Testing "Hou vol! Geen alcohol", a prevention program for parents and elementary schoolchildren targeted at delaying the age of alcohol onset of Dutch youth
Alcoholgebruik op jonge leeftijd is een actueel probleem in de Nederlandse samenleving. Onderzoek laat zien dat ouders het alcoholgebruik van hun kinderen kunnen beïnvloeden. Het is belangrijk dat ouders het goede voorbeeld geven door zelf weinig of niet te drinken waar hun kinderen bij zijn. Ook is het belangrijk dat zij duidelijke en strikte regels over alcohol bespreken.
Op basis van deze informatie werd het programma “Hou vol: Geen alcohol!” ontwikkeld, waarmee ouders van 11-12 jarige kinderen werden begeleid bij deze alcoholspecifieke opvoeding. Een groep van 1349 moeders en kinderen namen deel aan een onderzoek met de vraag of het programma ervoor kon zorgen dat kinderen het beginnen met drinken uitstellen. De resultaten van dit onderzoek wezen uit dat het programma niet heeft geleid tot het uitstellen van beginnen met drinken. Bovendien waren moeders na deelname aan het programma geen striktere regels gaan stellen ten aanzien van het alcoholgebruik van hun kinderen. Op basis van deze resultaten wordt het preventieprogramma “Hou vol: Geen alcohol!” in de huidige vorm niet aanbevolen.
Producten
Auteur: Mares, S.H.W., Lichtwarck-Aschoff, A., & Engels, R.C.M.E.
Magazine: Alcohol & Alcoholism
Auteur: Mares, S.H.W., Van der Vorst, H., Lichtwarck-Aschoff, A., Schulten, I., Verdurmen, J.E.E., Otten, R., & Engels, R.C.M.E.
Magazine: BMC Public Health
Auteur: Mares, S.H.W., Lichtwarck-Aschoff, A., Burk, W.J., Van der Vorst, H., & Engels, R.C.M.E.
Magazine: Tijdschrift voor Psychiatrie
Auteur: Mares, S.H.W., Van der Vorst, H., Vermeulen-Smit, E., Lichtwarck-Aschoff, A., Verdurmen J.E.E., & Engels R.C.M.E.
Magazine: Health Education Research
Auteur: Mares, S. H. W., De Leeuw, R. N. H., Scholte, R. H. J., & Engels, R. C. M. E.
Magazine: Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology
Auteur: Mares, S.H.W., Van der Vorst, H., Engels, R.C.M.E., & Lichtwarck-Aschoff, A.
Magazine: Addictive Behaviors
Auteur: Mares, S.H.W., Lichtwarck-Aschoff, A., Burk, W.J., Van der Vorst, H., & Engels, R.C.M.E.
Magazine: Journal of Child Psychology and Psychiatry
Auteur: Mares, S.H.W., Lichtwarck-Aschoff, A., & Engels, R.C.M.E.
Magazine: Psychology and Health
Auteur: Suzanne, H. W. Mares, Haske van der Vorst, Anna Lichtwarck-Aschoff, Ingrid Schulten, Jacqueline, E. E. Verdurmen, Roy Otten, & Rutger, C. M. E. Engels
Magazine: BMC Public Health
Auteur: Vermeulen-Smit, E., Mares, S.H.W., Verdurmen, J.E.E., Van der Vorst, H., Engels, R.C.M.E., & Vollebergh, W.A.M.
Magazine: Prevention Science
Auteur: Van der Vorst, H., Krank, M., Engels, R.C.M.E., Pieters, S., Burk, W.J., & Mares, S.H.W.
