun ziekte omgaan en welke kosten gemaakt worden.
Patiënten
Patiënten met matig tot matig ernstig astma (behandelstap 2-4, leeftijd tussen 18 en 50) worden gezocht in bestanden van het LUMC huisartsennetwerk en ziekenhuis informatiesystemen. De patiënten dienen de beschikking te hebben over een computer met internetaansluiting en in staat te zijn in de Nederlandse taal te communiceren. De inclusie betreft 200 evalueerbare volwassenen met astma.
De opzet van het onderzoek
In de eerste plaats kijken we aan de hand van een standaard astma controle vragenlijst hoe goed het astma onder controle is. Vervolgens worden de deelnemers door loting in twee groepen verdeeld: de internetgroep en de referentiegroep. De internetgroep volgt de zelfbehandeling: deze groep krijgt voorlichting van een gespecialiseerde astmaverpleegkundige en regelt vervolgens zelf de medicatie met behulp van de besloten website, een kleine elektronische longfunctiemeter en via de huisarts. De astmaverpleegkundige kijkt via de website mee hoe het gaat en beide partijen kunnen indien gewenst met de elkaar overleggen. De referentiegroep gaat op de gebruikelijke manier door met de medicatie en bezoeken bij de eigen (huis)arts.
Het onderzoek bestaat uit 2 fasen. In de eerste fase vragen wij de deelnemers in beide groepen gedurende 2 weken dagelijks de klachten te scoren en de longfunctie te meten en te versturen via de besloten website of via SMS. De tweede fase duurt 1 jaar. In het begin zullen voor de internetgroep twee educatiemiddagen of avonden worden georganiseerd. In deze fase vragen wij de deelnemers in de internetgroep iedere week de standaard astma controle vragenlijst op de website in te vullen. Deze gegevens worden verwerkt en de deelnemers ontvangen dan een bericht met evt. het advies om de medicijnen aan te passen. De verpleegkundige volgt deze gang van zaken ook via de website. Beide groepen vragen we om tijdens fase 2 tweemaal gedurende 2 weken dagelijks de longfunctie te meten en te versturen via de besloten website of via SMS. Deze perioden vinden na 3 maanden en aan het einde van het onderzoek plaats.
Voortgang
Per november 2006 zijn er 200 patiënten geïncludeerd. Op het 3-maanden evaluatie moment zijn er gegevens van 161 patiënten (99%) van de 163 gerandomiseerde patiënten beschikbaar. In het derde jaar zal de follow-up van de trial worden afgerond. Begin november 2007 komen de laatste patiënten op bezoek voor de eindmetingen. Het project zal ook in 2007 worden gepresenteerd op verschillende nationale en internationale congressen, workshops en andere bijeenkomsten.
Spider Award
Het SMASHING-project is in 2006 onderscheiden met de Spider Award, een prijs voor toonaangevende projecten op het gebied van ICT in de gezondheidszorg, uitgereikt door het NICTIZ (Nationaal ICT Instituut in de Zorg) en het vakblad ICTZorg.