Unravelling the social determinants underlying ethnic inequalities in cardiovascular and mental health: the HELIUS study
Projectomschrijving
Als gevolg van immigratie neemt de etnische diversiteit in Nederland toe. Er bestaan verschillen in gezondheid tussen etnische groepen. Wij hebben onderzocht welke maatschappelijke omstandigheden hieraan ten grondslag liggen. We maakten gebruik van gegevens uit de HELIUS studie, onder Nederlanders van Surinaams-Hindoestaanse en Surinaams–Creoolse, Turkse, Marokkaanse en Ghanese afkomst. Uitkomstmaten waren hart- en vaatziekten en daaraan gerelateerde risicofactoren, en depressieve klachten. Ons onderzoek bevestigde het belang van de gemiddeld lagere sociaal-economische positie van minderheidsgroepen voor hun gezondheid, en legde daarnaast de invloed van minder bekende factoren bloot. Zoals ervaren discriminatie, wat gerelateerd bleek aan depressieve klachten, en in mindere mate aan risicofactoren voor hart- en vaatziekten. We vonden dat de invloed van discriminatie geringer is onder hen die religieus zijn, en een groot sociaal netwerk hebben in de oorspronkelijke bevolkingsgroep. Ook buurtkenmerken en gezondheidsgerelateerd gedrag binnen de familie bleken relevante omstandigheden. Wij verwachten dat deze inzichten behulpzaam zijn bij het gerichter vormgeven van gezondheidsbevorderende maatregelen in een multi-etnische bevolking.
Producten
Auteur: Stronks K, Snijder MB, Peters RJG, Prins M, Schene AH, Zwinderman AH
Magazine: BMC Public Health
Auteur: Ikram UZ, Snijder MB, Fassaert TL, Schene AH, Kunst AE, Stronks K.
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Auteur: Karien Stronks, Marieke B Snijder, Ron JG Peters, Maria Prins, Aart H Schene and Aeilko H Zwinderman
Auteur: Ikram, Umar Z., Mackenbach, Johan P., Harding, Seeromanie, Rey, Grégoire, Bhopal, Raj S., Regidor, Enrique, Rosato, Michael, Juel, Knud, Stronks, Karien, Kunst, Anton E.
Magazine: European Journal of Epidemiology
Auteur: Ikram, Umar Z, Snijder, Marieke B, Derks, Eske M, Peters, Ron J G, Kunst, Anton E, Stronks, Karien
Magazine: Nicotine and Tobacco Research
Auteur: Ikram, Umar Z., Snijder, Marieke B., de Wit, Matty A. S., Schene, Aart H., Stronks, Karien, Kunst, Anton E.
Magazine: European Journal of Epidemiology
Auteur: Ikram, Umar Z., Snijder, Marieke B., Agyemang, Charles, Schene, Aart H., Peters, Ron J. G., Stronks, Karien, Kunst, Anton E.
Magazine: Psychosomatic Medicine
Auteur: Ikram, U. Z., Snijder, M. B., Fassaert, T. J. L., Schene, A. H., Kunst, A. E., Stronks, K.
Magazine: European Journal of Public Health
Auteur: Ikram, UZ
Verslagen
Eindverslag
Als gevolg van immigratie, is de etnische diversiteit in een samenleving als die van Nederland de laatste decennia sterk toegenomen. Er komen steeds meer aanwijzingen dat er grote verschillen in gezondheid bestaan tussen verschillende etnische groepen die in West-Europa leven. In gezondheidsbeleid wordt veel nadruk gelegd op het belang van intersectorale maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid, bijvoorbeeld aangrijpend bij maatschappelijke determinanten als inkomen, opleiding, en inrichting van de wijk. Dergelijke ‘upstream’ strategieën grijpen aan op determinanten die niet heel direct aan gezondheid gerelateerd zijn, maar meer ‘op afstand’ de gezondheid beïnvloeden. Op basis van de literatuur is het aannemelijk dat het belang van deze maatschappelijke determinanten voor het optreden van gezondheidsproblemen tussen etnische groepen verschilt. Dit impliceert dat het effect van intersectoraal beleid op de gezondheid ook kan verschillen tussen die groepen. Er is kennis nodig over welke maatschappelijke determinanten in welke groep van belang zijn, zodat gerichte maatregelen genomen kunnen worden ter bevordering van de gezondheid van een specifieke etnische groep.
Dit project beoogde kennis te genereren die ons meer inzicht moet geven in het belang van specifieke maatschappelijke determinanten van gezondheid binnen verschillende etnische groepen, en ter verklaring van verschillen in gezondheid tussen die groepen. We hebben ons in dit project gericht op:
- de vijf grootste etnische groepen in Nederland: autochtone Nederlanders, Nederlanders van Surinaamse afkomst (met een focus op Hindoestaans en Creoolse bevolking), en Turkse en Marokkaanse Nederlanders;
- vier groepen van maatschappelijke determinanten: 1. immigratie gerelateerde factoren (generatie, migratie geschiedenis etc.); 2. familie gerelateerde factoren (burgerlijke staat, huishoudenssamenstelling, etc.); 3. sociaal-economische factoren (opleidingsniveau, positie op de arbeidsmarkt, beroepsstatus, health literacy etc.); en 4. kenmerken van de wijk waarin men woont (ethnic density, psychosociale stressoren etc.).
- twee categorieën van gezondheidsproblemen, namelijk cardiovasculaire gezondheid - en daaraan gerelateerde gedrags- en biomedische factoren - en mentale gezondheidsproblemen, met name depressie en verslaving.
Het project was ingebed in de zgn. HELIUS study (Healthy Life in an Urban Setting). De dataverzameling is gebaseerd op een random steekproef uit de Gemeentelijke Basis Administratie van Amsterdam, in de leeftijd van 18-70 jaar. Ook zijn maximaal 3 familieleden uitgenodigd mee te doen. Er werden in dit project 2000 personen per etnische groep geincludeerd, wat het totaal aantal respondenten op 4000 per etnische groep bracht. Deze werd een vragenlijst afgenomen. Ook ondergingen ze een lichamelijk onderzoek.
Het onderzoek heeft ons meer inzicht gegeven in de maatschappelijke determinanten van etnische verschillen in risico’s op cardiovasculaire en mentale aandoeningen. Die inzichten zullen vooral behulpzaam zijn bij het gerichter vormgeven van preventieve maatregelen ter bevordering van cardiovasculaire en mentale gezondheid, door middel van primaire preventie, in het kader van intersectoraal beleid.