Van zorgnetwerk naar dorpsnetwerk: als zorgprofessionals, welzijnswerkers en burgers van en met elkaar leren

In het Zuid-Limburgse dorp Elsloo is enkele jaren geleden een wijkgericht zorgnetwerk opgericht voor alle ouderen in het dorp. Hiermee wordt een antwoord gegeven op een verdubbeling van het aantal 75-plussers in de periode tussen 2010 en 2030. De organisatorische randvoorwaarden zijn gerealiseerd, de deelnemers kennen elkaar via multidisciplinair overleg (MDO) en kwaliteitsverbeterprojecten. De stem van de ouderen is vertegenwoordigd in een denktank. Vanaf de start van het zorgnetwerk is gezocht naar verbinding met het sociale domein, welzijn en burgerinitiatieven. Dit lukte aanvankelijk niet goed. Inmiddels is bij de gemeente gekozen voor een wijkgerichte benadering en zijn diverse burgerinitiatieven in het dorp gestart. Doel van de aanvraag is om het zorgnetwerk uit te bouwen met het sociale domein, welzijnswerkers en burgers tot een dorpsnetwerk, gericht op het welzijn van alle ouderen in het dorp. We willen een lerende cultuur binnen het dorpsnetwerk bevorderen met reflectie op eigen handelen, waarin we verbeterthema's gezamenlijk oppakken. Uitgangspunten zijn: zo lang mogelijk thuis wonen, voorkómen van achteruitgang, zelfredzaam waar het kan en professionele ondersteuning waar het moet. In het project wordt samengewerkt aan de verbetering van de keten van preventie en zorg ten behoeve van twee concrete thema's: valpreventie en levensloopbestendig wonen. Beide thema’s zijn geprioriteerd door alle partijen. Bij levensloopbestendig wonen gaat het om het aanbod van passende woningen, woningaanpassingen en toezicht (sociaal/technische mogelijkheden). Traditioneel start de zorg zodra schade ontstaat door vallen of problemen in de woonsituatie. In het project werken we aan proactieve en samenhangende zorg in het hele spectrum van zelfredzaamheid bij nog vitale ouderen tot en met de zorg bij de zeer kwetsbare ouderen. Deelnemers aan het project zijn: Zorg: huisarts, thuiszorg, apotheek, fysiotherapie, ergotherapie, verpleeg- en verzorgingshuis Welzijn: maatschappelijk werk, WMO, buurtcoach, beweegcoach, sociale verhuur, beleid gemeente, Burgers: Dorpsontmoetingsplatform, denktank zorgnetwerk, ouderenadviseur, adviesraad gemeente. We volgen de methodiek van actie-onderzoek. In het actie-onderzoek staan de volgende drie niveaus centraal met specifieke onderzoeksvragen: 1). Structuur; organisatie van het netwerk; Vraag: Wat zijn de organisatorische randvoorwaarden voor een duurzame verbinding tussen zorg, welzijn en burgers? Beoogde uitkomst: De voorwaarden zijn gecreëerd voor een duurzame verbinding tussen het Zorgnetwerk Elsloo met partners uit het sociale domein (Gemeente Stein), het welzijnsdomein (Partners in Welzijn), en met borging van burgerparticipatie (DOP), om tijdens en na de projectperiode samen op te trekken als een lerend dorpsnetwerk. 2) Proces; Samenwerking in het dorpsnetwerk: Vragen: Welke facilitators, belemmeringen en successen worden ervaren in het gezamenlijk doorlopen van het actie-onderzoek? Welke methodieken dragen bij aan het systematisch verbeteren van inhoudelijke thema’s in de ondersteuning van en zorg voor ouderen in het dorp? Beoogde uitkomst: De partners van het dorpsnetwerk kennen elkaar dankzij de samenwerking en hebben al experimenterend en lerend ontdekt hoe zij het samen leren en innoveren duurzaam kunnen integreren. 3) Uitkomst; Inhoudelijke kwaliteitsverbetering: Vraag: Hoe ziet een gezamenlijke aanpak eruit, die maatwerk biedt voor alle ouderen in het dorp en preventie van achteruitgang als uitgangspunt heeft, ten aanzien van valpreventie en levensloopbestendig wonen? Beoogde uitkomst: Ontwikkeling gezamenlijke aanpak valpreventie en levensloopbestendig wonen, waarbij iedere professional overzicht heeft over de hele keten, van zelfzorg tot aan intensieve begeleiding, en zijn/haar eigen plek daarin. Het actieonderzoek wordt vormgegeven in een leergemeenschap met een afvaardiging van zorgprofessionals, welzijnswerkers en burgers. Uit deze leergemeenschap worden 2 kerngroepen gevormd, een gericht op valpreventie en een gericht op levensloopbestendig wonen. Iedere kerngroep formuleert een eigen leervraag om het gevoel van eigenaarschap te bevorderen. Vervolgens worden de stappen van actiegericht onderzoek cyclisch en iteratief doorlopen: (1) Pre oriëntatiefase, (2) oriëntatiefase, (3) planning, (4) actie en observatie, (5) reflectie en evaluatie. In 6-wekelijkse leergemeenschapbijeenkomsten delen de kerngroepen hun ervaringen en bevindingen met elkaar en is ruimte voor deskundigheidsbevordering. Het actieonderzoek wordt begeleid door een actieonderzoeker, die naast het inbrengen van specifieke methodologische expertise een verbinding kan leggen met de kennisinstellingen in de regio. Tevens wordt een klankgroep ingesteld ten behoeve van borging en disseminatie van de resultaten in de regio.