Solving complex problems with complex analysis. Improving the recognition and treatment of suicidal patients by integrating graph theory with psychiatry.
Een netwerkbenadering van suïcidaal gedrag
Suïcidaal gedrag is een breed maatschappelijk probleem waar we nog te weinig zicht op hebben. Het wordt gezien als het eindresultaat van de complexe samenhang tussen psychologische, biologische en sociale factoren.Netwerkbenadering
Een netwerkbenadering van suïcidaal gedrag kan een belangrijke rol spelen om deze complexe interactie goed te beschrijven. In een netwerkbenadering van psychopathologie is de interactie tussen observeerbare symptomen van belang. Het begrijpen van de interactie van symptomen biedt een ander perspectief op het ontstaan en ontwikkelen van suïcidaliteit.Er wordt niet meer gezocht naar een overkoepelende of onderliggende stoornis die de symptomen veroorzaakt, maar naar de onderlinge interactie van symptomen en processen. Symptomen kunnen elkaar besmetten waardoor andere symptomen actief worden. Zo zijn er vicieuze cirkels gevonden van verschillende symptomen van het cluster depressie:
Werkwijze en samenwerking
Vanaf juli 2017 doe ik 4 jaar lang onderzoek naar deze nieuwe ontwikkelingen, in samenwerking met:- de afdeling psychologische methodenleer van de Universiteit van Amsterdam (UvA)
- de afdelingen psychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en de Universiteit Utrecht (UU)
- GGZ inGeest
- Trimbos-instituut
- technische universiteit ETH in Zurich
- Universiteit Glasgow
Doel
Leren hoe suïcidale mensen van elkaar verschillen en hoe we ze het beste kunnen behandelen. Op de lange termijn zal dit tot minder suïcides moeten leiden.Implementatie
De Depressievereniging, de Stichting Borderline, de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging en Psychosenet zijn nauw betrokken, net als 113suïcide preventie en de Ivonne van de Ven Stichting. Met hen zal ik vanaf het begin van de studie de implementatie van de resultaten bespreken.Meer informatie
Verslagen
Eindverslag
Suïcidaliteit is het gevolg van de complexe interactie tussen vele factoren zoals “het gevoel in de val te zitten” (entrapment), piekeren en hopeloosheid. In mijn fellowship paste ik een nieuwe statistische techniek toe, netwerk analyse, om deze complexiteit te bestuderen. De netwerk analyses lieten zijn dat sommige risicofactoren zoals entrapment suïcidale gedachten direct te beïnvloeden. Andere factoren zoals defeat (gevoel een loser te zijn)bleken alleen indirect geassocieerd te zijn met suicidale gedachten. Netwerkanalyse is een eerste stap in denken over suïcidaliteit als een complex systeem. Complexe systemen zie je overal in de natuur, en kenmerken zich doordat ze bestaan uit vele factoren die sterk met elkaar verbonden zijn, en waarvan de interactie over tijd veranderd. Voorbeelden van complexe systemen zijn zwermen vogels en de groei van een populatie. Met mijn fellowship heb ik onderzocht of de technieken en concepten uit de complexiteit wetenschappen kunnen helpen om suïcidaliteit beter te begrijpen. Vanuit het complexiteits denken zou je suïcidaliteit kunnen zien als het gevolg risico factoren die elkaar in een cirkel versterken (bijvoorbeeld piekeren -> depressieve gevoelens -> suïcidale gedachten-> piekeren). Uiteindelijk is het gevolg van deze "loop" dat iemand schijnbaar opeens in een suïcidale crisis is komen te zitten. Vele analyses binnen mijn fellowship toonden inderdaad dat risicofactoren voor suïcidaliteit clusteren, en dus over de tijd een loop zouden kunnen vormen. Via data verzameld met een mobiele telefoon vonden we bij 1 patiënt inderdaad aanwijzingen dat de plotselinge toename in suïcidale gedachten overeen kwam met de voorspelling vanuit de complexiteit theorie. Deze inzichten hebben gevolgen voor de praktijk en onderzoek. Een suïcidale crisis laat zich niet eenvoudig voorspellen, en vraagt van de hulpverlener en de patiënt om steeds alert te zijn op (onverwachte) veranderingen in suïcidaliteit.
Suïcidaal gedrag is heel complex. In plaats van één verklaring zijn er heel veel verschillende factoren die er uiteindelijk voor zorgen dat iemand suïcidaal wordt. In mijn studie breng ik deze complexiteit in kaart te brengen middels een nieuwe statistische techniek, netwerk analyse. Netwerk analyse stelt dat psychopathologie zoals depressie, maar ook suïcidaliteit ontstaat vanuit de interactie van risico factoren, en dus niet op zichzelf staat. Risico factoren zoals piekeren, hopeloosheid en eenzaamheid versterken elkaar, en volgens de netwerk theorie is het deze interactie die ervoor zorgt ervoor dat iemand meer suïcidaal wordt. De eerste resultaten laten inderdaad zien dat veel factoren direct samenhangen met suicidaliteit, en dat alle variabelen ook onderling verbonden zijn. Belangrijk is het inzicht dat deze interactie tussen factoren verandert over tijd. We komen dan op het vakgebied van de ecologie. Daar weten ze al langer dat complexe systemen zoals het weer het resultaat zijn van de veranderende interactie tussen vele variabelen. Opeens kan er een tipping point zijn, een omslag punt waardoor het hele systeem kantelt. In de resterende jaren van mijn beurs probeer ik inzichten uit de ecologie vertalen naar de suïcide preventie. Kan je suïcidaal gedrag ook benaderen als een complex systeem, dat opeens om kan slaan, een tipping point heeft? En kan je dit tipping point ook voorspellen?