Magazine: Addiction
Verslagen
Eindverslag
Tegenwoordig beginnen Nederlandse jongeren gemiddeld met het drinken van alcohol als zij 12-13 jaar oud zijn. Beginnen met drinken op jonge leeftijd kan leiden tot serieuze alcoholgerelateerde problemen zoals alcoholisme, probleem drinken en cognitieve problemen. Dergelijke gevolgen onderstrepen het belang dat het beginnen met alcoholgebruik uitgesteld dient te worden. Echter, de meeste alcoholpreventieprogramma’s in Nederland zijn gericht op middelbare school jongeren (13-16 jaar oud) terwijl jongeren in deze leeftijdsgroep over het algemeen al drinken of experimenteren met alcohol. Omdat Nederlandse jongeren in de vroege adolescentie beginnen met het drinken van alcohol is een theoretisch gefundeerd alcoholpreventieprogramma voor basisschoolkinderen nodig. Daarnaast toont onderzoek aan dat ouders een belangrijke rol spelen in het uitstellen van alcoholgebruik door alcoholspecifieke opvoeding te hanteren, bijvoorbeeld het stellen van regels over alcoholgebruik en op een constructieve wijze met kinderen praten over alcohol. Alcoholspecifieke opvoeding is zelfs effectief bij ouders die zelf (zwaar) drinken. Daarom is het essentieel dat ouders meedoen aan preventieprogramma’s om alcoholinitiatie uit te stellen.
Het doel van dit project is het uitvoeren van een Randomized Controlled Trial (RCT) om de effectiviteit van een recent ontwikkeld alcoholpreventieprogramma “Hou vol! Geen Alcohol!” te meten. Het progamma en de bijbehorende studie focussen op moeders en hun kinderen uit groep 8 van de basisschool (11-12 jaar oud), dus kinderen die over het algemeen geen ervaring hebben met alcohol. Respondenten zijn random toegewezen aan de experimentele of de controle groep. De experimentele groep bestaat uit 680 moeder-kind paren die de interventie “Hou vol! Geen alcohol!” krijgen. De interventie bestaat uit 5 modulen. Dit zijn magazines met informatie, puzzels, spelletjes and quizzen over alcohol die gedaan moeten worden door moeder en kind samen. Elk gezin krijgt elke 4 weken een magazine thuisgestuurd voor een periode van 5 maanden. De inhoud van het programma “Hou vol! Geen alcohol!” is gebaseerd op de alcoholspecifieke opvoedingstheorie. De onderliggende structuur van het programma is gebaseerd op de Sociaal Cognitieve Leertheorie. Het praktische voordeel van dit preventieprogramma is dat moeders het thuis met hun kind kunnen doen wanneer zij willen, dus op een tijdstip naar keuze. Dit zorgt ervoor dat moeders die moeilijker te bereiken zijn voor preventie ook meedoen, zoals moeders die zelf alcohol drinken. De controlegroep bestaat 669 moeder-kind paren. Zij krijgen de standaard informatiebrochure over jongeren en alcohol van het Trimbos Instituut.
De uitkomstmaten zijn beginnen met alcoholgebruik (ten minste één glas alcohol hebben gedronken) en alcoholspecifieke opvoedingsstrategieën o.a. alcoholspecifieke regels, en frequentie en kwaliteit van communicatie over alcohol. Respondenten vullen online een vragenlijst in op een persoonlijke en beveiligde website. Zowel moeders als kinderen krijgen hun eigen persoonlijk login code. De vragenlijsten worden een maand voor de start van de interventie afgenomen en 6, 12, en 18 maanden erna (follow ups).
De verwachting was dat kinderen die het preventieprogramma “Hou vol, Geen alcohol!” hebben gevolgd minder snel geneigd zullen zijn om te beginnen met het drinken van alcohol dan kinderen uit de controle groep. Tevens wordt er verwacht dat moeders uit de experimentele groep meer alcoholspecifieke opvoeding zullen hanteren dan moeders uit de controlegroep.
