Veiligheidsmanagement in de langdurige zorg - Fase 2
Het project veiligheidsmanagementmethode voor verpleeg- en verzorgingshuizen bestaat uit drie fasen: ontwikkeling, pilot, implementatie.
Het doel van fase 2 was het verder ontwikkelen en begeleid implementeren van de praktische veiligheidsmanagement methode en het uitbreiden met succes- en faalfactoren.
Fase 2 bestond uit verschillende onderdelen:
- Begeleid implementeren van materiaal uit fase 1:
• overkoepelende methodiek
• Module incident melden
• Module Calamiteiten beheersing - Ontwikkelen van de module Veiligheid van hulpmiddelen
- Ontsluiten van bestaande informatie voor module Valpreventie en module Medicatieveiligheid
- Procesevaluatie gericht op succes- en faalfactoren bij implementatie
- Evaluatie van de modules Veiligheid van hulpmiddelen en Medicatieveiligheid
Ervaringen tijdens een begeleid implementatietraject in 16 verpleeg- en verzorgingsinstellingen leidden tot uitbreiding van Veiligheidsmanagement in de Zorg met informatie over implementatie.
De pilotinstellingen vinden de methode nuttig en effectief om veiligheid op de agenda van het management te krijgen en draagvlak te creëren. Vooral de checklists waren nuttig. Een knelpunt is de benodigde tijd.
Verslagen
Eindverslag
Iemand die in een instelling verblijft, mag verwachten dat er een zo veilig mogelijke leefomgeving gecreëerd wordt, waar vermijdbare incidenten en schade als gevolg hiervan zo goed mogelijk worden voorkomen. Uit onderzoek blijkt echter dat het in instellingen voor langdurige zorg matig tot slecht gesteld is met de veiligheid van de individuele cliënt.
In 2005 is gestart met de ontwikkeling van een veiligheidsmanagementmethode voor verpleeg- en verzorgingshuizen. Deze methode beoogt binnen de verpleeg- en verzorgingshuizen een bijdrage te leveren aan de verbetering van de veiligheid van de individuele cliënt. Hierbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande kennis en resultaten van reeds uitgevoerde (deel)projecten. Andere ontwikkelingen waarop wordt aangesloten zijn: Zorg voor Beter, Sneller Beter en de Normen Verantwoorde zorg.
Het project bestaat uit drie fasen. In de eerste twee fasen van dit project is een praktische veiligheidsmanagementmethode ontwikkeld en in een pilot getest voor en door verpleeg- en verzorgingshuizen. Overkoepelend is een methodiek ontwikkeld die beschrijft hoe veiligheidsbeleid te organiseren en uit te voeren. Verder bestaat het uit verschillende modules, waarin diverse veiligheidsthema’s behandeld worden. Met de veiligheidsmanagementmethode kan een instelling in kaart brengen hoe het met de veiligheidscultuur (met veel aandacht voor veilig melden), de risico’s in de instelling (zowel prospectief als retrospectief) en de veiligheid van bewoners is gesteld. Op basis van deze inventarisatie worden prioriteiten bepaald en wordt een plan van aanpak ontwikkeld om tot daadwerkelijke verbeteringen te komen. In de eerste twee fasen zijn de overkoepelende methodiek en de modules Incident melden, Calamiteitenbeheersing, Medicatieveiligheid en Veiligheid van hulpmiddelen ontwikkeld en getest in een pilot. Daarnaast is de module Valpreventie toegevoegd, waarbij gebruik is gemaakt van de reeds bestaande effectief gebleken methode ‘Blijf Staan’. Verder bestond de tweede fase uit een begeleid implementatietraject van de veiligheidsmanagementmethode onder 16 verpleeg- en verzorgingsinstellingen. De ervaringen die tijdens dit traject zijn opgedaan, zijn gebruikt om het materiaal van Veiligheidsmanagement in de Zorg verder te verbeteren en uit te breiden met informatie over implementatie. Factoren die de implementatie kunnen belemmeren of juist bevorderen zijn daarmee onderdeel geworden van de methode.
