Van reflectie naar anticiperend verbeteren: patiëntveiligheid bij een semi-acute opname
Om onveilige situaties in ziekenhuizen te voorkomen, is een proactieve houding van medewerkers in het ziekenhuis noodzakelijk. Zij moeten relevante kennis en vaardigheden hebben om afwijkend gedrag snel te herkennen en hierop te anticiperen. Teams van zorgverleners zijn belangrijke schakels in het aanpassen aan veranderende en onverwachte situaties. Een team heeft als collectief meer capaciteiten om op terug te vallen dan afzonderlijke individuen. Een overall reflectie op de calamiteiten op de spoedeisende hulp (SEH) laat zien dat het stellen van een juiste en tijdige diagnose bij complexe patiënten op de SEH ingewikkeld is.
Doel
Doel van dit onderzoek is de nieuwe werkwijze te ontwikkelen en integreren op de werkvloer, daarmee de veerkracht van zorgverleners te vergroten en sneller tot een juiste diagnose en behandeling van de patiënt te komen. Uiteindelijk dient dit bij te dragen aan het verder verbeteren van de patiëntveiligheid en kan het helpen de doorstroom op de SEH te verbeteren. Het is hierbij van belang dat de zorgprofessionals op de SEH beschikken over kennis van:
- eigenstandige oordeelsvorming (constateren)
- reflectie op het zorgproces als onderdeel van risico- inschatting (reflecteren)
- anticipatie hierop (anticiperen)
en dat zij op basis daarvan in staat zijn tot het zelfstandig uitvoeren van vastgestelde reflectiemomenten op de SEH bij semi-acute patiënten.
Resultaat
Samen met de zorgverleners is een structuur ontwikkeld met werkafspraken om op vastgestelde momenten een reflectiemoment in te zetten: het motorkapoverleg. Tijdens het actieonderzoek zijn de werkafspraken steeds verder aangescherpt. De aanscherpingen zijn voortgekomen uit 2 belangrijke ontwikkelingen:
- Versterking verpleegkundig leiderschap
Eerst werd een structuur opgesteld waarin de arts-assistenten een belangrijke rol hadden in het organiseren van de reflectiemomenten. Na het evaluatiemoment aan het einde van de cyclus 1 werd geconcludeerd dat vooral verpleegkundigen een goed overzicht hadden over de totale zorg voor de patiënt en ook de aangevraagde onderzoeken en consulten. Zij werden zich meer bewust van de eigenstandige oordeelsvorming. Zij constateerden daarmee ook dat zij een eigen taak en rol hadden in het zorgproces. - Verandering in de organisatiestructuur van de SEH
Gedurende het onderzoek is de functie medisch coördinator (MedCo) ingevoerd. Dit zijn medisch specialisten die gedurende een gehele dag dienst doen op de SEH en een belangrijke taak hebben in het coördineren van de zorg en daarmee ook voor de doorstroming op de SEH. De MedCo is daarmee een belangrijk schakelpunt geworden voor de verpleegkundige die op een zeker moment voor de individuele patiënt een 'motorkapoverleg' wil organiseren.
De ligduur op de SEH voor semi-acute patiënten bleek in de periode van de nameting iets lager te liggen dan tijdens de voormeting. Ook werden minder specialismen in consult gevraagd.
Bij dossieronderzoek bleken er weinig aanwijzingen voor suboptimale zorg terug te vinden. Over het algemeen zijn SEH-opnames korte opnames, waarbij weinig in dossiers wordt vastgelegd. De beoordelaar van de dossiers viel wel op dat het er bij de nameting op leek dat er sneller werd overgeplaatst naar andere afdelingen indien noodzakelijk. Verder viel op dat wanneer een diagnose kan worden gesteld op basis van lab-uitslagen, het diagnostisch proces vrij snel verloopt. Indien radiologie moet worden aangevraagd, moet men veelal langer wachten.
De adapter vragenlijst heeft een belangrijk inzicht gegeven in de beleving van 'het SEH-team'. Verpleegkundigen blijken het SEH-team vooral te zien als het team van de verpleegkundigen. Medisch specialisten en arts-assistenten zien het team wel uitgebreider. De komst van de MedCo’s en de deelname van de MedCo’s aan overleggen heeft het teamgevoel wel versterkt, maar dit is nog in ontwikkeling.