Tegenwoordig beginnen Nederlandse jongeren gemiddeld met het drinken van alcohol als zij 12-13 jaar oud zijn. Beginnen met drinken op jonge leeftijd kan leiden tot serieuze alcoholgerelateerde problemen zoals alcoholisme, probleem drinken en cognitieve problemen. Dergelijke gevolgen onderstrepen het belang dat het beginnen met alcoholgebruik uitgesteld dient te worden. Echter, de meeste alcoholpreventieprogramma’s in Nederland zijn gericht op middelbare school jongeren (13-16 jaar oud) terwijl jongeren in deze leeftijdsgroep over het algemeen al drinken of experimenteren met alcohol. Omdat Nederlandse jongeren in de vroege adolescentie beginnen met het drinken van alcohol is een theoretisch gefundeerd alcoholpreventieprogramma voor basisschoolkinderen nodig. Daarnaast toont onderzoek aan dat ouders een belangrijke rol spelen in het uitstellen van alcoholgebruik door alcoholspecifieke opvoeding te hanteren, bijvoorbeeld het stellen van regels over alcoholgebruik en op een constructieve wijze met kinderen praten over alcohol. Alcoholspecifieke opvoeding is zelfs effectief bij ouders die zelf (zwaar) drinken. Daarom is het essentieel dat ouders meedoen aan preventieprogramma’s om alcoholinitiatie uit te stellen.
Het doel van dit project is het uitvoeren van een Randomized Controlled Trial (RCT) om de effectiviteit van een recent ontwikkeld alcoholpreventieprogramma “Hou vol! Geen Alcohol!” te meten. Het progamma en de bijbehorende studie focussen op moeders en hun kinderen uit groep 8 van de basisschool (11-12 jaar oud), dus kinderen die over het algemeen geen ervaring hebben met alcohol. Respondenten zijn random toegewezen aan de experimentele of de controle groep. De experimentele groep bestaat uit 680 moeder-kind paren die de interventie Hou vol! Geen alcohol! krijgen. De interventie bestaat uit 5 modulen. Dit zijn magazines met informatie, puzzels, spelletjes and quizzen over alcohol die gedaan moeten worden door moeder en kind samen. Elk gezin krijgt elke 4 weken een magazine thuisgestuurd voor een periode van 5 maanden. De inhoud van het programma Hou vol! Geen alcohol! is gebaseerd op de alcoholspecifieke opvoedingstheorie. De onderliggende structuur van het programma is gebaseerd op de Sociaal Cognitieve Leertheorie. Het praktische voordeel van dit preventieprogramma is dat moeders het thuis met hun kind kunnen doen wanneer zij willen, dus op een tijdstip naar keuze. Dit zorgt ervoor dat moeders die moeilijker te bereiken zijn voor preventie ook meedoen, zoals moeders die zelf alcohol drinken. De controlegroep bestaat 669 moeder-kind paren. Zij krijgen de standaard informatiebrochure over jongeren en alcohol van het Trimbos Instituut.
De uitkomstmaten zijn beginnen met alcoholgebruik (ten minste één glas alcohol hebben gedronken) en alcoholspecifieke opvoedingsstrategieën o.a. alcoholspecifieke regels, en frequentie en kwaliteit van communicatie over alcohol. Respondenten vullen online een vragenlijst in op een persoonlijke en beveiligde website. Zowel moeders als kinderen krijgen hun eigen persoonlijk login code. De vragenlijsten worden een maand voor de start van de interventie afgenomen en 6, 12, en 18 maanden erna (follow ups).
We verwachten dat kinderen die het preventieprogramma Hou vol, Geen alcohol! hebben gevolgd minder snel geneigd zullen zijn om te beginnen met het drinken van alcohol dan kinderen uit de controle groep. Tevens wordt er verwacht dat moeders uit de experimentele groep meer alcoholspecifieke opvoeding zullen hanteren dan moeders uit de controlegroep. Als het programma effectief blijkt te zijn zal het door het Trimbos Instituut worden geïmplementeerd als standaard alcoholpreventieprogramma.