Verkenning inzet ervaringsdeskundigen

Dit project betrof een tweeledige verkenning met twee doelstellingen:

1. Een verkenning naar het daadwerkelijk betrekken van ervaringsdeskundigen in de regionale praktijkprojecten van het ‘actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met verward gedrag’.
2. Een verkenning naar de inzet van ervaringsdeskundigen in 39 toegekende projecten van de ronde ‘Kleinschalige initiatieven door ervaringsdeskundigen’ die in de tweede helft van 2019.

Verkenning 1

Een eerste screening van de ruim 250 regionale projecten binnen het actieprogramma laat zien dat ervaringsdeskundigheid hierbij soms nadrukkelijk wordt genoemd, soms zijdelings en soms niet. Het is onduidelijk in hoeverre zij betrokken zijn en op welke wijze. Het is onbekend in hoeverre zij een rol spelen en welke afwegingen hierbij worden gemaakt. In de projecten lijkt geen onderscheid te zijn gemaakt tussen type ervaringsdeskundige (vrijwilliger, professional, naasten, ex-cliënt, cliënt, etc) en ook niet tussen type ervaringskennis.

Dit project begint de inventarisatie met een eerste operationalisering van de twee onderzoeksvragen van verkenning 1: We gaan in de onderzoeksgroep met ervaringsdeskundigen na welke ‘wijzen’ van betrokkenheid mogelijk kunnen zijn, en ook van welke bijdrages er sprake kan zijn; we operationaliseren de onderzoeksvragen. Vervolgens vindt een screening plaats van de projectverslagen. We doen dit met behulp van een door de onderzoeksgroep (met ervaringsdeskundigen) vooraf bepaalde topiclijst. Deze lijst wordt door de screening aangevuld of verfijnd. De topiclijst gebruiken we vervolgens om alle projectleiders kort telefonisch te bevragen. Ook wordt er een vragenlijst afgenomen bij alle medewerkers (ervaringsdeskundigen en niet-ervaringsdeskundigen). De vragenlijst wordt opgesteld aan de hand van de geoperationaliseerde onderzoeksvragen en wordt digitaal afgenomen bij alle nog lopende projecten (en zoveel mogelijk bij de reeds afgesloten projecten) .

Verkenning 2

In verkenning 2 worden zowel de onderzoeksvragen behorend bij verkenning 1 onderzocht, als die bij verkenning 2.

Alle 39 projectleiders worden uitvoerig geïnterviewd over de drie onderzoeksvragen van verkenning 2. Zo mogelijk vindt dit plaats in een groepsinterview met de medewerkers van het project. De interviews worden voor een deel afgenomen door ervaringsdeskundigen uit het onderzoeksteam. Ook vindt er een werkbezoek plaats aan het project waarin observaties worden gedaan. Bij de kleinschalige projecten wordt verder dezelfde vragenlijst afgenomen als die uit verkenning 1.

De verzamelde gegevens worden ingebracht in vier projectoverstijgende focusgroepen/workshops voor
ervaringsdeskundige medewerkers/projectleiders van de kleinschalige initiatieven.

De resultaten van beide verkenningen zijn op 25 september 2020 tijdens een digitaal slotsymposium gepresenteerd en terug te lezen in het boekje 'Verkenning inzet ervaringsdeskundigen'.

Meer informatie

• Lees over de resultaten in het boekje 'Verkenning inzet ervaringsdeskundigen' (september 2020)
• Mediator-artikel Ervaringsdeskundigen belangrijk in projecten verward gedrag (oktober 2020)
• Artikel GGZ Totaal Dit is onze kans om ons te laten zien als ervaringsdeskundigen (augustus 2020)

Resultaten

De meeste projecten betrekken naar tevredenheid vanaf het begin ervaringsdeskundigen en cliënten. Naasten van cliënten participeren minder vaak. Ervaringsdeskundigen hebben meestal een leertraject ervaringsdeskundigheid gevolgd. Zij vervullen vaak rollen als trainer en adviseur en worden hier meestal voor betaald.

Ervaringsdeskundigen verbinden systeem- en leefwereld. Zij sluiten vanuit een gedeelde ervaring aan, geven hoop en behartigen belangen. Hiermee versterken ervaringsdeskundigen personen en groepen die het moeilijk hebben en leggen zij nieuwe verbindingen op het gebied van informele en formele zorg.

Ervaringskennis wordt gevoed door ervaringen van leed, uitsluiting en herstel. Het is verbindend en nabij, liefdevol, hoop- en zingevend. Het is zowel individueel als collectief. Ervaringsdeskundigen hebben vrije ruimte nodig omdat zij iets kwetsbaars van zichzelf prijs geven. Hiervoor is erkenning en facilitering nodig. De kwetsbaarheid hangt ook samen met een kwetsbare positionering in het zorgstelstel en waardering.