Uit de evaluatie van de resultaten van de eerste twee fasen blijkt dat deze succesvol waren. De pilotinstellingen zijn vooral tevreden over de inhoud van de modules en de uitwisselingsbijeenkomsten. Ook vinden zij het prettig dat het aansluit bij HKZ en de Normen Verantwoorde Zorg. Door gebruik te maken van een pilotgroep en een klankbordgroep is draagvlak gecreëerd bij de sector. De pilotorganisaties zijn de early adopters van de methodiek en zullen in de derde fase helpen met het uitbreiden van het draagvlak.
De derde fase van het project betreft de implementatie van Veiligheidsmanagement in de Zorg in de gehele verpleeg- en verzorgingssector. Deze loopt van juni 2008 tot en met december 2009. De resultaten uit de vorige fasen zullen verspreid worden onder alle verpleeg- en verzorgingsinstellingen, zodat zij gebruik kunnen maken van de eerdere ervaringen. De activiteiten in deze fase zullen gericht zijn op werving (o.a. ontwikkelen promotiemateriaal, organiseren symposium), ondersteuning van de sector (o.a. bieden van trainingen, opzetten van leerwerkplaatsen) en continuering (o.a. uitbrengen nieuwsbrieven en voortzetten leerwerkplaatsen).
Deze aanpak moet een bijdrage leveren aan het realiseren van de volgende doelstelling: Het terugdringen van het aantal ongevallen en incidenten in verpleeg- en verzorgingshuizen. Met deze doelstelling wordt beoogd een veiliger leefomgeving te creëren voor de cliënten van deze instellingen.
Dit voortgangsverslag betreft de tweede fase van het project Veiligheidsmanagement in de Zorg, een praktische methode waarmee veiligheidsbeleid in de V&V sector kan worden opgezet en uitgevoerd. Het bestaat uit verschillende modules waarin diverse veiligheidsthema’s worden behandeld. Deze thema’s zijn Incident melden, Valpreventie, Medicatieveiligheid, Veiligheid van Hulpmiddelen en Calamiteitenbeheersing. Overkoepelend is een methodiek ontwikkeld die beschrijft hoe je goed veiligheidsbeleid organiseert en uitvoert.
De volgende materialen zijn ontwikkeld tijdens de eerste fase van het project:
• Overkoepelende methode (paraplu)
• Module incident melden
• Module Calamiteiten beheersing
Tijdens de tweede fase van het project worden de volgende materialen ontwikkeld:
• Module Veiligheid van hulpmiddelen
• Module Valpreventie (gereed)
• Module Medicatieveiligheid
De module Veiligheid van hulpmiddelen is ontwikkeld in samenwerking met vier instellingen en wordt momenteel gepilot in acht organisaties. Aan de hand van een procesevaluatie zal de module waar nodig worden verbeterd.
Bij Consument en Veiligheid aanwezige kennis over valpreventie (methode Blijf Staan) is in de module Valpreventie ontsloten.
De module Medicatieveiligheid wordt ontwikkeld in samenwerking met DGV, Nederlands instituut voor verantwoord medicijngebruik.
Om optimaal gebruik te kunnen maken van de methode Veiligheidsmanagement in de Zorg is een goede implementatie essentieel. Om die reden wordt tijdens de tweede fase (juni '07 t/m mei '08) een begeleid implementatietraject uitgevoerd. Onder begeleiding van Consument en Veiligheid doorlopen 16 organisaties in de V&V sector met één of meerdere locaties het implementatietraject van de methode (overkoepelende methode + minimaal twee modules).
De ervaringen die opgedaan worden tijdens dit traject zullen door ActiZ en Consument en Veiligheid worden gebruikt om het materiaal van Veiligheidsmanagement in de Zorg te verbeteren en uit te breiden met informatie over de implementatie. Belemmerende en bevorderende factoren worden daarmee onderdeel van de methode.